Aydın’da Bir Ahîlik Merkezi Olarak Eski Çine ve Ahmed Gazi Külliyesi

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 22, 45 - 54, 22.07.2019

Kemal Ramazan Haykıran

Öz

Ortaçağ Anadolu’sunun toplumsal ve kültürel dokusuna yön vermiş kurumların başında gelen Ahîliğin XIV. yüzyıl başlarında kati bir biçimde Türk hakimiyetine giren Aydın ve çevresinde de faal bir biçimde varlık gösterdiği ve bu özelliğini Osmanlı hakimiyetine geçtiği XV. yüzyıldan sonrasında da geliştirerek devam ettirdiği görülmektedir. Bu çalışma’da Bugün Aydın’ın Çine ilçesine bağlı bir mahalle olan XIV. yüzyılda ise Menteşeoğulları’nın önemli bir kültür merkezi konumundaki Eski Çine’de bulunan Ahmed Gazi külliyesinin bir Ahî merkezi oluşu özelliğini ve buradan hareketle de XIV. ve XV. yüzyıllarda bölgedeki ahi varlığını ortaya koymayı amaçlamaktadır

Anahtar Kelimeler

Ahilik, Eski Çine, Ahmed Gazi, Ahi İbrahim, Ahi Bayram

Ahmed Gazi Külliyesi Of Eski Çine As An İmportant Center Of Ahi Organization In

Öz

As one of the leading institutions that oriented the cultural life of Medival Age Anatolia, Ahi Organization protected its existence, starting from the beginning of 14th century when the first successful sovereignty of the Turks in Western Anatolia around Aydın province and also from the 15th century with the arrival of the Ottomans to the region. In this essay, Ahmed Gazi Külliyesi as an early Islamic social and religious complex in Eski Çine, which was an important cultural center during the era of Menteşeoğulları, will try to be analyzed. This work also aims to present the importance of the Ahmed Gazi Külliyesi as a critical place that shows the presence of the Ahi organization in the region in the 14th and the 15th centuries

Anahtar Kelimeler

Ahi Organization, Eski Çine, Ahmed Gazi, Ahi İbrahim, Ahi Bayram

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osman- lı Arşivi, AE III. nr. 3/203, lef 2.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osman- lı Arşivi, EV.MKT, nr. 2845/99.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osman- lı Arşivi, MV.241.86.
• Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defteri (937/1530), Hüdavendigar, Bi- ga, Karesi, Saruhan, Aydın, Menteşe, Teke ve Alaiye Livaları, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara 1995.
• AHMET EFLÂKİ, Âriflerin Menkıbeleri, C. 1, çev. Tahsin Yazıcı, Hürriyet Ya- yınları, İstanbul 1973.
• AKBULUT, Osman Nuri, Evliya Çelebiye Göre Güneybatı Anadolu (Aydın, De- nizli, Muğla), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensti- tüsü, Yayımlanmamış Yüksek Li- sans Tezi, Muğla 2008.
• AKIN, Himmet, Aydınoğulları Tarihi Hak- kında Bir Araştırma, Ankara Üniver- sitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakül- tesi Yayınları, İstanbul 1946.
• ANADOLU, Cemal, Türk- İslam Medeniye- tinde Ahîlik Kültürü ve Fütüv- vetnâmeler, Ankara 1991.
• DİNÇ, Rafet, ‟Tralles’in Kısa Bir Coğrafi Konumu”, Uluslararası Batı Anadolu Beylikleri Tarih, Kültür ve Medeniyeti Sempozyumu-I: Aydınoğulları Tarihi, 4-6 Kasım 2010, Yay. Haz. Cüneyt Kanat, Mehmet Ersan, Mehmet Şe- ker, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2013
• Ebü Abdullah Muhammed İbn Batuta Tanci, İbn Batuta Seyahatnamesi, C. I, çev. A. Sait Aykut, İstanbul 2010.
• EMECEN, Feridun, ‟Aydın”, DİA, C. 4, İstanbul 1991.
• ERDOĞRU, M. Akif, BIYIK, Ömer, T.T 0001/1 M.Numaralı Fatih Mehmed Devri Aydın İli Mufassal Defteri (Me- tin ve İnceleme), Ege Üniversitesi Yayınları, İzmir 2015.
• ERDOĞRU, Mehmet. Arif, “Anadolu’da Ahîler ve Ahî Zaviyeleri”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, S. IV, (İzmir 2000).
• İbn Battuta, Seyahatnȃme, çev. A. Sait Ay- kut, İstanbul 2013.
• KALKAN, Özlem, Batı Anadolu Beylikleri- nin Teşekkül Devri, Muğla Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla 2011.
• KESKİN, Nuray, Akın Maşrap, “Ahîliğin Dünü ve Bugünü (Denizli Örne- ği)”, International Online Journal of Educational Sciences, (2011).
• KONUKÇU, Enver, ‟Aydın İli’nin Gelişi- minde Aydın Bey”, Tire Araştırma- ları Sempozyumu Bildiriler, 12-13 Mart 2015, C. 2, Ed. Mehmet Akif Erdoğru-Şule Pfeiffer Taş, İzmir 2015.
• METE, Zekai, “ Ahî Elvan Zaviyesi (Eski- çine)”, Ahîlik Ansiklopedisi, C. I, An- kara 2014.
• METE, Zekai, “Ahî Bahşayış Zaviyesi”, Ahîlik Ansiklopedisi, C. I, Ankara 2014.
• METE, Zekai, “Ahî Yunus Zaviyesi”, Ahîlik Ansiklopedisi, C. I, Ankara 2014.
• ÖNTUĞ, M. Murat, “Ahî İsmail Zaviyesi (Çine-Ahur)”, Ahîlik Ansiklopedisi, C. I, Ankara 2014.
• SARIKÖSE, Barış, “Ahî Sinaneddin Yu- suf”, Ahîlik Ansiklopedisi, C. I, An- kara 2014.
• ŞEKER, Mehmet, İbn-i Battuta’ya Göre Ana- dolu’nun Sosyal-Kültürel ve İktisadi Hayatı ile Ahîlik, Kültür Bakanlığı Yayınları Ankara 2001.
• ŞEKER, Mehmet, Türk-İslam Medeniyetinde Ahîlik ve Fütüvvet-Namelerin Yeri, (Seyyid Hüseyin El-Gaybî’nin “Muh- tasar Neşriyat, İstanbul 2011. Ötüken
• YAVUZYILMAZ, Ahmet, “Ahî İbrahîm Türbesi, Ahîlik Ansiklopedisi, C. I, Ankara 2014.
• YİĞİY, Ahmet, XVI. Yüzyıl Menteşe Livası Vakıfları, Ankara 2009
• YİĞİY, İlker, “XVI. Yüzyıl Türkiyesi’nde Ahî Adlı Zaviyelerin Dağılışı”, Turkish Studies - International Perio- dical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Vo- lume 8/5 Spring 2013.