XVIII. YY. – XX. YY. BESTECİLERİN ESERLERİNDE DÖNGÜSEL FORMUN ÖZELLİKLERİ

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 390 - 411, 30.09.2023

Leyla Gafarova

https://doi.org/10.51576/ymd.1354700

Öz

Bu çalışmada, özgün bir müzik formu olarak döngüsel (cycle) formların incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada ‘döngü’ terimi, eserin tür, konu veya program ile birleştirilen bir dizi özgün bölümlerin ifade etmek için kullanılır. Bir biçim ve yapı olarak döngüsellik, dünya müzik edebiyatının Süit, Sonat, Sonatin, Senfoni, Oda eserleri (Sonat Üçlüsü, Dörtlüsü vb.), vokal-senfonik, opera ve bale gibi müzikal-sahne, vokal ve enstrümantal eser türlerine özgüdür.
Çalışmanın kapsamı Süit ve Sonat formları ile sınırlı olup 18. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başlarındaki bestecilerin eserlerinde yer alan döngüsel form örneklerine yer verilmektedir.

Çalışmada literatür taraması yönteminden yararlanılmıştır. Bu doğrultuda konuyla ilgili ulusal ve uluslararası makaleler ve kitaplardan yararlanılarak genel bir değerlendirme yapılmaya gayret edilmiştir. Ayrıca eserler, döngüsel yapı, tempo özellikleri ve bölümlerin tonal şeması açılarından incelenmektedir.
Araştırma sonucunda, döngüsel ilkeye göre inşa edilen müzik eserlerinin bölümlerinin, form açısından özgün, ortak bir konu veya tür (genre) çatısı altında, dramatik gelişme veya program başlığı ile birbirine bağlandığı sonucuna varılmıştır. Döngüsel formu kullanan eserlerin yapısı, bölümler arasındaki tempo kontrastına bağlı olarak şekillenir. Ayrıca bu tür eserlerde, bölümlerin birbiriyle olan tonal ilişkisinin (tonal birlik veya tonal birliğin seçenekleri) özel bir rol oynadığı belirtilebilir.

Bu çalışmanın, yüksek öğretim kurumlarında müzik formu derslerine ait eğitim materyallerine katkıda bulunacağı ve döngüsel formlar konusundaki bilimsel çalışmalara perspektif kazandıracağı düşünülmektedir. Tarihsel açıdan döngüsel form türlerinin oluşumu, bunların sınıflandırılması ve evrimi konuları yeni bilimsel çalışmalara ışık tutacağı için yakın ilgiyi hakettiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Döngüsel (Cycle) Formlar, 18. yy – 20. yy. Bestecilerin Eserleri, Süit, Sonat, Senfoni.

FEATURES OF CYCLICAL FORM IN THE WORKS OF XVIIITH CENTURY TO XXTH CENTURY COMPOSERS

Öz

This study aims to examine cyclical forms as an original musical form. In this study, the term 'cycle' is used to denote a series of unique sections combined in genre, theme, or program of a musical composition. As a form and structure, cyclicality is specific to various types of musical compositions in the world music literature, including Suite, Sonata, Symphony, Chamber works (Trio, Quartet, etc.), vocal-symphonic pieces, as well as musical-stage genres like opera and ballet.
The scope of the study is limited to Suite and Sonata forms, and it includes examples of cyclical forms found in the works of composers from the late 18th century to the early 20th century.
The study employs a literature review method. In this context, an attempt has been made to provide a general assessment by utilizing national and international articles and books related to the subject. Additionally, compositions were examined in terms of their cyclical structure, tempo characteristics, and the tonal scheme of their sections.
As a result of the research, it has been concluded that sections of music compositions constructed according to the cyclicality principle are unique in terms of form, interconnected under a common theme or genre umbrella and linked through dramatic development or program headings. The structure of compositions which employs cyclical forms are shaped based on the tempo contrast between sections. Additionally, in such compositions, the tonal relationship between sections (tonal unity or variations of tonal unity) plays a significant role.
It is believed that this study will contribute to educational materials for undergradute musical form courses and provide scholarly research perspective on cyclical forms. Given their historical formation, classification and evolution, cyclical form genres are likely to shed light on new scientific studies, hence, it is considered that their study deserve a close attention.

Anahtar Kelimeler

Cyclical (Cycle) Forms, 18th Century – 20th Century Composers, Suite, Sonata, Symphony.

Kaynakça

• Alemli, A. İ. & Doğrusöz N. (2022). Edvar Kitaplarında “Nevbet-İ Müretteb”: Metinlerarası Bir Yaklaşım. Yegah Müzikoloji Dergisi, 5 (1), 26 - 45. DOI : 10.51576/ymd.1121074
• Bylinkina, V.V. (2022). Cycle as a Form of a Work of Art: the Theoretical, Education Establishment “Belarusian State University of Culture and Arts”, Minsk, № 1(45), 20 – 24, pdf.
• Cangal, N. (2004). Müzik Formları, Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Çaykovski, P. İ. (1896). Rukovodstvo k Praktiçeskomy İzyçeniü Garmonii (“Pratik Armoni Çalışması Rehberi”). Moskova: Yungerson.
• Dambaz, F. (1973). Temel Bilgilerle Beraber Tonal – Modal – Ölçü ve Biçim Bakımından Türk ve Batı Müziği. İstanbul: Musiki Kültür Derneği Yayınları No. 1
• Karolyi, O. (2007). Müziğe Giriş. (Çev. Mehmet Nemutlu). İstanbul: Pan Yayıncılık. Beşinci Basım.
• Kolenko, R. G. (2013). Analiz Muzıkalnıh Form (“Müzik Formlarının Analizi”), Minsk: BGUKİ. Koray, F. (1957). Müzik Formları. İstanbul: Maarif Basımevi.
• Loseva, О. (2016). Theory of cyclic forms in E. V. Nazaykinsky’s. Jurnal Obşestva Teorii Muziki, 8-13, 2 (14), pdf.
• Mazel, L. (1986). Stroeniye Muzıkalnıx Proizvedeni (“Müzik Eserlerinin Yapısı”), Мoskova: Мuzıka.
• Savaş, M. (2018). Batı Müziğinde Form ve Analiz. Ankara: Müzik Eğitimi Yayınları. Birinci Basım.
• Say, A. (2005). Müzik Ansiklopedisi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. Cilt 3, Birinci Basım.
• Sözer, V. (1996). Müzik Ansiklopedik Sözlük. İstanbul: Remzi Kitabevi. Dördüncü Basım.
• Sposobin, İ.V. (1962). Muzıkalnaya Forma (“Müzik Formu”), Moskova: Gosudarstvennoe Muzıkalnoe İzdatelstvo.
• İnternet: Bach, İ. S. Fransız Süiti, Nota. https://library.musicaneo.com/ru/sheetmusic/purchase/sm- 3268_shest_francuzskih_syuit_dlya_fortepiano.html?key=ZnBR3gRmUtAmr2mQJ QUIkqximyEEN-5h#3268, pdf, Erişim Tarihi: 21.09. 2023.