Afet İletişimi, Politik Tüketim ve Sosyal Medya: 6 Şubat Kahramanmaraş Örneği

Burçe Akcan; Mustafa Merdin; Merve Gençyürek Erdoğan

doi:10.55609/yenimedya.1269516

Araştırma Makalesi

Disaster Communication, Political Consumption and Social Media: The Case of 6th February Earthquakes in Kahramanmaras

Yıl 2023, Sayı: 14, 266 - 283, 30.06.2023

Burçe Akcan Mustafa Merdin Merve Gençyürek Erdoğan

https://doi.org/10.55609/yenimedya.1269516

Cited By: 2

Öz

Dijital çağda sosyal medya, markaların kampanyalarını yürütmede ve tüketiciler ile etkileşim kurarak kendilerini anlık ifade etmesine olanak sağlayan güçlü bir kriz iletişim aracı işlevi üstlenmektedir. Tüketiciler sadece ürün ve hizmetler ile ilgili içerikleri değil toplumsal ve politik meselelerde de markaların iletişimlerini takip etmektedir. Krizlerin bir nedeni olarak doğal afetlerin yaşandığı dönemlerde, iletişim faaliyetlerinin önemi daha da ön plana çıkmaktadır. Bireyler, toplumsal birlikteliği sağlamak ve afet sürecini iyileştirmek adına bireysel çaba göstermenin yanı sıra tüketici kimlikleri ile sektörel bazda beklenti içerisine girmektedir. Bu beklenti onların özellikle markalar özelinde çeşitli tutum ve davranışlara yönelmesine neden olmaktadır. Türkiye’de 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli olmak üzere on ili kapsayan deprem felaketinde, yerel ve küresel düzeyde markaların sürece ilişkin destekleri, afet iletişimine yönelik uygulamaları ve yürüttükleri kampanyalar çalışmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında metin analizi yöntemi ile Türkiye’nin en değerli 30 markasının afet dönemine ilişkin ürettikleri içeriklerin etkileşimleri incelenmiş, afet dönemlerinde sosyal medya etkileşim kriterlerinin saptanması ve söz konusu etkileşimlerin tüketici tarafında nasıl değerlendirildiğinin anlaşılması amaçlanmıştır. Çalışma sonucunda yapılan incelemelerde sosyal medya etkileşimlerinde tüketicilerin markalara yönelik olumlu- olumsuz tutumlarını beyan ettikleri, bu kapsamda en fazla etkileşim alan tweeetler ve gönderiler incelendiğinde tüketicinin zihnindekine uygun ve beklentisini karşılayan destekler yapılması marka bağlılığı sağlamada önemli bir etken olarak değerlendirilmiştir. Tüketicilerin bireysel olarak kendilerinin yapamadıklarını markalardan bekliyor olmaları markalara yüklenen sorumluluğa dair önemli bir göstergedir.

Anahtar Kelimeler

disaster communication, political consumption, advertising campaigns, crisis communication, social media

Kaynakça

Adba Analytics. (2023, March). Deprem sosyal medyaya nasıl yansıdı? The Brand Age, 13.
Alçı, B. (2023, March). Yardımlarını duyurmak felaketten nemalanmak değil. Marketing Türkiye, 50.
Altun, F. (2023, March). Merhaba. Marketing Türkiye, 3.
Amed, I., Berg, A., Balchandani, A., Andersson, J., Hedrich, S., Young, R., Beltrami, M., Kim, D., & Rölkens, F. (2019). The state of fashion 2019. https://www.mckinsey.com/~/media/ mckinsey/industries/retail/our%20insights/ the%20influence%20of%20woke%20 consumers%20on%20fashion/the-state-offashion-2019.pdf
Arıdağ, I. (2023). Çözüm “sorumlu iletişim”de. Marketing Türkiye, 393, 44. Avalin, M. (2023, March). İlk ihtiyaç güven vermek. Marketing Türkiye, 49.
Aydınlıoğlu, Ö., & Susur, M. (2021). Destek olmak veya ol(a)mamak: Marka aktivizmi bağlamında bir değerlendirme. Erciyes İletişim Dergisi, 8(2), 847–869. https://doi.org/10.17680/ erciyesiletisim.895504
Başer, B. (2023, March). Büyük güç büyük sorumluluk getirir. Marketing Türkiye, 48.
Bernstein, J. (2015). The 10 steps of crisis communications. Bernstein Crisis Management: https://www.bernsteincrisismanagement. com/the-10-steps-of-crisis-communications/
Boulianne, S. (2022). Socially mediated political consumerism. Information, Communication & Society, 25(5), 609–617. https://doi.org/10.1080/1 369118X.2021.2020872
Bridgeman, R. (2008). Crisis communication: Practical Pr Strategies for reputation management and company survival. . P. F. (Ed.) içinde, Environmental crisis communications. (s. 157-168). Kogan Page.
Cheng, Z., Zhang, B., & Gil de Zúñiga, H. (2022). Antecedents of political consumerism: Modeling online, social media and WhatsApp news use effects through political expression and political discussion. The International Journal of Press/Politics, 194016122210759. https://doi.org/10.1177/19401612221075936
Çekirge-Paksoy, A. (2023, March). CEO’lar yardım çalışmalarına bizzat liderlik etmeli. Marketing Türkiye, 36.
Çıragöz, Ö. (2023, March). Markalar, “depremyıkama” işlerinden uzak durmalı. Marketing Türkiye.
Dal, A., & Toros, S. (2022). Türkiye’de siyasal tüketiciliği anlamak: Etnosentrizm ve boykot katılımı arasındaki ilişki. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. https://doi. org/10.31123/akil.1169451
Edelman. (2018). Two-thirds of consumers worldwide now buy on beliefs. https://www. edelman.com/news-awards/two-thirdsconsumers-worldwide-now-buy-beliefs
Eyada, B. (2020). Brand activism, the relation and impact on consumer perception: A case study on Nike advertising. International Journal of Marketing Studies, 12(4), 30–42.
Feng, Y., Chen, H., & Ahn, H.-Y. (Anthony). (2021). How consumers react to woke advertising: Methodological triangulation based on social media data and self-report data. Journal of Research in Interactive Marketing, 15(4), 529548. https://doi.org/10.1108/JRIM-09-2020-0185
Fuentes, M. A. (2023). Digital activism. In Britannica. Encyclopaedia Britannica. https://www. britannica.com/topic/digital-activism
George, J. J., & Leidner, D. E. (2019). From clicktivism to hacktivism: Understanding digital activism. Information and Organization, 29(3), 100249. https://doi.org/10.1016/j.infoandorg.2019.04.001
Gümrah, E. (2023, March). Yönetime kızamayanlar markaları hedef aldı. Marketing Türkiye, 47.
Hoffmann, S., Balderjahn, I., Seegebarth, B., Mai, R., & Peyer, M. (2018). Under which conditions are consumers ready to boycott or buycott? The roles of hedonism and simplicity. Ecological Economics, 147, 167–178. https://doi.org/10.1016/j. ecolecon.2018.01.004
Kam, C. D., & Deichert, M. (2020). Boycotting, buycotting, and the psychology of political consumerism. The Journal of Politics, 82(1), 72–88. https://doi.org/10.1086/705922
Karaca, Y. (2016). İşletmeler tüketici boykotlarına ne kadar hazırlıklı? Gezi Parkı direnişi kapsamında Mersin Starbucks örneği. Toplum ve Demokrasi, 10(21).
Karakaş, G. (2023, March). Geç gelen yardım kriz yaratır. Marketing Türkiye, 45.
Keinan, A., Kivetz, R., & Netzer, O. (2016). The functional alibi. Journal of the Association for Consumer Research, 1(4), 479–496. https://doi. org/10.1086/688218
Kişin, S. (2023, February 19). “Woke” pazarlama ve reklamcılık üzerinde nasıl sonuçlara yol açıyor? Ad Just Brand. https://www.adjustbrand.com/ in-depth/woke-pazarlama-ve-reklamcilikuzerinde-nasil-sonuclara-yol-aciyor/
Kubiak, K., & Ouda, S. (2020). Brand Activism- the battle between authenticity and consumer scepticism.
Kurtuluş, Ö. (2023, February 18). Deprem ve sosyal medya. https://ozgurkurtulus.com.tr/depremve-sosyal-medya/
Lall, R. R. (2022, February 19). Gen Z and the business of being woke. Open Democracy. Lerbinger, O. (1997). The Crisis Manager: Facing Disasters, Conflicts, and Failures. Routledge.
Liaukonytė, J., Tuchman, A., & Zhu, X. (2023). Frontiers: Spilling the beans on political consumerism: Do social media boycotts and buycotts translate to real sales impact? Marketing Science, 42(1), 11–25. https://doi. org/10.1287/mksc.2022.1386
Mirzaei, A., Wilkie, D. C., & Siuki, H. (2022). Woke brand activism authenticity or the lack of it. Journal of Business Research, 139, 1–12. https:// doi.org/10.1016/j.jbusres.2021.09.044
Mitroff, I. (1994). Crisis management and environmentalism: A natural fit. California management review, 36(2), 101-113.
Ok, S. (2023, March). Markaların geçmişte gösterdiği olumlu reaksiyonlar yükümlülüğe dönüştü. Marketing Türkiye, 50.
Pura, A. (2023, March). Toparlanma süreci hemen, şimdi planlanmalı. Marketing Türkiye.
Romani, S., Grappi, S., Zarantonello, L., & Bagozzi, R. P. (2015). The revenge of the consumer! How brand moral violations lead to consumer antibrand activism. Journal of Brand Management, 22(8), 658–672. https://doi.org/10.1057/ bm.2015.38
Ruder Finn. (2020). Activism goes mainstream: A look at who’s taking action and why.
Ruder Finn. (2023). Collaboration & consensus: Do consumers feel heard? https://ruderfinn.com/ collaboration-and-consensus/
Saydam, A. (2023, March). Ahbap’ın iletişimdeki başarısı. Marketing Türkiye, 20–21.
Schweidel, D. A., & Moe, W. W. (2014). Listening in on social media: A joint model of sentiment and venue format choice. Journal of Marketing Research, 51(4), 387–402. https://doi.org/10.1509/ jmr.12.0424
Simola, S. (2003). Ethics of Justice and Care in Corporate Crisis Management. Management. Journal of Business Ethics, 351-361.
Stack, L. (2018). H&M apologizes for ‘Monkey’ image featuring black child. The New York Times.https://www.nytimes.com/2018/01/08/ business/hm-monkey.html
Stefanyk, C. (2020, February 20). Generation woke: How marketers can create meaningful connections with Gen Z. Forbes.
Stolle, D., Hooghe, M., & Micheletti, M. (2005). Politics in the supermarket: Political consumerism as a form of political participation. International Political Science Review, 26(3), 245–269. https:// doi.org/10.1177/0192512105053784
Taşkın-Yurdakul, B. (2023). Toplumsal fayda “sorumluluk” değil “zorunluluk.” Marketing Türkiye, 393, 45.
The Brand Age. (2023, March). İş dünyasının yardım seferberliği. The Brand Age, 22–31.
Yıldız, G. (2023, March). Tüketici hesap soruyor: Neden yardım yapmadın. Marketing Türkiye, 42.
Yolbulan-Okan, E., & Yalman, N. (2013). Gezi Parkı Direnişi ve değişen marka tercihleri. The Brand Age, 13.
Yurtsever, M. (2019, September 14). Duyar pazarlaması. Brand Talks. http://brandtalks. org/2019/09/duyar-pazarlamasi/
Zhang, K., & Moe, W. (2021). Measuring brand favorability using large-scale social media data. Information Systems Research, 32(4), 1128–1139. https://doi.org/10.1287/isre.2021.1030