Arazide bir fay yüzeyinin kayma yönünü saptamada kullanılan ‘elle dokunma’ yönteminin geçerliliği

Yıl 2005, Cilt: 26 Sayı: 2, 79 - 83, 01.03.2005

Kadir Dirik

Öz

Bir fay yüzeyi üzerindeki kayma yönünün saptanmas› için Riedel k›r›klar›, tansiyon çatlaklar›, saplanma / oluk izlerinin yan› s›ra, yayg›n olarak fiber lineasyonu, fay kertikleri / basamaklar› gibi fay düzlemi üzerinde geliflmifl olan yap›lardan da yararlan›lmaktad›r. Fay kertiklerinin ve fiber lineasyonunun çok belirgin oldu¤u düzlemlerde ise, elin fay düzlemi üzerinde hiç bir pürüze rastlamadan hareket etti¤i yön, afl›nm›fl olan blo¤un hareket yönünü de do¤ru olarak vermesi aç›s›ndan, göz ard› edilmemesi gereken bir yöntemdir. Elle dokunma yöntemi, fay kinemati¤i çal›flan yerbilimciler taraf›ndan, Riedel k›r›klar›n›n geliflmedi¤i yüzeylerde, uzun y›llardan beri kullan›lan ve ders kitaplar›nda da önerilen bir yöntemdir (Billings, 1954, 1972; Davis ve Reynolds, 1984). Ancak burada önemli olan, fay düzlemi üzerindeki yap›-n›n fay kerti¤i mi, fiber lineasyonu mu yoksa Riedel k›r›¤› m› oldu¤unun do¤ru olarak saptanmas›d›r. Aksi taktirde, kinematik analizler için toplanan verilerin do¤rulu¤u ve buna ba¤l› olarak var›lan sonuçlar›n geçerlili¤i tart›flmal› olacakt›r. Bu nedenle, fay yüzeyinde geliflen yap›lar›n öncelikle do¤ru olarak
saptanmas› ve daha sonra, “elle dokunma” yöntemi de dahil olmak üzere, di¤er yöntemlerin de kullan›larak kayma yönünün belirlenmesi gerekmektedir. Fay düzlemi üzerinde geliflmifl yap›lar› do¤ru saptamak için ise, bunlar›n tiplerinin ve oluflma koflullar›n›n bilinmesinde yarar vard›r. Yürür (2004) makalesinde, fay düzlemi üzerinde geliflen ve kinematik gösterge olarak kullan›lan yap›lardan yaln›zca bir grubu üzerinde yo¤unlaflm›fl, ayr›ca çok güzel güncel bir yap›yla buna örnek vererek, bu yap›larla ilgili olarak “elle dokunma” yöntemi konusunda yorum yapm›flt›r. Bu aflamada, di¤er yap›lar›n da bilinmesinde ve kinematik gösterge olarak nas›l kullan›ld›klar› konusunda bilgi edinilmesinde yarar oldu¤u dikkate al›nmal›d›r.

Anahtar Kelimeler

Arazide, fay, yüzeyi

Discussion on the paper entitled "Validity of the ‘rubbing’ method for the field determination of the shear sense of a fault surface"(T. Yürür) published in Yebilimleri (2004, No. 30, 129-134)

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Billings, M.P., 1954. Structural Geology. Second Edi- tion, Prentice Hall.
• Billings, M.P., 1972. Structural Geology. Third Editi- on, Prentice Hall.
• Davis, G.H., and Reynolds, S.J., 1984. Structural Ge- ology of Rocks and Regions. John Wiley & Sons.
• Durney, D.W., and Ramsay, J.G., 1973. Incremental strain measured by syntectonic crystal growths. In: K.A. Dejong, and R. Scholten (eds.), Gravity and Tectonics, John Wiley & Sons, New York, 67-96.
• Fleuty, M.J., 1975. Slickensides and slickenlines. Ge- ological Magazine, 112, 319-322.
• Hancock, P.L., and Barka, A.A., 1987. Kinematic in- dicators on active normal faults in western Turkey. Journal of Structural Geology, 9, 419-427.