Yeni Bir İletişim Ortamı Olarak Clubhouse Uygulamasının Sanal Cemaatler Odağında Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 12, 36 - 52, 30.06.2022

Ismail Baydili Mevlüde Batur

https://doi.org/10.55609/yenimedya.1095204

Öz

1970’li yıllarla literatüre giren sanal cemaat kavramının ortaya çıkmasında temel etken, bilgi ve iletişim teknolojileridir. Toplumun her alanında yaşanan dönüşümler cemaat kavramının boyut değiştirmesine neden olmuş ve geleneksel cemaat yapılarının sanal cemaat yapısına evrilme süreci gerçekleşmiştir. Özellikle Web 2.0 sonrası dünyada meydana gelen bu değişim son on yılda daha da artmış yeni gelişen sosyal medya platformları sanal cemaat yapılanmasını güçlendirmiştir. Bu çalışmanın amacı yeni bir iletişim mecrası olan Clubhouse uygulamasının genel özelliklerini ortaya koyarak sanal cemaat bağlamında uygulamayı değerlendirmektir. Clubhouse uygulamasının kendine özgü yapısı diğer sosyal medya uygulamaları (Instagram, Facebook, Twitter vb.) üzerinden yapılmış çalışmaların bu uygulamanın etkisini izah etmekte yetersiz kalmasına neden olmaktadır. Bu nedenle Clubhouse uygulamasının sanal cemaat yapılanması için taşıdığı önemin aktarılması önem arz etmektedir. Uygulamanın doğru analiz edilebilmesi için uygulamayı kullanan bireylerle Clubhouse uygulaması üzerinden odak grup görüşmesi gerçekleştirilmiş ve analiz aşamasında NVivo 12 programından yararlanılmıştır. Analiz sonucu elde edilen verilere göre Clubhouse uygulaması birçok yönü ile diğer sosyal medya platformlarından ayrılmaktadır. Daha gerçekçi ve tamamen bireyin kendini ifade edebilme yeteneğine dayalı olan bu uygulama sanal cemaat yapılanması için alternatif bir platform sunmaktadır. Ayrıca geleneksel ve sanal cemaat yapılanmalarında var olan ayıplama, dışlama gibi uygulamaların Clubhouse uygulaması ile gerçekleştirilen sanal cemaat yapılanmalarında da var olduğu anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

sanal cemaat, yeni iletişim teknolojileri, clubhouse, sosyal medya, cemaat.

Kaynakça

• Akkaş, İ. (2012). Sanal cemaatler [Yayımlanmamış doktora tezi], Malatya İnönü Üniversitesi.
• Akkaş, İ. (2013). Çok yüzlü ilişkiler ağında kimlikler ve sanal cemaatler. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 37-53.
• Akkaş, İ. (2015), Sanal cemaatler. Doğu Kütüphanesi.
• Baudrillard, J. (1998). Kusursuz cinayet. (N. Sevil, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bayhan, V. (2005). Postmodern cemaat örüntüleri. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 1(3), 197-212.
• Bottomore, T. B. (1984). Toplumbilim. (Ü. Oskay, Çev.). Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Boz, F. (2000). İnternet ve demokrasi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Bozkurt, V. (1999). Yıkıcı gemeinshaf”tan “öteki”siz postmodern kabilelere sanal cemaatler. Birikim Dergisi, 127, 1-8.
• Bozkurt, V. (2012). Endüstriyel ve post-endüstriyel dönüşüm/bilgi, ekonomi, kültür. Ekin Yayınları.
• Castells, M. (2001). The internet galaxy, reflections on the internet, business and society. Oxford University Press.
• Curley, R. (2010). The Britannica guide to ınventions that changed the modern world. Britannica Educational Publishing.
• Çokluk, Ö., Yılmaz, K. & Oğuz, E. (2011). Nitel bir görüşme yöntemi: odak grup görüşmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 4 (1), 95-107.
• Derman, İ. (1998). Net kimlikleri. Yeni Türkiye Dergisi, 19, 1429-1439.
• Erdoğdu, T. ve Yumrukuz, Ö. (2021). Sosyal medya’nın doğası. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 4(6), 173-197.
• Ergur, A. (1998). Nergis harikalar diyarında: sanal gerçekliğin ideolojik bağlamı. Toplum ve Bilim, 79, 138-159.
• Gezgin, M. F. (1988). Cemaat-cemiyet ayırımı ve Ferdinand Tönnies. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 22, 183-201.
• Giddens, A. (2004). Modernliğin sonuçları, (E. Kuşdil, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Hesse, B. W. (1995). Curb cuts in the virtual community: telework and persons with disabilities. Proceedings of The 28th Annual Hawaii International Conference Of System Sciences, Hawaii, Amerika.
• Kurtkan, A. (1982). Genel sosyoloji. Divan Yayınları.
• Lorne, L. D. (2004). Religion and the quest for virtual community. In D. E. Cowan & L. Dawson (Editörler), Religion Online: Finding Faith on The internet, (pp. 83-84), London: Routledge.
• Özkalp, E. (2015). Sosyolojiye giriş. Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Rheingold, H. (1994). The virtual community: finding connection in a computerised world. Secker&Warburg.
• Robins, K. (1999). İmaj: Görmenin kültür ve politikası. (N. Türkoğlu, Çev.), Ayrıntı Yayınları.
• Slattery, M. (2008). Sosyolojide temel fikirler. (Ü. Tatlıcan ve G. Deniz, Çev.), Sentez Yayınları.
• Strielkowski, W. (2021). The Clubhouse phenomenon: do we need another social network?. Preprints, Erişim Adresi: https://www.preprints.org/manuscript/202103.0503/v1.
• Şahsuvaroğlu, T. & Ekşi, H. (2013). Odak grup görüşmeleri ve sosyal temsiller kuramı. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 28 (28), 127-139.
• Şener, G. (2006). Küresel kapitalizmin yeni kamusal alanı olarak internet: yeni toplumsal hareketlerin interneti kullanımı [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Marmara Üniversitesi.
• Tatar, T. (2017). Multiculturalism as a community and its politics, Istanbul Journal of Sociological Studies, 55, 289-314.
• Timisi, N. (2005). Sanallığın gerçekliği: internetin kimlik ve topluluk alanlarına girişi. B. Kılıçbay, M. Binark (Der.) . İnternet Toplum ve Kültür (ss. 89-105). Ankara: Epos Yayınları.
• Tönnies, F. (2001). Community and civil society. J. Harris (Ed.). Cambridge Universty Press.
• Tüfekçi, Z. (2008). Can you see me now? audience and disclosure regulation in online social network sites. Bulletin of Science, Technology & Society, 28(1), 20-36.
• Uğur, A. ve Bilici, M. (1998). Bilgi toplumu, internet ve demokrasi-dijital alemin genleşen kamusal alanı. Yeni Türkiye, 19, 488-496.
• Van Dijk, J. (2012). The network society social aspects of new media. Sage Publications.
• Vatandaş, S. (2020). Sanal cemaat (tarihsel ve sosyolojik gerçeklikten, dijital çağın sanallığına: cemaatin sanallaşması). Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 19-46.
• Weber, M. (1995). Toplumsal ve ekonomik örgütlenme kuramı. Cem Yayınevi.
• Yelken, R. (1999). Cemaatin dönüşümü geç modern dönemde cemaat sosyolojisi. Vadi Yayınları.