OSMANLI MİNYATÜR SANATINDA TEKSTİL DESEN TASARIMI

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 121 - 134, 31.12.2020

Tülay Gümüşer Serdar Menek

https://doi.org/10.47481/yjad.807501

Öz

On altıncı yüzyıl, Osmanlı İmparatorluğu’nda birçok sanatsal üslubun geliştiği ve ileri seviyeye ulaştığı bir dönemdir. Tekstil ve minyatür, bu sanatlar arasında önemli rol oynamıştır. Özellikle Osmanlı saray tekstilleri; desen, renk, kompozisyon, üslup ve malzeme yönünden en zengin örnekleriyle tarih sayfalarında yer almıştır. Padişah ve saray mensupları için özel olarak tasarlanan ve üretilen kumaşlar, kalitesi ve zengin malzemeleriyle statü sembolü olmuş; kullanılan renkler ve motiflerin simgesel anlamlarıyla Osmanlı kültüründe karşılık bulmuştur. Minyatür ise, geleneksel resmin temellerini oluşturan aynı zamanda o dönemin kültürü ve yaşam biçimi hakkında bilgi veren görsel kaynaklardır. Büyük önem taşıyan bu konuların sanatsal yönünün yanı sıra desen tasarım alanına katkıları da önem arz etmektedir. Desen tasarımları tekstil yüzeyine özgünlük ve estetik değer kazandırmaktadır. Minyatür ustalarının realist bakış açısıyla betimledikleri eserler üzerinden klasik dönem tekstil desenlerini incelemek mümkündür. Çalışma kapsamına alınan Nakkaş Osman ve Nakkaş Nigari’ye ait minyatür eserlerde, klasik Osmanlı tekstil desenlerinin ve motiflerinin karakteristik özellikleri mevcuttur. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış; görsel örneklerin kompozisyon şemaları çizilerek tasarım özellikleri yönünden incelenmiştir. Farklı desen özelliklerine göre seçilen altı minyatür eserin katalog çalışması yapılarak elde edilen bulgular sonuç kısmında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tekstil Desenleri, Tasarım, Minyatür, Osmanlı Kumaşları

TEXTILE DESIGN PATTERNS IN OTTOMAN MINIATURE ART

Öz

16th century is a period in which many artistic styles developed and reached a high level in the Ottoman Empire. Textile and miniature played an important role among these arts. Especially, Ottoman court textiles were included in history pages with examples rich in pattern, color, composition, style and material. The fabrics designed and manufactured especially foe the Sultan and courtiers became symbols of status with their quality and rich materials and found a price in the Ottoman Empire with the colors used and symbolic meanings of motifs. On the other hand, miniature is a visual source which underpin traditional painting and at the same time give information about the culture and life style of the time. Apart from the artistic aspects of these subjects of great importance, their contributions to pattern design are also of great importance. Pattern designs gain originality and aesthetics to textile surface. It is possible to examine textile patterns of classical period over the works of art that masters of miniature painted with a realistic perspective. In the miniature works of art belonging to Muralist Osman and Muralist Nigari, which were included in the content of the study, there are characteristic features of classical Ottoman textile patterns and motifs. In the study, qualitative research method was used; composition schemas of visual examples were drawn and examined in terms of their design features. Six miniature works of art chosen according to their different pattern features were subject to catalogue study, and the obtained findings have been discussed in the conclusion part.

Anahtar Kelimeler

Textile Patterns Design, Miniature, Ottoman Fabrics

Kaynakça

• Aktepe, Ş. 2009. Günümüz Tekstil Desenlerinde Klasik Osmanlı Saray Kumaşlarının Etkisi. İstanbul MSGSÜ SBE. Unpublished Masters Degree
• Atasoy, N. Et al. 2001. İpek: Osmanlı Dokuma Sanatı. İstanbul: TEB İletişim ve Yayıncılık Bağbars, S. 2005. Padişah Kaftanları Neden Bu Kadar İhtişamlı? (Nurhan Atasoy ile röportaj) Popüler Tarih Dergisi, Aralık. Pp:54-63
• Binark, İ. 1975.: Eski Kitapçılık Sanatlarımız. Ankara: Kozan Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Yayınları
• Binark, İ. 1978. Türklerde Resim ve Minyatür Sanatı. Vakıflar Dergisi, Sayı: 12.
• Ching, F. 2007. D.K. Architecture: Form, Space & Order. John Wiley & Sons Inc. USAında Tasarımcının Rolü. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi. SBE. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi.