Teşkilat, Teçhizat ve Tefekkürât Doktrin 3T Perspektifinde Dumansız Barut Teknolojisi 18.yy ve 20.yy Osmanlı Ordusu Örneği

Yıl 2016, Cilt: 8 Sayı: 16, 86 - 104, 01.07.2016

Zafer Efe Hüsamettin İnaç

Öz

Harp tarihi ve stratejileri alanında yapılan çalışmalarda orduların başarıları ve hezimetleri hususlarındaki nedenler araştırılırken ekseriyetle tarihsel bir kişilik olarak komutanların vasıfları ve orduların teçhizat üstünlükleri üzerinde durulmaktadır. Nitekim bu tarz durumlar, savaşların neticelerinin belirlenmesinde etkili olmakla beraber, orduları var eden asli unsur olan askerlerin psikolojik ve fiziksel nitelikleri başta olmak üzere, askerlerin kullandıkları teçhizatların niteliği ve asker-teçhizat ilişkisinden doğan taktik ve stratejik unsurların organizasyonel planlanması ve savaş meydanlarına operasyonel uygulanabilirliği durumlarının birlikte değerlendirilmesi, tarihte meydana gelen muharebelerin doğasını ve o zamanki şartları ile birlikte objektif değerlendirilebilmeleri hususunda büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada; Avrupa’da ulus devletlerin ortaya çıkma süreçleri boyunca meydana gelen savaşlarla birlikte ihtiyaç hasılı, orduların düşman unsurları etkili ve kısa süre içerisinde mağlup ederek en az zararla ve en fazla zayiat verdirerek savaşı kazanma ihtiyacı içerisinde, savaş ortamının gereksinimleri olan teknolojik gelişimlerin bir ürünü olan dumansız barut teknolojisinin Avrupa’da ortaya çıkışı ve bu teknolojinin Osmanlı Ordusu tarafından kullanılmaya başlanması sürecinde, Osmanlı Ordusu’nun 18. yy ve 20. yy yenileşme dönemleri boyunca bu teknolojinin teşkilat, teçhizat ve tefekkürât Doktrin açısından ne gibi değişim ve dönüşümlere yol açtığı, askeri ve bürokratik organizasyon sistemlerinin işleyişinde nasıl bir etki yarattığı, bunun temelinde insan faktörü boyutuyla asker üzerinde nasıl etkiler yarattığı ve Osmanlı Devletini uluslararası ilişkiler düzeyinde nasıl etkilediği hususları araştırmanın asıl sorularını oluşturmaktadır. Çalışma süresince; arşiv belgelerinden elde edilen birincil kaynaklar ve konu ile ilgili yazılmış telif eserler, belge analizi yöntemiyle incelenerek askeri tarih araştırmalarında orduların yenileşme süreçlerinde meydana gelen maddi değişim ve dönüşümlerin, ordu kurumunun fiziki yapılarını teşkil eden ve bu kurum içerisine dahil olan askeri ve bürokratik personelin fikri ve ruhi yapısına da nasıl etki oluşturduğunun kritiği yapılarak kullanılan teçhizatın birey olarak askerin kullandığı teçhizat ile kurum içerisinde nasıl bir değişim ve dönüşüm yaşadığı ve insan-madde ilişkisi değerlendirilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Teşkilat, Teçhizat, Tefekkürât, 3T, Dumansız Barut, Osmanlı Ordusu, Dumansız

Organization, Equipment and Tefekkürât Doctrine 3T Perspectıve in Smokless Powder Technology Example of The 18th and 20th Century Ottoman Army

Öz

In the studies of war history and strategies, investigating the causes of success and defeat the army of the issues usually focused on the commander as a historical personality characteristics and advantages of military equipment. In fact, this assessment, although effective in determining the result of the war, especially the essential elements troops psychological and physical qualities that the creation of the army, of the nature of the equipment used by the military and the military-equipment relationship arising tactical and strategic and organizational planning and control assessment withthe square of the operational feasibility of the situation, the nature of battles in history occurred at that time and objective assessment of conditions can together withthe fact that is of great importance. In this study; as the need arises withthe war occurred during the exit process of emergence of the nation state in Europe, defeated army in an effective and soon hostile elements withthe least damage and most casualties in the need to win the costumed war, a product of the technological development of the needs of the war environment with smokeless powder technology and the emergence in Europe of this technology in the process of being used by the Ottoman army in the 18th century and 20th centuries in The Ottoman Army. Organization of this technology during the reform period, equipment and tefekkürât doctrine What kind of changes in terms and it leads to conversion, how to make an impact on the functioning of the military and bureaucratic system of organization, it is essential in the creation affect how the military, the human factor is size and how affected international relations in the Ottoman Empire are the main issues that the research question. During the study period; archival documents written copyright works dealing with primary sources and issues derived from the document analysis method of studying military history research in the army of the innovation process in tangible changes and transformations that have occurred, which constitutes the physical structure of the military institution and the idea of military and civil personnel involved into these institutions and spiritual how to create a structure that made the critical effect used where a change and transformation in how institutions with equipment used by the military as individual equipment and tried to analyze the relationship of human substance

Anahtar Kelimeler

Organization, Equipment, Doctrin, 3T, Smokeless Gunpowder, The Ottoman Army

Kaynakça

• AGOSTON, G, ‘’Firearms and Military Adaptation: The Ottomans and The European Military Revolution, 1450- 1800,’’ Journal of World History, Vol 25, Hawai, 1 March 2014, p. 88
• AGOSTON, G, ‘’ 15. Yüzyılda Batı Barut Teknolojisi ve Osmanlılar’’, Toplumsal Tarih, 18 Haziran, 1995, s.10-15
• AKAD,M, T, Bir Savaş Nasıl Kaybedilir ? Osmanlı Tarihinde Askeri Hatalar, İstanbul, 2009
• BEYDİLLİ, K, ‚Nizâm-ı Cedîd‛, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), c. XXXIII, Ankara, 2007 s. 178-179.
• CHASE,K, Ateşli Silahlar Tarihi, Çev: Füsun Tayanç-Tunç Tayanç, İstanbul, 2008
• MICHAEL, P, ‘’ Emir ve Komuta,’’ çev., Özgür Kolçak. Erken Modern Çağ, Techizat, Savaş Yöntemleri, Taktikler, İstanbul, 2011
• ŞAKİROĞLU,M, ‚Barut‛, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), c. XX, Ankara 1999 s. 92-93.
• ŞAYİN, C, ‚Askerî Tarih Çalışmaları İçin Bir Sentez Aracı Önerisi 3T: Teşkilat, Techizat, Tefekkürat,’’ Tarih Dergisi, S.52, (2010/2), İstanbul 2011,s. 151-181
• ŞEŞEN,H, BASIM.H,N, ‘’Ordular İçin Öğrenen Organizasyona Dönüşmenin Ge-rekliliği’’, ed. Haldun Yalçınkaya, Savaş: Farklı Disiplinlerde Yeni Yaklaşımlar, Ankara, 2010. s.163
• TETİK,F, SOYLUER,S, ‘’Silah İthalatı ve Kara Harp Sanayii’’, ed. Gültekin Yıldız,Osmanlı Askerî Tarihi: Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri: 1792-1918,İstanbul, 2013
• TEZ,Z, Bilimde ve Sanayide Kimya Tarihi, Ankara, 2000, s.12
• TEZ,Z, ‚Güherçileden Karabaruta‛, Bilim Tarihi, 17 , 1993, s. 12
• TEZ,Z, Kimya Tarihi, Ankara 1986, s. 132
• TEZ,Z, Patlayıcı silah ve Savaş Tekniğinin Kültürel Tarihi, İstanbul, 2010, s.177
• UŞAKLI,A,B, ALPER, İ,H, ‘’Teknolojik Gelişmelerin Savaşları Dönüştürmesi ve Gelecekteki Savaşlara Hazır Olmak’’, ed. Haldun Yalçınkaya, Savaş: Farklı Disiplinlerde Yeni Yaklaşımlar, Ankara, 2010, s. 39
• YALÇIN,O, SÖKMEN,A,B, KULAK,H, ‘’ Kuşakların Temel Özellikleri ve Hava Harp Okulu Uygulamaları’’, İstanbul Üniversitesi .Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, c.12, say.24, İstanbul, 2012/2, s. 135