Silent Guardians of the Regime: The ‘Lost’ Police Stations of the Topkapı Palace

Yıl 2019, Cilt: 1, 61 - 80, 27.12.2019

Nilay Özlü

https://doi.org/10.53979/yillik.2019.4

Öz

This article examines the emergence of police stations as an architectural and institutional
novelty that reflected the modernization and centralization of the Ottoman Empire during
the nineteenth century. At the heart of this paper lies the Topkapı Palace, the traditional
residence of the Ottoman dynasty, which was abandoned by the imperial family in the
nineteenth century and then took on new meanings and functions. The symbolic, religious,
political, and historical significance of the Topkapı Palace endured and new buildings and
institutions were established within the precincts of the royal complex. Numerous police
stations were also erected in the Topkapı Palace from the reign of Mahmud II (1808-1839)
onwards, which manifested the visibility and authority of the ruler and emphasized the
changing military character of the state. Under the rule of Abdülhamid II (1876-1909) the
number of police stations within the royal complex amounted to ten, which underlines the
importance attributed to the symbolic and physical protection of the Topkapı Palace. This
article explores the ideological, urban, and architectural implications of these police stations,
which reflected the public control mechanisms of the regime. Some of the police stations built
during the reign of Abdülhamid II at strategic points of the Seraglio were later demolished
without any reliable documentation, and this article brings together textual, visual, and
architectural information on the emergence and destruction of these ‘lost’ police stations.

Anahtar Kelimeler

Topkapı Palace, police stations, modernization, disciplinary mechanisms

Rejimin Sessiz Bekçileri: Topkapı Sarayı’nın ‘Kayıp’ Karakolları

Öz

Bu çalışma, Osmanlı İmparatorluğu’nda polis kuvvetlerinin kurulmasına paralel olarak, yeni bir
yapı türü ve bir kontrol aygıtı olarak ortaya çıkan “karakol” yapılarını merkeze alır. On dokuzuncu
yüzyılın askeri ve idari reformların bir yansıması olarak ele alınan karakollar, modernleşen
devlet mekanizmalarının araçları olmalarının yanında, meşruiyet krizi yaşamakta olan son
dönem padişahlarının da tebaaları üzerindeki otorite ve kontrolünü pekiştiren mimari ve
görsel elemanlar olarak incelenmektedir. Bu makale, on dokuzuncu yüzyılda imparatorluğun
yönetim merkezi ve hanedan ailesinin yerleşkesi olmaktan çıkarak, yeni anlamlar ve işlevler
kazanan Topkapı Sarayı’na odaklanmakta ve II. Mahmud’dan (1808-1839) II. Abdülhamid (1876-
1909) döneminin sonuna kadar kadim sarayda inşa edilen on karakolun kapsamlı bir analizini
sunmaktadır. Bu karakolların zaman içinde değişen mimari morfolojileri, dönemin başat
ideolojisini ve mimari dilini yansıtmakta; bunun yanı sıra iktidarını sultanın görünürlüğü ve
temsiliyeti üzerinden kurgulayan Osmanlı görsel ideolojisinin değişimini de göstermektedir.
Ancak, Sarayburnu’nun en görünür noktalarına inşa edilen ve sultanın mutlak otoritesinin ve
görünmez gözünün sembolü olan birtakım karakollar daha sonraki dönemlerde belgelenmeden
yıkılmış, toplumsal hafızadan silinmiştir. Bu makale, Topkapı Sarayı’ndaki karakolların izini, arşiv
belgeleri, kartpostallar, fotoğraflar, gravürler ve gazetelerden derlenen bilgiler üzerinden sürer.

Anahtar Kelimeler

Topkapı Sarayı, polis karakolları, modernleşme, disiplin mekanizmaları

Kaynakça

• Abdurrahman Şeref. “Topkapı Saray-ı Hümayunu.” Tarih-i Osmani Encümeni Mecmuası 5 (1 Kanunievvel 1326 / 1910).
• ———. “Topkapı Saray-ı Hümayunu.” Tarih-i Osmani Encümeni Mecmuası 6 (1 Şubat 1326 / 1911). Ergin, Osman Nuri. Mecelle-i Umûr-ı Belediyye, Vol.2. Istanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı, 1995.
• Gurlitt, Cornelius. Konstantinopel. Berlin: Marquardt & Co., 1905.
• Tarih-i Osmani Encümeni Mecmuası
• Topuzlu, Cemil. İstibdat, Meşrutiyet, Cumhuriyet Devirlerinde 80 Yıllık Hatıralarım. Edited by Hüsrev Hâtemî and Aykut Kazancıgil. Istanbul: İşaret Yayınları, 2010.
• Servet-i Fünun
• Arslan, Necla. “II. Mahmut ve Abdülmecit Dönemi Karakol Binaları.” Uluslararası Dördüncü Türk Kültürü Kongresi Bildirileri, 69-84. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1997.
• Arslan Sevin, Necla. “XIX. Yüzyıl Osmanlı Başkentinde Polis Teşkilatı ve Karakol Binaları.” TarihTarih. Accessed November 4, 2019. https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=352760&/XIX.-Y%C3%BCzy% C4%B1l-Osmanl%C4%B1-Ba%C5%9Fkentinde-Polis-Te%C5%9Fkilat%C4%B1-ve-Karakol-Binalar% C4%B1-/-Do%C3%A7.-Dr.-Necla-Arslan-Sevin.
• Çiftçi, Aynur. “19. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Askeri Mimari ve İstanbul’da İnşa Edilen Askeri Yapılar.” PhD Diss., Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2004.
• ———. “Karakol,” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Vol. 24, 431-434. Istanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1989.
• Deringil, Selim. The Well Protected Domains. New York: I.B. Tauris & Co., 1999.
• Düzalan, Nurçe. “Demirkapı Kışlası’nın Tarihsel Gelişimi.” MA Thesis, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2011.
• Eldem, Edhem. İftihar ve İmtiyaz: Osmanlı Nişan ve Madalyaları Tarihi. Istanbul: Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi, 2004.
• Eldem, Sedad Hakkı, and Feridun Akozan, Topkapı Sarayı. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 1982.
• Ergut, Ferdan. Modern Devlet ve Polis: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Toplumsal Denetimin Diyalektiği. Istanbul: İletişim Yayınları, 2004.
• Findley, Carter V. Bureaucratic Reform in the Ottoman Empire: The Sublime Porte, 1789–1922. Princeton: Princeton University Press, 1980.
• Foucault, Michel. Discipline and Punish: The Birth of the Prison. Translated by Alan Sheridan. New York: Pantheon Books, 1977.
• Georgeon, François. Sultan Abdülhamid. Istanbul: Homer Kitabevi, 2006.
• Gürol Öngören, Pelin. “Displaying Cultural Heritage, Defining Collective Identity: Museums from the Late Ottoman Empire to The Early Turkish Republic.” PhD Diss., Ortadoğu Teknik Üniversitesi, 2012.
• İrez, Feryal, and Vahide Gezgör. “Milli Saraylar Arşivinde Yer Alan Belgeler Doğrultusunda Topkapı Sarayı Onarımları.” Milli Saraylar Arşivi, 18-45. Istanbul: TBMM Milli Saraylar Dairesi Başkanlığı Yayını, 1996.
• Lévy-Aksu, Noémi. Osmanlı İstanbul’unda asayiş, 1879-1909. Istanbul: İletişim, 2017.
• Karacagil, Ö. Kürşad. “Alman İmparatoru İstanbul’da (1917).” Gazi Akademik Bakış 6, no. 12 (2013): 111-133.
• Küçükalioğlu Özkılıç, Sema. 1894 Depremi ve İstanbul. Istanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
• Müftüoğlu, Mustafa. Abdülhamid Ulu Hakan mı?. Kızıl Sultan mı?. Istanbul: Başak Yayınları, 2007.
• Mustafa, Süheyla Nil. “Making of the Ottoman Policemen (1876-1918).” PhD Diss., Boğaziçi University, 2018.
• ——— “Yeni Osmanlı Polisi’nde Örgütsel Bağlılık ve Kültür.” In Türk Polis Tarihinin Kökenleri, edited by Yücel Yiğit. Ankara: T.C. Polis Akademisi Başkanlığı, 2017.
• ——— “Organizational Culture of the Ottoman Police.” In Perspectives in Communication Studies: Festschrift in Honor of Prof. Dr. Ayseli Usluata, edited by Ayşe Binay Kurultay and Burcu Sabuncuoğlu 147-160. Frankfurt Berlin Bern, Brusels, New York, Oxford, Vienna: Peter Lang Publishing, 2016.
• Necipoğlu, Gülru. Architecture, Ceremonial, and Power : The Topkapı Palace in the Fifteenth and Sixteenth Centuries. New York; Cambridge: Architectural History Foundation; MIT Press, 1991.
• Nişanyan, Sevan. “Karakol.” Nişanyan Sözlük. Accessed November 12, 2019. https://www.nisanyansozluk.com/?k=karakol.
• Özbek, Nadir. “Policing the Countryside: Gendarmes of the Late-Nineteenth-Century Ottoman Empire (1876-1908).” International Journal of Middle East Studies 40, no. 1 (2008): 47-67.
• Özcan, Abdülkadir. “Bostancı” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, vol.6. Istanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1989.
• Özgüven, Yekta. “II. Mahmud Dönemi İstanbulu’nda Kentsel-Fiziksel Kavrayışın Değişimi.” PhD Diss., Yıldız Teknik Üniversitesi, 2009.
• Özlü, Nilay. “From Imperial Palace to Museum: The Topkapı Palace during the Long Nineteenth Century.” PhD Diss., Boğaziçi University, 2018.
• Sakaoğlu, Necdet. The Imperial Palace with its History, Locations, Inscriptions and Memoirs: Topkapı Palace. Istanbul: Denizbank Publications, 2002.
• Salkımlı, Mehmet and Yılmaz Örsel. Osmanlı Devleti Emniyet-i Umumiye 10 Nisan 1845: Türkiye Cumhuriyeti Polis Tarihi. Istanbul: Göksu Matbaacılık, 1990.
• Schick, İrvin Cemil. “The Revival of Kufi Script during the Reign of Sultan Abdülhamid II.” Calligraphy and Architecture in the Muslim World, edited by Mohammad Gharipour and Irvin Cemil Schick, 119- 138. Edinburgh: University of Edinburgh Press, 2013.
• Shaw, Stanford J. and Ezel Kural Shaw. History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. Reform, Revolution, and Republic: The Rise of Modern Turkey, 1808-1975, vol. 2. Cambridge: Cambridge University Press, 2005.
• Shaw, Wendy M. K. Possessors and Possessed: Museums, Archeology, and the Visualization of History in the Late Ottoman Empire. Berkeley; Los Angeles; London: University of California Press, 2003.
• Sönmez, Ali. “Zaptiye Teşkilatının Düzenlenmesi (1840-1869).” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi 25, no. 39 (2006): 199-219.
• Stephanov, Darin. Ruler Visibility and Popular Belonging in the Ottoman Empire, 1808-1908. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2018. University Press, 2018.
• Tuğlacı, Pars. The Role of Balian Family in Ottoman Architecture. Istanbul: YÇK, 1990.
• Uluengin, M. Bengü. “Secularizing Anatolia Tick by Tick: Clock Towers in the Ottoman Empire and the Turkish Republic.” International Journal of Middle Eastern Studies 42, no. 1 (2010): 17–36.
• Uşaklıgil, Halit Ziya. Saray ve Ötesi. Istanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri, 1965.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Devletinin Saray Teşkilâtı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1984.
• Whetstone, Thomas, et al. “Police.” Encyclopædia Britannica. Accessed November 12, 2019. https://www.britannica.com/topic/police.
• Yerasimos, Stefanos. “Tanzimat’ın Kent Reformları Üzerine.” In Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri edited by Paul Dumont and François Georgeon, 1-18. Istanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
• Yılmaz, Coşkun. II. Abdülhamid: Modernleşme Sürecinde İstanbul / Istanbul during the Modernization Process. Istanbul: İstanbul Avrupa Kültür Başkenti, 2010.
• ———. II. Mahmud: Yeniden yapılanma sürecinde İstanbul / Istanbul in the Process of Being Rebuilt. Istanbul: İstanbul Avrupa Kültür Başkenti, 2010.