S-dalga hızı (Vs) yerel zemin etkilerinin belirlenmesinde ve zemin dinamik analizi çalışmalarında oldukça önemli bir parametredir. Vs, klasik jeofizik yöntemler ile kolaylıkla elde edilebildiği gibi son yıllarda yapılan çalışmalarda Y/D (Yatay/Düşey) temel mod Rayleigh dalgası eliptisitesinin ters çözümü ile de elde edilmektedir. Bu çalışmada Erzurum’da bulunan, Afet ve Acil Durum Yönetimi ve Atatürk Üniversitesi Deprem Araştırma Merkezi tarafından işletilen üç adet deprem istasyonunda kaydedilen gürültü kayıtları yardımıyla her bir istasyona ait bir boyutlu (1-B) S-dalga hız yapısı ortaya konulmuştur. Öncelikle üç istasyon tarafından kaydedilen üç bileşen (D-B, K-G, Z) mikrotremor kaydının sürekli dalgacık dönüşümü yardımıyla temel mod Rayleigh dalgası
eliptisitesi elde edilmiştir. Sonraki aşamada eliptisite eğrisi Komşuluk Algoritması ile ters çözüm yapılarak 1-B’lu Vs derinlik kesitleri oluşturulmuştur. Son olarak elde edilen 1-B’lu Vs derinlik kesitlerinin doğruluğunu ve güvenilirliğinin sınanması amacıyla Vs derinlik kesitleri yardımıyla teorik Y/D spektral oranları elde edilmiş ve Nakamura yöntemiyle elde edilen Y/D spektral oranları ile karşılaştırılmıştır. Vs değerleri üç istasyon için yaklaşık 160 m derinliğe kadar düşük hata değerleri ile hesaplanmıştır.
Eliptisite Rayleigh dalgası Ters Çözüm Y/D spektral oranları Erzurum
Yatay/Düşey Spektral oran ve Elipsitite hesaplamalarında GEOPSY (SESAME 2004) algoritması kullanılmıştır. Şekil 1 GMT programı (Wessel ve diğ. 2013) kullanılarak hazırlanmıştır. İstasyonlara ait jeolojik veriler MTA çizim editöründen alınmıştır (Akbaş vd. 2013). Çalışma alanındaki tektonik birimler (Şekil 1) MTA Diri Fay haritasından sayısallaştırılmıştır (Emre vd. 2013 ve Emre vd. 2018). Yazarlar, bu araştırmaya veri desteği sağlayan T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) Deprem Daire Başkanlığına ve Atatürk Üniversitesi Deprem Araştırma Merkezine (ATA-DAM) teşekkür eder.
S-wave velocity (Vs) is an important parameter in determining local site effects and soil dynamic analysis studies. The Vs can be easily obtained by conventional geophysical methods, but it is also obtained from H/V (Horizontal/Vertical) fundamental mode by inversion of Rayleigh wave ellipticity in recent studies. In this study, one dimensional (1-D) S-wave velocity structures of each earthquake station location were determined by microtremor measurements recorded at three stations operated by Disaster and Emergency Management and Atatürk University Earthquake Research Center in Erzurum. Firstly, the fundamental mode Rayleigh wave ellipticity was obtained by the help of continuous wavelet transform of three components (E-W, N-S, Z) microtremor measurement recorded by three stations. In the next step, 1-D Vs structure was obtained with the inversion of the ellipticity curve with the help of the Neighbourhood Algorithm. Finally, in order to test the accuracy and reliability of the obtained 1-D Vs depth-sections, theoretical H/V ratio spectra was obtained with the help of Vs depth-sections compared with H/V ratio spectra achieved by Nakamura method. Vs values were calculated approximately at 160 m with very low error for three stations.
Ellipticity Rayleigh wave inversion H/V spectral ratio Erzurum
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Mühendislik |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 19 Ağustos 2020 |
Gönderilme Tarihi | 23 Aralık 2019 |
Kabul Tarihi | 14 Ağustos 2020 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 41 Sayı: 2 |