Öz
ÖZ
Zencir Usûlünü, bileşik bir usûl olmasına rağmen zaman sayısı bakımından Türk Müziğinin en büyük usûlü olarak kabul etmek mümkündür. Nitekim bu en büyük usûl olma vasfı Zencir Usûllü Besteleri, Klasik Fasıl Takımı sıralamasındaki Beste Formunun öncelikli konumu da düşünüldüğünde bestekârı ve hatta icrâcıları için bir prestij eser konumuna getirmektedir. TRT TSM Sözlü Eserler Repertuvarı, mevcut Türk Müziği Nota Arşivleri ve diğer şahsî nota arşivlerinde tespit edilebilen Zencir Beste sayısı 83 adettir. 61 Bestenin 17. ve 19. Yüzyıllar arasında, 16 Bestenin 19. Yüzyılın ikinci yarısıyla 20. Yüzyılın ilk yarısında, 6 Bestenin ise 20. ve 21. Yüzyılda bestelendiği tespit edilmiştir. Bu veriler Zencir Usûlünde ve Beste Formunda eser üretim sayısının artık durma noktasına geldiğini göstermektedir. Bu durumda Türk Müziği için gerekli olan, bir miktar irtibâtımızın koptuğu köklü müzik geleneğimiz ile tekrar irtibâta geçip üretim sürecini başlatmaktır. Yapmış olduğumuz bu çalışma tamâmıyle tekrar üretim sürecini başlatabilmek adına yapılmıştır. Daha önce Zencir Bestelere yönelik bazı çalışmalar yapılmıştır. Ancak bu çalışmaların tamamı kısıtlı örneklemlerde yapılmış çalışmalar olduğundan genel hakkında bu çalışmalar üzerinden bilimsel bir yargıya varmak mümkün olamamaktadır.
Bu çalışmada ulaşılabilen tüm Zencir Bestelerin yapı özellikleri, anlama ve yaratma sürecindeki ilgililere Form-Biçim ve Güfte-Biçim olmak üzere iki ayrı başlık ve aşamada izâh edilmiştir. Sonuç olarak Zencir Bestelerde 7 farklı Form-Biçim ve 6 farklı vezin kalıbında 23 farklı Güfte-Biçim kullanılmış olduğu tespit edilmiştir. Bestelerin bu iki başlık özelinde şema ve tabloları oluşturulmuş, değerlendirmelerin tamamı, detayların yaratıcı kâbiliyeti baskılamasına izin vermeyecek şekilde anlaşılır ve son olarak tekrar üretime geçilmesine fayda sağlayacağını düşündüğümüz bir klavuz biçiminde tasarlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ayverdi, İ. (2016). Misalli Büyük Türkçe sözlük. (3. Basım), İstanbul: Kubbealtı Yayıncılık.
- Ezgi, S. (1935). Nazarî ve Amelî Türk Mûsikîsi. İstanbul: Bankalar Basımevi.
- Karadeniz, E. (2013). Türk Mûsikîsinin Nazariye ve Esasları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
- Özalp, N. (1992). Türk Mûsikîsi Beste Formları. Ankara: TRT Genel Sekreterlik Basım ve Yayın Müdürlüğü Yayınları.
- Özkan, İ.H. (2013). Zencir. TDV içinde, TDV İslam Ansiklopedisi (C.44, s.255-256). TDV.
- Şafak, Y. (2003). Aruz Terimleri. Konya: Tekin Kitabevi.
- Tanrıkorur, C. (2003). Osmanlı Dönemi Türk Mûsikîsi. İstanbul: Dergah Yayınları.
- Tura, Y. (2000). Kantemiroğlu, Kitâbu‘ilmi'l mûsikî alâ vechi'l-hurûfât. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Ungay, M. H. (1981). Türk Mûsikîsinde Usûller ve Kudûm Velveleleri. İstanbul: Türk Musikisi Vakfı Yayınları.
- Uz, K. (1964). Musıki Istılâhâtı. Ankara: Küğ Yayınları.
- Yavaşca, A. (1992). Beste. TDV içinde, TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 5, s. 543). TDV.
- Yavaşca, A. (2002). Türk Mûsikîsi’nde Kompozisyon ve Beste Biçimleri. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları.
Öz
ABSTRACT
Although Zencir Usûl is a compound usûl, it is possible to accept it as the biggest usûl of Turkish Music in terms of the number of times. As a matter of fact, this characteristic of being the biggest usûl makes Zencir Usûl Compositions a prestige work for the composer and even for the performers, considering the priority position of the Beste Form in the ranking of the Classical Fasıl. The number of Zencir Compositions that can be identified from nota archives is 83. It is understood from the data that the number of compositions has gradually decreased until today and production has come to a standstill. This work has been done in order to restart the Beste production process. Some previous studies have been conducted on Zencir Bestes. However, since all of these studies have been conducted in limited samples, it is not possible to make a scientific judgment about the general subject through these studies. In this study, the structural features of all Zencir Compositions that can be accessed are explained under two separate headings: Form-Composition and Lyric-Composition. As a result, it was determined that 23 different Lyric-Composition were used in 7 different Form-Composition and 6 different meter patterns in Zencir Bestes. Schemes and tables of the compositions have been created under these two headings, and the evaluations have been designed in the form of an understandable guide that does not allow the details to overwhelm the creative talent.
Anahtar Kelimeler
Zencir Usûl Beste Form Form-Composition Lyric Composition Turkish Music
Kaynakça
- Ayverdi, İ. (2016). Misalli Büyük Türkçe sözlük. (3. Basım), İstanbul: Kubbealtı Yayıncılık.
- Ezgi, S. (1935). Nazarî ve Amelî Türk Mûsikîsi. İstanbul: Bankalar Basımevi.
- Karadeniz, E. (2013). Türk Mûsikîsinin Nazariye ve Esasları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
- Özalp, N. (1992). Türk Mûsikîsi Beste Formları. Ankara: TRT Genel Sekreterlik Basım ve Yayın Müdürlüğü Yayınları.
- Özkan, İ.H. (2013). Zencir. TDV içinde, TDV İslam Ansiklopedisi (C.44, s.255-256). TDV.
- Şafak, Y. (2003). Aruz Terimleri. Konya: Tekin Kitabevi.
- Tanrıkorur, C. (2003). Osmanlı Dönemi Türk Mûsikîsi. İstanbul: Dergah Yayınları.
- Tura, Y. (2000). Kantemiroğlu, Kitâbu‘ilmi'l mûsikî alâ vechi'l-hurûfât. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Ungay, M. H. (1981). Türk Mûsikîsinde Usûller ve Kudûm Velveleleri. İstanbul: Türk Musikisi Vakfı Yayınları.
- Uz, K. (1964). Musıki Istılâhâtı. Ankara: Küğ Yayınları.
- Yavaşca, A. (1992). Beste. TDV içinde, TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 5, s. 543). TDV.
- Yavaşca, A. (2002). Türk Mûsikîsi’nde Kompozisyon ve Beste Biçimleri. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Müzik Teorileri |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 23 Eylül 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 27 Ağustos 2024 |
| Kabul Tarihi | 14 Eylül 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 7 Sayı: 3 |
