Stratigraphic and tectonic characteristics of the Siyah Aladağ nappe (Aladağ mountains, Eastern Taurides)

Yıl 2007, Cilt: 28 Sayı: 2, 113 - 126, 01.03.2007

Ö. Faruk Çelik Nazif Demir Alper Gürbüz Ergüzer Bingöl

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Siyah Aladağ Napı’nın stratigrafik ve tektonik özellikleri (Aladağlar, Doğu Toroslar)

Öz

İnceleme alanı, Doğu Torosların batısında Çamardı (Niğde) ilçesine bağlı Sulucaova köyünün yaklaşık 16 km güneydoğusunda Siyah Aladağ napı içinde yer almaktadır. Bölgenin batı sınırı Ecemiş Fayı tarafından kesilmiştir. Güney sınırında Beyaz Aladağ napı ofiyolitik melanjı bulunmaktadır. Doğu ve kuzey sınırları ise, Siyah Aladağ napıiçinde kalmaktadır. Aladağlar Geç Kretase-Paleosen sürecinde kazanılmış naplı bir yapıya sahiptir. Tektono-stratigrafik olarak alttan üste doğru Yahyalı, Siyah Aladağ, Minaretepeler, Çataloturan, Beyaz Aladağ napları, ofiyolitikmelanj ve en üstte Aladağ Ofiyolit napı şeklinde sıralanırlar. Siyah Aladağ napı içinde yer alan litolojik birimler Aladağlar bölgesinde Geç Devoniyen-Geç Kretase aralığında yaşlar vermektedirler. İnceleme alanı içerisinde ise GeçDevoniyen yaşlı birimler yüzeylememekte, ancak Karbonifer’den Geç Kretase’ye kadar yaşlar içeren litolojiler izlenebilmektedir. Bunlardan Karbonifer-Triyas yaş aralığındaki litolojiler Siyah Aladağ napı içerisinde incelenmişlerdir.Bu napın üzerine ise, tektonik olarak geldiği anlaşılan ve bu çalışmada Çobandağı napı olarak isimlendirilen JuraKretase yaş aralığında litolojiler bulunmaktadır. İnceleme alanında Siyah Aladağ napına ait birimlerde iki farklı kıvrım eksen doğrultusu mevcuttur. Bunlardan Geç Triyas-Geç Jura zaman aralığında meydana gelmiş K-G eksenliolanlar birincil kıvrımlanma, Geç Kretase-Paleosen sürecinde oluşan KD-GB eksenli olanlar ise ikincil kıvrımlanmaolarak adlandırılmıştır. İkincil kıvrımlanma ve bölgenin naplı yapı kazanması eşzamanlıdır. Çobandağı napı da ikincil kıvrımlanmanın etkilerini yansıtmaktadır. Bölgede, günümüzde de etkinliğini sürdüren K-G yönlü sıkışmanın birsonucu olarak gelişen D-B gidişli kıvrım eksenleri saptanmıştır. Siyah Aladağ napını oluşturan istif Erken-Orta Triyas’a kadar sürekli bir çökelmeyi göstermektedir. Bu dönem, Orta Triyas sonunda etkin olan tektonizma sonucunda K-G eksen doğrultusuna sahip kıvrımları geliştirmiştir. İnceleme alanında Geç Triyas yaşlı birimlere ise rastlanmamıştır. Geç Kretase sonu ve Paleosen’deki sıkışma ile bölge kıvrımlanmış, Jura ve Kretase yaşlı birimler ErkenOrta Triyas ve daha yaşlı birimler üzerinde sürüklenmiştir. Jura-Kretase yaşlı birimlerin sıyrılma şeklinde sürüklendiğini Jura yaşlı birimlerin tabanında yer alan 5-6 cm kalınlığındaki breşik zon kanıtlamaktadır

Anahtar Kelimeler

Aladağlar, Çobandağ napı, Doğu Toroslar, stratigrafi, tektonik

Kaynakça

• Ayhan, A., 1983. Aladağ (Yahyalı-Çamardı) yö- resi karbonatlı çinko-kurşun yatakları. TJK Bülteni, 26(2), 107-116.
• Ayhan, A. ve Lengeranlı, Y., 1986. Yahyalı-De- mirkazık (Aladağlar yöresi) arasının tektonostratigrafik özellikleri. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 27, 31-45.
• Ayhan, A., Çeltek, N., Lengeranlı, Y. ve Aksoy, E., 1984. Aladağlar (Batı Zamantı) yö- resi(Yahyalı-Çamardı) jeolojisi ve çin- ko-kurşun etüdleri. MTA Derleme Ra- por No. 7501 (yayımlanmamış).
• Blumenthal, M. M., 1952. Toroslarda Yüksek Aladağ silsilesinin coğrafyası, stratigra- fisi ve tektoniği hakkında yeni etüdler. MTA Yayınları, Seri D.
• Eren, H., Uz, B., Özpeker, I. ve Seymen, İ., 1993. Toroslarda Tekneli (Çamardı- Niğde) yöresinin tektoniği ve Pb-Zn mi- neralizasyonu. Çukurova Üniversitesi Yerbilimleri Dergisi, 22, 45-60.
• Lengeranlı, Y., Dinçer, T. ve Batık, H., 1986. Yahyalı (Kayseri) doğusu ile Hoşça-Ça- taloluk (Kayseri-Develi) köylerinin gü- neyinin jeolojisi ve çinko-kurşun cevher- leşmeleri etüd raporu. MTA Derleme Rapor No. 8026 (yayımlanmamış).
• Metag-Stolberger, Z., 1971. Zamantı kurşun- çinko projesi nihai raporu: Maden saha- larının jeolojisi ve paleontoloji ekleri. DPT Müsteşarlığı Raporu, C. IV.
• Özgül, N., 1976. Torosların bazı temel jeoloji özellikleri. Türkiye Jeoloji Kurumu Bül- teni, 19, 65-78.
• Ricou, L. E., 1980, Toroslar’ın Helenidler ve Zagridler arasındaki yapısal rolü. Türki- ye Jeoloji Kurumu Bülteni, 23, 101-118.
• Serdar, H., Demir, O., Yoldemir, O. ve Yıldırım, L., 1985. Aladağlar yöresinin jeolojisi ve hidrokarbon olanakları. TPAO Rapor No. 2038 (yayımlanmamış).
• Tekeli, O., 1980. Toroslar’da Aladağlar’ın yapı- sal evrimi. Türkiye Jeoloji Kurumu Bül- teni, 24 (1), 11-14.
• Tekeli, O., 1981. Toroslar’da Aladağ ofiyolitli melanjının özellikleri. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 24 (1), 57-64.
• Tekeli, O., Aksay, A., Evren-Ertan, İ. ve Ürgün, B. M., 1981. Toros ofiyolit projeleri, Ala- dağ projesi. MTA Derleme Rapor No. 6976 (yayımlanmamış).
• Ulakoğlu, S., 1983. Karamadazı graniti ve çev- resinin jeolojisi. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 17, 69-78.
• Yetiş, C., 1978, Çamardı (Niğde ili) yakın ve uzak dolayının jeoloji incelemesi ve Ecemiş yarılım kuşağının Maden Bo- ğazı–Kamışlı arasındaki özellikleri. Doktora Tezi, Jeoloji Mühendisliği Bö- lümü, İstanbul Üniversitesi (yayımlan- mamış).