Karlıca Volkanitlerinin (Hamur-Ağrı) Petrografik ve Jeokimyasal Karakteristikleri

Yıl 2019, Cilt: 40 Sayı: 1, 72 - 91, 16.04.2019

Mustafa Açlan , Nurseli Davran

https://doi.org/10.17824/yerbilimleri.509982

Öz

Bu
çalışma, Demirkapı (Hamur-Ağrı) dolaylarındaki volkanik kayaçların petrografik
ve jeokimyasal özelliklerini ortaya çıkarmak için yapılmıştır. Demirkapı
granitoidleri olarak isimlendirilen granitoidler monzogabro, monzodiyorit,
kuvars monzodiyorit, monzogranit ve granit türü kayaçlardan meydana
gelmektedir. Çalışma alanındaki volkanikler andezit ve dasitlerden,
piroklastikler ignimbrit ve tüflerden meydana gelirler.  Çalışma alanında bulunan volkanik kayaçlar subalkali,
kalkalkali, yüksek K’lu seri ve şoşonitik özelliklere sahiptirler. Bu volkanik
kayaçlar hafif nadir toprak elementleri (HNTE) ve iri katyonlu litofil
elementler (İKLE) açısından zenginleşme gösterirler. Bu zenginleşme kayaçların
oluşumu sırasında fraksiyonel kristallenme ile birlikte kabuksal kirlenmenin de
etkili bir süreç olduğuna işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Doğu Anadolu, Ağrı, Karlıca volkanikleri, Andezit

Kaynakça

• Açlan M, Turgut İK, 2017. Şekerbulak (Diyadin-Ağrı) Dolaylarında Yüzeyleyen Volkanik Kayaçların Mineralojik-Petrografik ve Jeokimyasal Özellikleri. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 32(4), ss. 163-174, Aralık 2017.
• Açlan M, Altun Y, 2018. Syn-collisional I-type Esenköy Pluton (Eastern Anatolia-Turkey): An indication for collision between Arabian and Eurasian plates Journal of African Earth Science, 142: 1-11.
• Açlan M, Duruk, Hİ, 2018. Geochemistry, zircon U-Pb geochronology and tectonic setting of the Taşlıçay Granitoids, Eastern Anatolia, Turkey Arabian Journal of Geosciences (2018) 11:336.
• Barazangi M, Sandvol E, Seber D, 2006. Structure and Tectonic Evolution of the Anatolian Plateau in Eastern Turkey. In: Dilek, Y., Pavlides, S. (Eds.), Geological Society of America Special Paper, 409, 463–473.
• Cox KG, Bell J D, Pankhurst R J, 1979. The Interpretation of Igneous Rocks. George Allen & Unwin.
• Çolakoglu AR, Günay K, Göncüoglu MC, Oyan V, Erdogan K, 2014. Geochemical Evaluation of the Late Maastrichtian Subduction-related Volcanism in the Southern Neotethys in Van area, and a Correlation Across the Turkish-Iranian Border. Ofioliti 39 (2), 51e65.
• Davran N, 2018. Demirkapı (Hamur–Ağrı) dolaylarında yüzeyleyen kayaçların mineralojik-petrografik ve jeokimyasal incelenmesi. Yüksek lisans tezi. 83s. (yayınlanmamış).
• Innocenti F, Mazzuoli R, Pasquare G, Radicati di Brozolo F, Villari L, 1976. Evolution of Volcanism in the Area of Interaction between the Arabian, Anatolian and Iranian Plates Lake Van, Eastern Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research 1, 103–112.
• Irvine TN, Baragar WRA, 1971. A guide to the chemical classification of common volcanic rocks. Canadian Journal of Earth Sciences, 8, 523-548.
• Keskin M, 2006. Doğu Anadolu: Manto sorgucu olmadan çarpışma zonu içindeki sıcak nokta. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 122-132.
• Kıral K, Çağlayan A, 1980. Kağızman (Kars)-Ağrı-Taşlıçay (Ağrı) dolayının jeolojisi: MTA Rap. (yayınlanmamış), Ankara.
• McKenzie DP, 1972. Active Tectonics of the Mediterranean. Geophysical Journal of the Astronomical Society 30, 109–185.
• Öner A, 1985. Ağrı-Eleşkirt-Kilisedere ve Ağrı Eleşkirt-Kilisedere sahalarına ait jeoloji raporu. MTA Raporu, No: 21.
• Pearce JA, and Parkinson IJ, 1993. Trace element models for mantle melting: application to volcanic arc patrogenesis; in Prichard, H.M., Alabaster, T., Harris, N.B.W., and Neary, C.R., eds., Magmatic Processes and Plate Tectonics, Geological Society Special Publications, no. 76, p.
• Pearce JA, Bender JF, DeLong SE, Kidd WSF, Low PJ, Güney Y, Şaroğlu F, Yılmaz Y, Moorbath S, Mitchell JG, 1990. Genesis of collision volcanism in Eastern Anatolia, Turkey, In: P.LeFort JA Pearce, A. Pecher (eds); Collision Magmatism, Journal of Volcanol. Geotherm. Res, 44, 184 – 229.
• Peccerillo A, Taylor SP, 1976. Geochemistry of eocene calc-alkaline volcanic rocks from the Kastamonu area, Northern Turkey Contributions to Mineralogy and Petrology, 58, 63-81.
• Rolland Y, 2017. Caucasus Collisional History: Review of Data from East Anatolia to West Iran. Gondwana Research. doi: 10.1016/j.gr.2017.05.005.
• Sun SS, McDonough WF, 1989. Chemical and isotopic systematics of oceanic basalts: implications for mantle composition and processes: In: Saunders, A.D., Norry, M.J. (Eds.), Magmatism in Ocean Basins. Geol. Soc. London Spec. Publ. 42, 313-345.
• Swinden HS, Jenner GA, Fryer BJ, Hertogen J, Roddick JC, 1990. Petrogenesis and paleotectonic history of the Wild Bight Group, an Ordovician rifted island arc in central Newfoundland. Contributions to Mineralogy and Petrology 105, 219–241.
• Şengör AMC, Özeren S, Zor E, Genç T, 2003. Doğu Anadolu litosfer mekaniğine yeni bir yaklaşım. IV. Kuvaterner Çalıştayı, İstanbul, 101-110.
• Şengör AMC, Özeren MS, Keskin M, Sakınç M, Özbakır AD, Kayan I, 2008. Eastern Turkish high plateau as a small Turkic-type orogen: implications for post-collisional crust-forming processes in Turkic-type orogens. Earth Sci. Rev.90, 1e48.
• Türkecan A, Dönmez M, Özgür B, Mutlu G, Sevin D, Bulut V, 1992a. Patnos-Tutak-Hamur (Ağrı) yöresinin jeolojisi ve volkanik kayaçların petrolojisi: MTA Raporu, No:9434 (yayınlanmamış).
• Wood DA, 1980. The application of a Th-Hf-Ta diagram to problems of tectonomagmatic classification and to establishing the nature of crustal contamination of basaltic lavas of the British Tertiary volcanic province: Earth and Planetary Science Letters, 50, 11-30.
• Yılmaz Y, Şaroğlu F, Güner Y, 1987. Initiation of the Neomagmatism in East Anatolia. Tectonophysics 134, 177–199.