Nannofossil-based chronostratigraphy of the tephra-interbedded marine clastics in Neogene Antalya basin

Yıl 2009, Cilt: 30 Sayı: 2, 145 - 167, 01.03.2009

Enis Kemal Sagular Hakan Çoban

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Antalya Neojen havzasındaki tefra ara tabakalı denizel kırıntılıların nannofosillere dayanan kronostratigrafisi

Öz

Bu çalışmada, Antalya havzası Eskiköy ve Nalbantlar yöresinde, Isparta-Antalya karayolu üzerinde yüzeylenen tefra ara tabakalı Neojen denizel kırıntılılarının, nannofosil verilerine dayanan bir kronostratigrafik istifi tartışılmıştır. Noktasal incelemeler ve bir ölçülü stratigrafik kesit boyunca derlenen çamurtaşı ve tefra kayaç örneklerinde, nannofosil preparatları ve ince kesitler yardımıyla çökelimle eşyaşlı ve taşınmış nannofosiller ayırtlanmıştır. Geç Oligosen-Erken Miyosen, Geç Tanesiyen-Eosen ve Geç Kretase-Daniyen yaşlı çok sayıda taşınmış nannofosil içeren tefra ara tabakalı çamurtaşı seviyelerinde, çökelimle eşyaşlı nannofosillerin geç Erken Pliyosen yaşını veren NN15 - Reticulofenestra pseudoumbilica zonunu temsil ettikleri belirlenmiştir. Tefra ara tabakalı istifin çökelim yaşı, aynı zamanda çökelimle eş zamanlı olarak tüf katkısı sağlayan volkanik püskürmenin zamanını belirlemede önemli bir başvuru kaynağıdır. Mineralojik ve kimyasal analiz sonuçları, tefra seviyelerinin trakitik bileşimli bir volkanizmanın ürünleri olduğunu göstermektedir. Bu gözlemle uyumlu olarak, çalışma alanına en yakın volkanizma merkezi, Isparta batısındaki patlamalı Gölcük maarıdır. Çalışmada incelenen tefra düzeylerine ait kayaçların, mineralojik ve kimyasal bileşimleri, trakitik bileşimli Gölcük volkanit ve piroklastikleri ile oldukça güçlü bir benzerlik göstermektedir. Sonuç olarak, denizel kırıntılılar içerisinde bulunan tefra ara tabakalarının, büyük olasılıkla bölgede oluşan geç Erken Pliyosen denizel çökelimi sırasında (4.0-3.5 m.y.) patlayan Gölcük maar volkanizmasının ürünleri olduğu anlaşılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Antalya havzası, biyostratigrafi, denizel kırıntılılar, kronostratigrafi, nannofosil, Plioyosen, tefra

Kaynakça

• Akay, E. ve Uysal, S., 1985. Orta Torosların ba- tısındaki (Antalya) Neojen çökellerinin stratigrafisi, sedimantolojisi ve yapsal jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Ens- titüsü Rapor No. 2147, Ankara (yayım- lanmamış).
• Akay, E., Uysal, S., Poisson, A., Cravatte, J. ve Müller, C., 1985. Antalya Neojen Havza- sının stratigrafisi. Türkiye Jeoloji Bülteni, 28, 105–119.
• Alıcı, P., Temel, A., Gourgaud, A., Kieffer, G., and Gündoğdu, M.N., 1998. Petrology and geochemistry of potassic rocks in the Gölcük area (Isparta, SW Turkey): genesis of enriched alkaline magmas.
• Journal of Volcanology and Geothermal
• Research, 85, 423-446
• Altınlı, E., 1943. Antalya bölgesinin jeolojisi. Ma- den Tetkik ve Arama Enstitüsü Rapor No. 858-59, Ankara (yayımlanmamış).
• Bizon, G., Biju-Duval B., Letouzey, J., Monod, O., Poisson, A., Özer, B., and Öztümer,
• Glover, P.G., and Robertson, A.H.F., 1998a. Role of regional extension and uplift in the Plio-Pleistocene evolution of the Aksu Basin, SW Turkey. Journal of Geologi- cal Society of London, 155, 365–387.
• Glover, C., and Robertson, A.H.F., 1998b. Neo- tectonic intersection of the Aegean and Cyprus tectonic arcs: extensional and strike-slip faulting in the Isparta Angle, SW Turkey. Tectonophysics, 298, 103- 132.
• İslamoğlu, Y., 2001-2002. Antalya Miyosen hav- zasının mollusk faunası ile stratigrafisi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 123- 124, 27-59.
• İslamoğlu, Y. ve Taner, G., 2003a. Antalya ve Kasaba havzalarındaki Miyosen yaş- lı mollusk faunasının paleocoğrafik ve paleoekolojik özellikleri (Batı-Orta To- roslar, GB Türkiye). Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 126, 11-42.
• İslamoğlu, Y. ve Taner, G., 2003b. Antalya Mi- yosen havzasının Bivalvia faunası (Batı- Orta Toroslar, GB Türkiye). Maden Tet- kik ve Arama Dergisi, 127, 1-28.
• İslamoğlu, Y. ve Taner, G., 2003c. Antalya Mi- yosen havzasının Gastropoda faunası (Batı-Orta Toroslar, GB Türkiye). Maden
• Tetkik ve Arama Dergisi, 127, 29-66.
• Karabıyıkoğlu, M., Çiner, A., A., Deynoux, M., Monod, O., Manatchal, G., and Tuzcu, S., 2003a. Tectonosedimentary evoluti- on of the Miocene Antalya basin, Wes- tern Taurids, Turkey. General Directora- te of Mineral Research and Exploration Report.
• Karabıyıkoğlu, M., Tuzcu, S., Çiner, A., Deynoux, M., Örçen, S., and Hakyemez, A., 2003b. Facies and environmental setting of the Miocene coral reefs in the late-orogenic fill of the Antalya Basin, western Tau- rides, Turkey: implications for tectonic control and sea-level changes. Sedi- mentary Geology, 173, 345–371
• Kumral, M., Çoban, H., Gediklioğlu, A., and Kı- lınç, A., 2006. Petrology and geoche- mistry of augite trachytes and porph- yritic trachytes from the Gölcük volca
• Geology, 173, 277–314 nic region, Isparta, SW Turkey: a case study. Journal of Asian Earth Sciences, 27, 707-716.
• Lefevre, C., Bellon, H., and Poisson, A., 1983. Présence de leucitites dans le volcanis- me Pliocène de la région d.Isparta (Tau- rides occidentales, Turquie). Comptes Rendus de l’Académie des Sciences, 297, 367-372.
• Manivit, H., 1989. Calcareous nannofossil bi- ostratigraphy of Leg 108 sediments. Proceedings of Ocean Drilling Program, Scientific Results, 108, 35-69.
• Martini, E., 1971. Standard Tertiary and Quater- nary calcareous nannoplankton zonati- on. In: Farinacci A. (Ed.), Proceedings of the 2nd Planktonic Conference, Roma, 1970, pp. 739-785.
• Martini, E., and Worsley, T., 1970. Standard Ne- ogene calcareous nannoplankton zona- tion. Nature, 225, 289-290.
• Perch-Nielsen, K., 1985a. Mesozoic calcareo- us nannofossils. Pp. 329–426. In: H.M. Bolli, J.B. Saunders, K. Perch-Nielsen (eds.), Plankton Stratigraphy (Cambrid- ge Earth Science Series), Cambridge University Press, Cambridge.
• Perch-Nielsen, K., 1985b. Cenozoic calcareo- us nannofossils. Pp. 427–554. In: H.M. Bolli, J.B. Saunders, K. Perch-Nielsen (eds.), Plankton Stratigraphy (Cambrid- ge Earth Science Series), Cambridge University Press, Cambridge.
• Platevoet, B., Scaillet, S., Guillou, H., Blamart, D.,Nomade, S., Massault, M., Poisson,
• A., Elitok, Ö., Özgür, N., Yagmurlu, F.,
• and Yılmaz, K., 2008. Pleistocene erup
• tive chronology of the Gölcük volcano,
• Isparta Angle, Turkey. Quaternaire, 19, 147–156.
• Poisson, A., 1977, Recherches geologiques dans les Taurides occidentales (Turqu- ie): These d’Etat Univ, Paris-Sud (Or- say).
• Poisson, A., Akay, E., Cravatte, J., Müller, C., and Uysal, Ş., 1983, Donnėės nouvelles sur la chronologie de mise en place des nappes d’Antalya au centre de L’angle d’Isparta (Taurus occidental, Turquie): Comptes Rendus de l’Académie des Sciences, Paris, 296, 923-926.
• Poisson, A., Wernli, R., Sagular, E.K., and Temiz, H., 2003. New data concerning the age of the Aksu Thrust in the south of the Aksu valley, Isparta Angle (SW Turkey): consequences for the Antalya Basin and the Eastern Mediterranean. Geolo- gical Journal, 38, 311-327.
• Rio, D., Raffi, I., and Villa, G., 1990a. Pliocene- Pleistocene calcareous nannofossil distribution patterns in the Western Mediterranean. Proceedings of Ocean Drilling Program, Scientific Results, 107, pp. 513-533.
• Rio, D., Sprovieri, R., and Channel, J., 1990b. Pliocene-Early Pleistocene chronostra- tigraphy and the Tyrrhenian deep-sea record from Site 653. Proceedings of Ocean Drilling Program, Scientific Re- sults, 107, pp. 705-714.
• Sagular, E.K., 1995. Kuzey Anadolu Fay
• Zonu’nun Bolu-Ilgaz kesimindeki Üst
• Kretase-Alt Tersiyer denizel birimlerinin
• stratigrafik karşılaştırılmalı incelenmesi.
• Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi
• Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara (yayım- lanmamış).
• Sagular, E.K., 2003. Nannofosil verilerinin stra- tigrafik yaş ve ortamsal tanımlamalar- da kullanımına ilişkin yeni bir inceleme yöntemi. Süleyman Demirel Üniversite- si Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi (Özel Sayı), 7(2), 25-36.
• Schmid, R., 1981. Descriptive nomenclature and classification of pyroclastic depo- sits and fragments, recommendations of the IUGS Subcomission on the syste- matics of the igneous rocks. Geological Society of America, 9, 41-43.
• Streckeisen, A., 1978. IUGS Subcommission on the systematics of igneous rocks. Clas- sification and nomenclature of volcanic rocks, lamprofires, carbonatites and me- lilitic rocks. Recommendations and sug- gestions. Neues Jahrbuch für Mineralo- gie, Stuttgart, Abhandlungen, 134, 1-14.
• Şenel, M., 1995. 1/100000 ölçekli Türkiye jeoloji haritaları No.11, Isparta - K11 paftası. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdür- lüğü Yayınları, Ankara.
• Toker, V. ve Akay, E., 1987. Tartışma ve yanıt: Antalya Neojen havzasının stratigrafisi. Türkiye Jeoloji Bülteni, 30 (2), 87-88.
• Varol, O., 1982. Calcareous nannofossils from the Antalya Basin, Turkey. Neues Jahr- buch für Geologie und Palaontologie, 4, 244-256.