Hasan El-Benna ve Müslüman Kardeşlerin Vatan ve Milliyetçilik Kavramlarına Bakışı

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 19, 309 - 322, 30.07.2017

Ali Bilgenoğlu

Öz

20. yüzyılın ilk çeyreğinde Ortadoğu coğrafyasının gerek geride bıraktığı sömürge geçmişini içeren tarihsel arka plan gerekse aynı süreçte Batılı egemenliğinden bağımsızlığa ulaşma gayretleri birlikte düşünüldüğünde bölgenin modern zamanların en önemli kırılmalarından birisini yaşadığı bir hakikattir. Bu sürecin yansımalarının en somut bir biçimde yaşandığı ülkelerin başında gelen Mısır’daki İngiliz egemenliğine karşı ülkenin kendine özgü siyasi ve sosyal koşulları kendi içerisinden toplumsal muhalefet oluşumları üretmiştir. Bunların en başında gelen Müslüman Kardeşler Hareketi ilerleyen süreç içerisinde sadece Mısır’ın değil tüm Ortadoğu coğrafyasının önde gelen siyasi ve toplumsal hareketlerinden bir tanesi olmuştur. Bu çalışmada Müslüman Kardeşler Hareketi’nin kuruluş sürecine kurucu lideri Hasan el-Benna üzerinden bakılacak, daha sonra ise Hasan el-Benna’nın vatan ve milliyetçilik gibi iki önemli kavrama olan yaklaşım ve analizleri kendi risaleleri üzerinden değerlendirilmeye çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Müslüman Kardeşler, İhvanı Müslimin, Hasan el-Benna, Milliyetçilik, İslam Birliği

THE IDEA OF WATAN AND NATIONALISM IN THE MIND OF HASAN AL-BANNA AND MUSLIM BROTHERS

Öz

In the early 20th century, Middle East had one of its biggest political and social transformation in history while taking the historical background of the region under the sovereignty of the Western powers and the efforts of the states to gain their independence, into consideration. Egypt, as both one of the biggest states in the region and also the obvious scene of all these changes, gave birth to political and social oppositions within the country especially against the British rule over the country. One of the leading of these opposition groups was the Society of Muslim Brothers, which became a strong political and social organization of the Middle East in a very short time. In this work, initially the establishment of the Muslim Brothers will be evaluated with its charismatic leader Hassan al-Banna, and then the approach of Banna to the notions watan homeland and nationalism will be analyzed in the light of his own pamphlets

Anahtar Kelimeler

Muslim Brothers, Ikhwan-ı Muslimin, Hassan al-Banna, Nationalism, Watan homeland

Kaynakça

• ABED-KOTOB, Sana, (1995), ‚The Accomodati- onists Speak: Goals and Strategies of the Muslim Brotherhood of Egypt‛, Internati- onal Journal of Middle East Studies, vol: 27, no: 3, ss. 321-339.
• AHMED, Rifat Seyyid, (1989), İslami Direniş Haritası, İşaret Yayınları, İstanbul.
• Al-ABDIN, A.Z., (1989), ‚The Political Thought of Hasan al-Banna‛, Islamic Studies, vol: 28, no: 3, ss. 219-234.
• Al-SAYYID MARSOT, A.L., (1984), ‚Religion or Opposition? Urban Protest Movements in Egypt‛, International Journal of Middle East Studies, vol: 16, no: 4, ss. 541-554.
• ALY, Abd-al Monein Said ve WENNER, Manf- red, (1982), ‚Modern Islamic Reform Mo- vements: The Muslim Brotherhood in Contemporary Egypt‛, Middle East Jour- nal, vol: 36, no: 3, ss. 336-361.
• ANDERSEN, Roy, SEIBERT, Robert ve WAG- NER, Jon, (1998), Politics and Change in the Middle East: Sources of Conflict and Acco- modation, Simon & Schuster.
• ANSARI, Zafar Ishaq, (1961), ‚Contemporary Islam and Nationalism a Case Study of Egypt‛, Die Welt Des Islams, vol: 7, Issue: ¼, ss. 3-38.
• AYUBİ, Nazih, (1993), Arap Dünyasında Din ve Siyaset, Cep Düşün, İstanbul.
• AYUBİ, Nazih, (1994), Political Islam: Religion and Politics in the Arab World, Routledge.
• AYUBİ, Nazih, (1980), ‚The Political Revival of Islam: The Case of Egypt‛, International Journal of Middle East Studies, vol: 12, no: 4, ss. 481-489.
• BABANZADE Ahmed Naim, (1979), İslam’da Irkçılık ve Milliyetçilik (İslam’da Davayı Kavmiyyet), İkbal Yayınları, Ankara.
• BAUMAN, Zygmunt, (2016), Cemaatler: Güvenli Olmayan Bir Dünyada Güvenlik Arayışı, Say Yayınları, İstanbul.
• BİLGENOĞLU, Ali, (2010), ‚Amerikan İç Savaşı ve Mısır: Pamuk Örneğinde Mısır Mo- dernleşmesi ve Amerikan İç Savaşı’nın Sürece Olan Katkısı‛, The Journal of Inter- national Social Research, Volume: 3, Issue: 11, ss. 147-161.
• BİLGENOĞLU, Ali, (2013), İngiliz Sömürgecili- ği’nin Mısır ve Sudan Örneğinde Karşı- laştırmalı Bir Çözümlemesi‛, Yayımlan- mamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• BLAUNT, J.M., (1989), ‚Colonialism and the Rise of Capitalism‛, Science & Society, Vol: 53, No: 3, ss. 260-296.
• BOZTEMUR, Recep, (2001), ‚Avrupa’nın Uzun Ondokuzuncu Yüzyılı‛, Doğu Batı, sayı: 14.
• BÜYÜKKARA, Mehmet Ali, Çağdaş İslami Siyasi Akımlar, Klasik Yayınları, İstanbul.
• CHANDRA, Bipan, (1980), ‚Colonialism, Stages of Colonialism and the Colonial State‛, Journal of Contemporary Asia, Volume: 10, issue: 3, ss. 272-285.
• CLEVELAND, William, (2008), Modern Ortadoğu Tarihi, Agora Kitaplığı, İstanbul.
• ÇAKMAK, Cenap, (2007), ‚Müslüman Kardeşler Bir Sivil Toplum Örgütü Mü?‛, Akademik Ortadoğu, cilt: 2, sayı: 1, ss. 69-98.
• DEANE, Phyllis, (2000), İlk Sanayi İnkılâbı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• DENOEUX, Guilain, (1993), Urban Unrest in the Middle East: A Comparative Study of Infor- mal Networks in Egypt, Iran and Lebanon, State University of New York Press.
• El-BENNA, Hasan, (1991) ‚Yeni Rönesans (Yeni- den Doğuş), Değişim Sürecinde İslam, Ed. John Esposito ve John Donohue, İnsan Yayınları, ss. 82-87.
• El-BEYYUMİ GANİM, İbrahim, (2005), ‚Hasan el Benna‛, Türkiye Diyanet Vakfı İslam An- siklopedisi, cilt: 16, İstanbul, ISAM, s. 307- 310.
• El-BEYYUMİ GANİM, İbrahim, (2000), ‚İhvan-ı Müslimin‛, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, cilt: 21, İstanbul, ISAM, ss. 580-583.
• ERKİLET, Alev, (2004), Ortadoğu’da Modernleşme ve İslami Hareketler, Hece Yayınları, İstan- bul.
• ESPOSITO, John ve DONOHUE, John, Ed., (1991), Değişim Sürecinde İslam, İnsan Ya- yınları.
• HASAN El-BENNA’NIN HAYATI ve RİSALE- LERİ, (1980), çev. Ramazan Nazlı, Haş- met Matbaası, İstanbul.
• FERRO, Marc, (2002), Sömürgecilik Tarihi, çev. Muna Cedden, İmge Kitabevi, Ankara.
• GHAZALI, Sa’id, (1988), ‚Islamic Movements versus National Liberation‛, Journal of Pa- lestine Studies, vol: 17, no: 2, ss. 176-180.
• GÖRGÜN, Hilal, (2000), ‚Mısır Dışındaki İhvan- ı Müslimin Hareketi‛, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, cilt: 21, İstanbul, ISAM, ss. 583-586.
• HOURANI, Albert, (1992), A History of the Arab Peoples, Warner Books, New York.
• INAYET, Hamid, (1988), Çağdaş İslami Siyasi Dü- şünce, Yöneliş Yayınları, İstanbul.
• INAYET, Hamid, (1991), Arap Siyasi Düşüncesinin Seyri, Yöneliş Yayınları, İstanbul.
• ISAAWI, Charles, (1966), The Economic History of the Middle East, University of Chicago Press.
• KARSH, Efraim ve KARSH, Inari, (2001), Empires of the Sand-The Struggle for the Mastery in the Middle East 1789-1923, Harvard Uni- versity Press, Londra.
• KIZILTOPRAK, Süleyman, (2010), Mısır’da İngi- liz İşgali (1882-1887), Tarih Vakfı Yurt Ya- yınları, İstanbul.
• KUPFERSCHMIDT, Uri M., (1987), ‚Reformist and Militant Islam in Urban and Rural Egypt‛, Middle Eastern Studies, vol: 23, no: 4, s. 403-418.
• LAPIDUS, Ira,(2005), A History of the Islamic Soci- eties, Cambridge University Press.
• LEWIS, Bernard, (1994), Islam and the West, Oxford University Press.
• MITCHELL, Timothy, (2001), Mısır’ın Sömürge- leştirilmesi, İletişim Yayınları, İstanbul.
• MUNSON, Ziad, (2001), ‚Islamic Mobilization: Social Movement Theory and the Egyp- tian Muslim Brotherhood‛, The Sociologi- cal Quarterly, vol: 42, no: 4, 2001, ss. 487- 510.
• ORTAYLI, İlber, (2005), İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ÖZDALGA, Elisabeth, (2009), ‚Islamism and Nationalism as Sister Ideologies: Reflecti- ons on the Politicization of Islam in a ‚Long Durée‛ Perspective‛, Middle Eas- tern Studies, vol: 45, no: 3, ss. 407-423.
• POWELL, Eve Troutt, (2003), A Different Shade of Colonialism: Egypt, Great Britain and the Mastery of the Sudan, University of Cali- fornia Press.
• REID, Donald M., (1982), ‚Political Assassination in Egypt, 1910-1954‛, The International Jo- urnal of African Historical Studies, vol: 15, no: 4, ss. 625-651.
• SATTAR, Noman, (1995), ‚Al Ikhwan Al Mus- limin (Society of Muslim Brotherhood): Aims and Ideology, Role and Impact‛, Pakistan Horizon, vol: 48, no: 2, s. 7-30.
• SMITH, Anthony, (2004), Milli Kimlik, İletişim Yayınları, İstanbul.
• WATT, Montgomery, (1991), İslami Hareketler ve Modernlik, İz Yayınları, İstanbul.
• ZAHID, Mohammed ve MEDLEY, Michael, (2006), ‚Muslim Brotherhood in Egypt and Sudan‛, Review of African Political Economy, vol: 33, no: 110, s. 693-708.
• ZOLLNER, Barbara, (2007), ‚Prison Talk: The Muslim Brotherhood’s Internal Struggle During Gamal Abdel-Nasser’s Persecu- tion, 1954 to 1971‛, International Journal of Middle East Studies, vol: 39, no: 3, ss. 411- 433.