Investigation of the geological and structural features of the Akdağmadeni Massive Metamorphites (Söbeçimen village-Yozgat)

Yıl 2005, Cilt: 26 Sayı: 3, 41 - 54, 01.04.2005

Bülent Akıl

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Akdağmadeni Masifi Metamorfitlerinin (Söbeçimen köyü-Yozgat) jeolojik ve yapısal özelliklerinin incelenmesi

Öz

İnceleme alanı, Orta Anadolu Kristalin Masifi’nin parçalarından biri olan Akdağmadeni Metamorfitlerinin güney batısında yer alır. Yörede yüzeylenen metamorfik kayaçlar, flist, kalkflist, amfibolit ve mermerlerden oluflmaktadır. Bumetamorfitler, Neojen yafllı kayaçlar tarafından örtülmüfltür. İlerleyen dinamotermal bölgesel metamorfizmanın etkili olduğu bilinen bu kayaçlarda, yoğun bir kıvrımlanma ve kırıklanma meydana gelmifltir. Yapısal analizler sonucunda, inceleme alanında ilerleyen metamorfizmaya bağlı olarak geliflen deformasyonun ilk evresinde, birbiriniüzerleyen kıvrımlanma olayı (F1ve F2), diğer evresinde ise kırıklanma ile karakterize olan F3 evresi geliflmifltir. F1yapısal evresinde oluflmufl olan kıvrımlanmayı meydana getiren deformasyonun (D1) yaklaflık K-G doğrultusunda,F2 yapısal evresinde oluflmufl olan ana kıvrımı meydana getiren deformasyonun (D2) ise KB-GD doğrultusunda olduğu saptanmıfltır. Kıvrımlanmayı izleyen geç evre deformasyonlarına bağlı olarak (F3 kırıklanma evresi) geliflenkırıklanmalar ile KB-GD ve KD-GB doğrultulu oblik atımlı faylar meydana gelmifltir. İnceleme alanında yüzeylenenmetamorfik kayaçlarda yapılan petro-tektonik çalıflmalarda, mika, oligoklaz, albit ve granat minerallerinde deformasyon aflamalarının veya fazlarının saptanabildiği dokusal özellikler yaygın olarak izlenmifltir. Özellikle granatmika flistlerde, üç ayrı deformasyon fazına ait S düzlemleri oluflturan mineral geliflimleri saptanmıfltır. Bununla birlikte albit mineralleri içeren kalkflislerde de iki farklı deformasyon fazını yansıtan mineral dizilimleri gözlenmifltir. Buçalıflmada, Akdağmadeni Metamorfitlerinin stratigrafisinin ve deformasyon tarihçesinin aydınlatılmasına çalıflılmıflve metamorfitlerin petrografik ve petro-tektonik özellikleri ayrıntılı olarak ortaya konmufltur

Anahtar Kelimeler

Akdağmadeni Metamorfitleri, Orta Anadolu kristalen masifi, yapısal analiz

Kaynakça

• Akıl, B., 2001. Söbeçimen Köyü (Çayıralan-Yozgat) ve çevresinin jeolojik ve yapısal özellikle- rinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ha- cettepe Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Ankara (yayımlanmamıfl).
• Alparslan, M., 1993. Yıldızeli yöresinin petrografik in- celenmesi. Doktora Tezi, Cumhuriyet Üni- versitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Si- vas (yayımlanmamıfl).
• Billings, M. P., 1972. Structural Geology. Prentice- Hall Inc., Englewood Cliffs, New Jersey.
• Dirik, K., and Göncüoğlu, M.C., 1996. Neotectonic characteristic of Central Anatolia. Interna- tional Geology Review, 38, 807-817.
• Dökmeci, İ., 1980. Akdağmadeni yöresinin jeolojisi. MTA Genel Müdürlüğü, Rapor No. 6953, Ankara (yayımlanmamıfl).
• Erkan, Y., 1976. Kırflehir çevresindeki rejyonal meta- morfik bölgede saptanan isogradlar ve bunların petrolojik yorumlamaları. Yerbi- limleri , 2(1), 23-24.
• Erkan, Y., 1977. Orta Anadolu Masifi’nin güneybatı- sında (Kırflehir yöresinde) etkili rejyonal metamorfizma ile amfibol minerallerinin bi- leflimi arasındaki iliflkiler. Yerbilimleri, 3, 41-46.
• Erkan, Y., 1980. Orta Anadolu Masifinin kuzeydoğu- sunda (Akdağmadeni-Yozgat) etkili olan bölgesel metamorfizmanın incelenmesi. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 23, 213- 218.
• Erkan, Y. ve Ataman, G., 1981. Orta Anadolu Masifi (Kırflehir yöresi ) metamorfizma yaflı üze- rine K-Ar yöntemi ile bir inceleme. Yerbi- limleri, 8, 27-30.
• Gökten, E., 1992. Yıldızeli (Sivas) güneyinde Akdağ metamorfitleri ve örtü kayalarının stratig- rafisi ve tektoniği. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 36, 83-93.
• Göncüoğlu, C., 1981. Niğde Masifi’nin Jeolojisi. İç Anadolu’nun Jeolojisi Sempozyumu, TJK 35. Bilimsel ve Teknik Kurultayı Bildiri Öz- leri.
• Kara, H., 1999. Sözlü Görüflme. MTA Genel Müdür- lüğü, Ankara.
• Ketin, İ., 1955. Yozgat bölgesinin jeolojisi ve Orta Anadolu masifinin tektonik durumu. Türki- ye Jeoloji Kurumu Bülteni, 6 (1), 1-40.
• Ketin, İ., 1966. Anadolu’nun tektonik birlikleri. MTA Dergisi, 66, 20-34.
• Ketin, İ., 1983. Türkiye Jeolojisine Genel Bir Bakıfl. İTÜ Yayınları, İstanbul.
• Özcan, A., Erkan, A., Keskin, A., Oral, A., Özer, S., Sümengen, M. ve Tekeli, O., 1980. Kuzey Anadolu Fayı – Kırflehir Masifi Arasının Temel Jeolojisi, MTA Genel Müdürlüğü, Rapor No. 6722, Ankara (yayımlanma- mıfl).
• Pollak, A., 1958. Akdağmadeni-Yıldızeli sahasında yapılan prospeksiyon. MTA Genel Müdür- lüğü, Rapor No. 2321, Ankara (yayımlan- mamıfl).
• Ramsay, J. G., 1967. The uses and limitations of Be- ta and Pi-diagrams in the geometrical analysis of fold. Journal of Geological So- ciety, 120, 435-454.
• fiahin, M. B., 1991. Baflçatak Köyü (Akdağmadeni- Yozgat) doğusunun jeolojik ve petrografik özelliklerinin incelenmesi. Yüksek Mühen- dislik Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Ankara (yayımlan- mamıfl).
• fiahin, M. B., 1999. Akdağmadeni Masifi metamorfit- leri, Evciler – Çatköy kesiminin minerolojik ve petrografik özelliklerinin incelenmesi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Je- oloji Mühendisliği Bölümü, Ankara (yayım- lanmamıfl).
• Tatar, Y., 1977. Ofiyolitli Çamlıbel (Yıldızeli) bölgesi- nin stratigrafisi ve petrografisi. MTA Dergi- si, 88, 56-72.
• Tolluoğlu, A.Ü., 1987. Orta Anadolu Masifi’nin güney- batısında (Kırflehir Yöresinde) petrografik ve petrotektonik incelemeler. Doktora Te- zi, Hacettepe Üniversitesi, Jeoloji Mühen- disliği Bölümü, Ankara (yayımlanmamıfl).
• Tolluoğlu, A. Ü., and Erkan, Y., 1989. Regional prog- ressive metamorphism in the Central Ana- tolian crystalline basement, NW Kırflehir Masif, Turkey. METU Journal of Pure and Applied Sciences., 22 (3), 19-41.
• Turner, F.J., and Weiss, L.E., 1963. Structural Analy- sis of Metamorphic Tectonites. Mcgraw- Hill Book Comp., New York.
• Tülümen, E., 1980. Akdağmadeni (Yozgat) yöresinde petrografik ve metalojenik incelemeler, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversi- tesi Yerbilimleri Fakültesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon (yayımlanmamıfl).
• Vache, K., 1963. Akdağmadeni kontakt yatakları ve bunların Orta Anadolu kristalinine karflı olan jeolojik çerçevesi. MTA Dergisi, 60, 22- 36.
• Yılmaz, A., Uysal, fi., Yusufoğlu, H., Ağan, A., İnal, A., Aydın, N., Bedi, Y., Havzaoğlu, T., Göç, D., İnal, E. ve Erkan, E.N., 1994. Ak- dağ Masifi (Sivas) dolayının jeolojik ince- lenmesi. MTA Genel Müdürlüğü, Rapor No. 9721 (yayımlanmamıfl).