Şirketlerin İş Sağlığı ve Güvenliği ile Çevre Kültürlerinin Elmeri Yöntemiyle Araştırılması

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 4, 44 - 58, 30.12.2021

Hafiz Hulusi Acar

Öz

Amaç: Bu çalışmada, Elmeri Gözlem Formu uygulaması ile şirketlerin yapısal, yönetimsel, personel eğitim durumlarına ve üretim
faaliyetlerine göre "temizlik", "atık yönetimi" ve "İSG-çevre" bilinçleri ölçülüp şirketlerin birbirleri ile kıyaslanması ile bunlara karşı çözüm önerileri geliştirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, bir inşaat
firması, bir kozmetik ürünler üreten firma, bir araba parçası üreten
firma, bir tekstil firması ve bir de endüstriyel vida üretim tesisi incelenmiştir. Bu beş ayrı şirketin "temizlik", "çevre ve atık yönetimi"
konularındaki bilinçleri ve uygulamaları incelenip birbirleri ile kıyaslanmıştır. Kıyaslamanın amacı, işyerlerindeki çalışanların özelliklerinin, işyerinin yapısal özelliklerinin, yöneticilerin yaklaşımlarının çevre bilincini nasıl etkilediğini ve bu bilinç ile iş kazalarının
sıklığının etkisi olup olmadığını ortaya çıkarmaktır.
Gereç ve Yöntem: Bu araştırma için işyerlerindeki; çöp kovalarının,
geri dönüşüm toplama kaplarının, ortam hijyeni ve düzeninin, işyeri çevre temizliğinin ve bilincinin incelemesi yapılmış ve Elmeri
Formu’na işlenmiştir. Bu form ile şirketlerin farklılıklarının ortaya
çıkarılması amaçlanmamıştır.
Bulgular: Yeterli bir İSG-çevre yönetim sistemi olan ve güvenlik
kültürü bilinci oturmuş iki şirketteki iş kazası Elmeri endekslerinin
yüksek olduğu, yani kaza oranlarının düşük çıktığı ve çevre bilinçleri ile toplam kaza oranlarının ters orantılı olduğu görülmüştür.
İnşaat, tekstil ve vida üretim firmalarının çevre bilinci Elmeri endekslerinin düşük oluşu ile yine bu firmalardaki toplam iş kazası
sayılarının ters orantılı olarak artmış olduğu görülmüştür. Yurtdışı
bağlantılı ya da yönetimli şirketlerin otomatikleşen bir güvenlik bilincine sahip oldukları, bunu da büyük ölçüde iç ve dış denetimlerin
ciddi şekilde uygulanması ile sağladıkları, sonuçta iş kazası geçirme
oranlarının çok daha düşük olduğu görülmüştür. Çevre güvenlik
endeksinin yüksek oluşu ile iş kazaları sayısının bu şirketlerde ters
orantılı olarak değişim gösterdiği ortaya çıkmış olup çevre yönetim
sistemlerini benimsemiş şirketlerin daha az iş kazası ile karşı karşıya
kalacağı durumu söz konusu olmuştur.
Tartışma ve Sonuç: Sonuç olarak kozmetik ve araba parçası üreten
iki firmada topyekûn çevre bilinci oluşturulmuş ve durum çalışanlara riayet ettirilmiştir. Bunun sonucu olarak çalışanların bilinç seviyeleri artmıştır. Bilinç seviyesi artmış ve eğitimli çalışanların daha
az iş kazası geçiriyor olmaları tesadüf değildir. Kısaca; ülkemizde
iş kazalarının ve çevre kazalarının azalması için şirketlerimizin
İSG-çevre güvenlik kültürü oluşturmaları ve bunu sürdürmelerinin
gerekliği ortaya çıkmaktadır. Bu güvenlik kültürünün oluşturulmasının birinci şartının ise mevcut kanunlara bire bir uymak olduğu
tartışılmaz bir gerçektir.

Anahtar Kelimeler

Elmeri Yöntemi, İSG-Çevre Yönetim Sistemleri, Güvenlik Kültürü ve kaza sıklık oranı, Çevre bilinci ve iş kazası sıklık oranı

Kaynakça

• 1.Bayram, M , Ünğan, Çevre ve İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemlerine Yatırım Yapan Firmalarda Çalışan Memnuniyeti Tutumlarının İncelenmesi. İşletme Bilimi Dergisi (2016)
• 2. Grawitch, M.J. Trares, S. and Kohler, J.M. Healthy Workplace Practices and Employee Outcomes. Int J Stress Manag., 14(3):275–293 (2007)
• 3. Acar,H.H., Çevre Sağlığı ve Atık Yönetimi Ders Notları, 298s., İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi, 2020, İstanbul (Ders notu).
• 4. Acar,H.H., İSG Yönetim Sistemleri Ders Notları, 250s., İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi, 2020, İstanbul (Ders notu).
• 5. Laitinen H., Vuorinen M., Simola A., Yrjänheikki E.. Observation-based proactive ohs outcome indicators - validity of the emleri method, Safety Science, 2013, 54:69-79.
• 6. Ongun, A. “Türkiye İle Finlandiya’nın İmalat Sanayinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Bakımından Mukayesesi Ve Elmeri İle İSG-YSD Yöntemlerinin Bir Uygulaması” Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağ. Bil. Ens. Y. L. Tezi, , (2015) Ankara
• 7. Vahapassi A., Laitinen H., Campbell S., Ersan E., Birgören B., Özesen M., Matisane L., Şimşek C., Atlı K., Demirkol D., Rodoplu S., KOBİ‟ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Rehberi: Risk Değerlendirmesi, İSG Performans İzleme ve Sağlık Tehlikeleri-Metal Sektörü‟, Türkiye‟de İşSağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi (İSGİP)-TR0702.20-01/001 (AB Projesi, Yararlanıcı: İşSağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü), 2012