MOBBİNG KAVRAMININ BİREY VE ÖRGÜT AÇISINDAN ÖNEMİ

Yıl 2014, Cilt: 6 Sayı: 12, 60 - 70, 20.07.2014

Arzu Gürdoğan

Öz

Küreselleşme ve rekabet; bilgi, iletişim ve üretim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler; yeni oluşan pazarlara girebilme ve mevcut pazarlarda büyüyebilme çabası; tüketicilerin bilinçlenmesi, istek ve ihtiyaçlarının değişmesi; toplam kalite kavramının gelişmesi ile çalışanların yönetime katılma ve daha demokratik yönetilme istekleri söz konusu bu değişmelerin nedenleri olarak gösterilmektedir. 1960’lı yıllarda, başlangıcında çıkar çatışmalarının olduğu sanılan, işyerinde olası bir rakip olarak düşünülen bireylere yönelik sistematik bir şekilde uygulanan psikolojik şiddet davranışlarını içeren yeni bir olgunun varlığından söz edilmeye başlanmıştır. Bu olgu işyerinde “Psikolojik şiddet Mobbing ” olarak adlandırılmıştır. Sektörel bazda yapılan araştırmalarda, psikolojik şiddet olaylarının en çok sağlık, üniversiteler ve gönüllü kuruluşlarda ortaya çıktığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, mobbing’in birey ve örgüt açısından ne anlama geldiği ve nasıl algılandığını ortaya koymaktır. Bu amaçla, yapılmış olan çalışmalardan yola çıkarak bir literatür taraması gerçekleştirilmiştir. Yapılan literatür taraması sonucunda elde edilen bulgular, kurumlarda mobbing olgusunun geçmişten beri var olduğunu, ancak bireylerin bu olgunun ne anlama geldiğini bilmedikleri ya da farkına varmadıklarından su üstüne çıkmadığını göstermektedir. İşyerinde psikolojik baskının neden olduğu psikolojik gerilimin kişilere, kurumlara ve topluma olan faturasının yüksekliği, psikolojik baskıyla mücadele etmeyi zorunlu kılmaktadır. Bunun için her tür psikolojik baskıyı mobbing ortadan kaldırarak, kurumları iş tatmini, çalışma barışı ve bağlılık duygularının kuvvetli olduğu sosyal yapılar haline getirmek öncelikli olarak yapılması gerekenler arasında görülebilir

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Şiddet Mobbing, Yildirma, Duygusal Taciz, Zorbalik

The Importance of Concept of Mobbing in Terms Of Individual and Organization

Öz

Globalization and competition, developments in communication and production technologies, efforts of entering new markets and growing in existing markets, customers' awareness and changes in desires and needs, with the development of the concept of total quality management, requests for employee participation and more democratic management cause of these changes are shown. In the 1960s, the existence of a new phenomenon started to be mentioned that conflicts of interest behavior with psychological violence applied in a systematic way towards people who are considered to be a potential competitor This phenomenon is called as ‘Psychological violence mobbing ’ in workplace. Studies at sectoral level betray that psychological violence cases principally emerge from medical establishment, universities and voluntary organizations. The purpose of this study to reveal what mobbing means and how it is perceived in terms of the individual and the organization. For this purpose, a literature review was carried out based on the studies that have been made. The findings of the literature review reveal that the phenomenon of mobbing already exists from past, but it hasn’t appeared because of people do not know or realize what it means. It is necessary to fight against the psychological pressure caused by psychological stress in the workplace because of its cost and harm to individuals, institutions and communities. Therefore, eliminating all kinds of psychological pressure mobbing , to make institutions into social structures that have a strong sense of commitment, job satisfaction and peace can be seen among the things to make it as a priority

Anahtar Kelimeler

Psychological Violence Mobbing, Intimidation, Emotional Abuse, Bullying

Kaynakça

• Acar, B. A. ve Dündar, G. (2008). “ İşyerinde Psikolojik Yıldırmaya (Mobbing) Maruz Kalma Sıklığı ile Demografik Özellikler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, İstanbul Üniversitesi, İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt, 37, Sayı 2, ss.111-120.
• Alparslan, M. A. ve Tunç, H. (21.05.2011). “ Mobbing Olgusu ve Mobbing Davranışında Duygusal Zekâ Etkisi”, http://edergi.sdu.edu.tr/index.php/sdu vd/article/viewFile/1371/1458.
• Altınöz, M., Parıldar, C., Çakıroğlu, D., Barlas, M., Çalışkan, G. ve Özdil, G. (2010). “İşyeri Eğitimi Sırasında Karşılaşılan Yıldırma: İşyeri Yöneticisi Kadın ve Erkek Olan Stajer Öğrencilerin Algıladıkları Yıldırma Düzeyinin Karşılaştırılması (Hacettepe Üniversitesi Örneği)”, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s.24, ss.63-74.
• Aydın, Ş. ve Özkul, E. (2007). “İş Yerinde Yaşanan Psikolojik Şiddetin Yapısı ve Boyutları: 4-5 Yıldızlı Otel İşletmeleri Örneği”, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, c. 7, s. 2, ss.169-186.
• Bernate, G. (2008). “Mobbing: Psycological Harassment”, Pm World Today Vıewpoints, Vol. X, Issue VIII, ss.1-3.
• Cemaloğlu, E. (2007a). “Örgütlerin Kaçınılmaz Sorunu: Yıldırma”, Bilig, Yaz, s.42, ss.111-126.
• Cemaloğlu, E. (2007b). “Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Yıldırma Arasındaki İlişki”, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, s.33, ss.77-87.
• Cemaloğlu, N. ve Ertürk, A. (2007). “Öğretmenlerin Maruz Kaldıkları Yıldırma Eylemlerinin Cinsiyet Yönünden İncelenmesi”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (2), ss.345-362.
• Çarıkçı, H. İ. ve Yavuz, H. (2009). “Çalışanlarda Mobbing (Psikolojik Şiddet) Algısı: Sağlık Sektörü Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c.2, s.10, ss.47-62.
• Çiftçi, A. (2010). “Eğitim Yöneticisi Adaylarının Yetiştirilmesi Bakımından Müfredatın Değerlendirilmesi”, V. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, Antalya, ss. 230-241.
• Çiftçi, S., Mirzeoğlu, N., Güzel, P. ve Kılıç, Z. (2010). “Yıldırma Uygulamaları (Mobbing) ve Çatışma Arasındaki İliş-kinin Araştırılması: Futbol Hakemleri Üzerinde Bir Uygulama”, 11. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Antalya, ss.120-124.
• Çoban, B., Hacicaferoğlu, S., Hacicaferoğlu, B. ve Gerek, Z. (2010). “Gençlik ve Spor Müdürlüğü Personellerinin Çalışma Ortamlarında Maruz Kaldıkları Yıldırma Eylemlerinin Cinsiyet Yönünden İncelenmesi”, 11. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Antalya, ss.414-417.
• Demir, Y. ve Çavuş, F.M. (2009). “Mobbıng’in Kişisel ve Örgütsel Etkileri Üzerine Bir Araştırma”, Niğde Üniversitesi, İİBF Dergisi, Cilt 2, Sayı 1,ss.13-23.
• Eginli Temel, A. ve Bitirim, S. (2010). “Örgütlerde Kişilerarası İlişkilerde Bir Problem: Psikolojik Yıldırma”, Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Bahar, s.24, ss.45-66.
• Elibol, H., Gökdeniz, I ve Güngör, T. (2008). “Treatment Incompatible with Human Dignity: An Application of Private Sector”, International Research Journal of Finance and Economics, 18, ss.96-107.
• Eser, O. (21.05.2011). “Mobbing Kavramının Türkçe Serüveni”, Gül, H. (2009). “İş Sağlığında Önemli Bir Psikososyal Risk: Mobbing-Psikolojik Yıldırma”, TAF Preventive Medicine Bulletin, c.8, s.6, ss.515-520.
• Gün, H. (2010). “Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Verimlilik İlişkisi”, Kalkınmada Anahtar Verimlilik, Yıl: 22, s. 254, ss.36-39.
• Güney, Z. (2009). “Mobbing (Psikolojik Yıldırma)”, Türk Farmakoloji Derneği Bülteni, s.101, ss.17,18.
• http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TU RK%20DILI/oktay_eser_mobbing_kavr ami.pdf. http://www.mevzuatlar.com/sy/resmiGazete/r ga/11/03/190311006.htm.
• Işık, E. (2007). İşletmelerde Mobbing Uygulamaları ile İş Stresine yönelik Bir Araştırma, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• İbicioğlu, H., Çiftçi, M. ve Derya, S. (2009). “Örgütlerde Yıldırma (Mobbing): Kamu Sektöründe Bir İnceleme”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, c.1, s.2, ss.25-38.
• İlhan, Ü. (2010). “İşyerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Tarihsel Arka Planı ve Türk Hukuk Sisteminde Yeri”, Ege Akademik Bakış, c. 10, s.4, ss.1175-1186.
• Kaymakcı Aksakal, H. (2008). “Çalışma Hayatında Mobbing (Sakarya İmalat Sektöründe Bir Araştırma)”, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Sakarya.
• Kılıç, A. (2011). “İspatı Zor Bir Süreç: Mobbing”, Bilişim Dergisi, s.128, ss.134- 138.
• Kılınç Çağatay, A. (2010). “İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışları Gösterme Düzeyleri İle Öğretmenlerin Yaşadıkları Yıldırma Arasındaki İlişki”, V. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, Antalya, ss.428-436.
• Kırel, Ç. (2007). “Örgütlerde Mobbing Yönetiminde Destekleyici ve Risk Azaltıcı Öneriler”, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c.7, s.2, ss.317-334.
• Koç, M., ve Bulut, Urasoğlu, H. (2009). “Ortaöğretim Öğretmenlerinde Mobbing: Cinsiyet Yaş ve Lise Türü Değişkenleri Açısından İncelenmesi”, International Online Journal of Educational Sciences, c.1, s.1,ss. 64 – 80.
• Kök Bayrak, S. (20.03.2011). “İş Yaşamında Psiko-Şiddet Sarmalı Olarak Yıldırma Olgusu ve Nedenleri”, http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/
• Köse, S. ve Uysal, Ş. (2010). “Kamu Personelinin Yıldırma (Mobbing) ve Boyutları Hakkındaki Düşünceleri Üzerine Bir Çalışma: Manisa Tarım İl Müdürlüğü Örneği”, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c.8, s.1, ss.261-276.
• Leiding, L. (2010). “Mobbing in the Library Workplace”, College & Research Libraries News, Vol.71, n.7, ss.364-384.
• Leymann, H. (1990). “Mobbing and Psychological Terror at Workplaces”, Violence and Victims, Vol. 5, n.2, ss.119- 126.
• Reichert, R. (2003). “Workplace Mobbing: A New Frontier for the Social Work Profession”, Professional Development: The International Journal of Continuing Social Work Education, (Çev. Özmete, E.), s. 5, ss.3,4-12.
• Shallcross, L., Sheehan, M. and Ramsay, S. (2008). “Workplace Mobbing: Experiences in the public sector”, International Journal of Organisational Behaviour, Vol. 13, n.2, ss.56-70.
• Şenturan, Ş. ve Mankan, E. (2009). “Ücretin İşyerindeki Yıldırma Olgusu Üzerindeki Etkisi”, Bilig, Yaz, s.50, ss.153-168.
• Tengilimoğlu, D. ve Mansur Akdemir, F. (2008). “İşletmelerde Uygulanan Mobbinging (Psikolojik Şiddet) Örgütsel Bağlılığa Etkisi”, 7. Ulusal Büro Yönetimi ve Sekreterlik Kongresi, ss.199-213.
• Tetik, S. (2010). “Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi”, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, c.12, s.18, ss.81-89.
• Tınaz, P. (2006). “İş Yerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)”, Çalışma ve Toplum, s.11, n.7, ss.13-28.
• Tosun, B. ve Şahbaz, A. M. (2010). “Bir Kurum Hastanesinde Sağlık Personelinin Maruz Kaldığı Mobbing (İşyeri Şiddeti) Davranışlarının Belirlenmesi”, IV. Ulusal Psikiyatri Hemşireliği Kongresi, Samsun, ss.93.
• Westhues, K. (2002). “At the Mercy of the Mob”, Canada's Occupational Health & Safety Magazine, Vol. 18, No. 8, ss. 30-36.
• Yaraman, A. (19.05.2011). “İşyerinde Psikolojik Taciz/Demokrasi/Psikolog: Nasıl Bir İlişki?”, www.calismatoplum.org/sayi10/kitap_ tanitim.pdf.
• Yıldız, S. ve Kılkış, İ. (2005). “Psikolojik Taciz Olgusuna 4857 Sayılı İş Kanunu Açısından Bir Bakış”, www.calismailiskileridergisi.org/dow nload. “İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi”, (19.05.2011).