NEŞET ERTAŞ'S FINGERPRINT IN THE HICAZ MAKAM: PITCH/FREQUENCY ANALYSIS

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 4, 992 - 1013

Emre Pınarbaşı

https://doi.org/10.51576/ymd.1583430

Öz

ABSTRACT
This study examines the unique pitch and microtone structures in Neşet Ertaş’s renditions of the Hicaz makam, particularly as shaped by the Kırşehir region's musical traditions. Known as one of the most prominent figures in Turkish folk music, Neşet Ertaş brings a distinctive pitch configuration to the Hicaz makam, reinterpreting Kırşehir’s musical heritage with a modern approach. The objective of this study is to determine whether Ertaş’s music reflects a Kırşehir-specific interpretation of the Hicaz makam. To this end, the pitch choices Ertaş used in his Kırşehir-based performances are analyzed in detail. This analysis aims to show that the Hicaz makam in Ertaş's music embodies a localized interpretation, emerging as a unique modal understanding specific to the Kırşehir region.
The study aims to contribute to Turkish music culture by analyzing the distinct variations of the Hicaz makam as observed in the Kırşehir region. Its scope is centered on examining the unique musical characteristics of Kırşehir, as presented through Neşet Ertaş’s music. While the universe of the study comprises works performed in the Hicaz makam within Turkish folk music, the sample consists of recordings of Kırşehir folk songs performed by Neşet Ertaş in the Hicaz makam.
In the study, frequency analyses of the pitches and microtone values in Ertaş’s music were conducted using signal processing software, including MakamBox. Through this approach, the precise deviations in pitch and microtones used by Ertaş have been identified. Quantitative analyses provide numerical measurements of microtones, which are compared to the Arel-Ezgi-Uzdilek pitch system. In the qualitative analyses, Ertaş’s local performance style and characteristics within the Hicaz makam were interpreted alongside these findings.The study’s findings indicate that Ertaş’s music deviates from the Arel-Ezgi-Uzdilek system, presenting a Hicaz makam profile unique to the Kırşehir region. Particularly, the deviations in the pitches of si flat and do sharp reflect Kırşehir’s distinct musical character. For example, in practice, the si flat pitch is often executed with microtone values of 5.5 and 6 commas, which are not present theoretically, while variations from 3 to 4 commas are observed in the do sharp pitch. These findings reveal that Ertaş’s music is marked by entonations and melodic trajectories unique to the Abdal cultural tradition.
The study concludes that Neşet Ertaş’s approach to the Hicaz makam reflects the musical richness of the Kırşehir region and reveals this regional identity through modern analysis tools. The study emphasizes the importance of preserving, analyzing, and incorporating regional musical variations into music education. It recommends increasing the number of music analyses focused on local variations, conducting more comprehensive frequency analyses, and developing tools like MakamBox for in-depth regional makam analysis. These suggestions support a broader perspective on the interpretation of regional differences in Turkish folk music and the preservation of cultural diversity within Turkish music. Ertaş’s music contributes a cultural and artistic value to Turkish music through its Kırşehir-specific interpretation of the Hicaz makam and serves as a vital source for the transmission of this heritage to future generations.

Anahtar Kelimeler

Kırşehir, Neşet Ertaş, Bozlak, Turkish Folk Music, Makam Analysis

NEŞET ERTAŞ’IN HİCAZ MAKAMINA AİT PARMAK İZİ, PERDE/FREKANS ANALİZİ

Öz

ÖZ
Bu araştırma, Türk halk müziğinin en önemli temsilcilerinden biri olan Neşet Ertaş’ın, Kırşehir yöresine özgü Hicaz makamı icralarını perde ve koma yapıları açısından incelemektedir. Neşet Ertaş’ın, Hicaz makamında kendine özgü perde dizileri ile Kırşehir yöresi müzikal mirasını modern bir anlayışla yorumladığı bu çalışmada analiz edilmiştir. Araştırmanın amacı, Ertaş’ın müziğinde Hicaz makamına dair Kırşehir’e özgü bir yorumun olup olmadığını belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda, Ertaş’ın Kırşehir yöresine özgü icralarında kullandığı perdeler detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Bu analiz, Ertaş’ın müziğinde Hicaz makamının yerel bir yorum kazandığını ve Kırşehir yöresine has bir dizi anlayışının öne çıktığını göstermeyi amaçlamaktadır.
Araştırma, Türk müziğinde Hicaz makamının Kırşehir yöresindeki özgün varyasyonlarını analiz ederek Türk müzik kültürüne katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Kapsamı, Kırşehir yöresinin kendine özgü müzikal karakteristiğini Neşet Ertaş’ın müziği üzerinden incelemektir. Çalışmanın evrenini Türk halk müziğinde Hicaz makamında icra edilen eserler oluştururken, örneklem olarak Neşet Ertaş’ın Hicaz makamında icra ettiği Kırşehir yöresi türkü kayıtları alınmıştır.
Araştırmada, sinyal işleme programları olan MakamBox kullanılarak Ertaş’ın müziğindeki perdelerin ve koma değerlerinin frekans analizleri yapılmıştır. Bu sayede, Ertaş’ın icralarındaki perde ve koma sapmaları detaylı bir şekilde tespit edilmiştir. Nicel analizlerde, koma değerleri sayısal olarak belirlenmiş, bu değerler Arel-Ezgi-Uzdilek ses sistemi ile karşılaştırılmıştır. Nitel analizlerde ise Neşet Ertaş’ın Hicaz makamındaki yerel tavrı, icra özellikleri ile birlikte yorumlanmıştır. Çalışmanın bulguları, Ertaş’ın müziğinde Arel-Ezgi-Uzdilek sisteminden sapmalar gözlendiğini ve bu sapmaların Kırşehir yöresine özgü bir Hicaz makamı profili sunduğunu göstermektedir. Özellikle si bemol ve do diyez perdelerindeki sapmalar, Kırşehir yöresinin müzikal karakterini yansıtmaktadır. Si bemol perdesinde teoride olmayan ancak pratikte kullanılan 5,5 ve 6 koma değerleri ile do diyez perdesinde 3 ila 4 komalık farklı varyasyonlar dikkat çekmektedir. Bu bulgular, Ertaş’ın müziğinde Abdal kültürüne özgü entonasyon ve seyir özelliklerinin belirgin olduğunu ortaya koymaktadır.
Araştırmanın sonucunda, Neşet Ertaş’ın Hicaz makamındaki icra tarzının, Kırşehir yöresinin müzikal zenginliğini yansıttığı ve bu yöresel kimliği modern analiz araçlarıyla ortaya koyduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma, yerel müzik kültürlerinin korunması, analiz edilmesi ve müzik eğitiminde dikkate alınması gereken varyasyonların önemini vurgulamaktadır. Çalışmada yerel varyasyonlara özgü müzikal analizlerin artırılması, daha kapsamlı frekans analizlerinin yapılması ve MakamBox gibi analiz araçlarının geliştirilmesi önerilmektedir. Bu öneriler, Türk halk müziğinin yerel yorum farklılıklarının daha geniş bir perspektifle ele alınmasını ve Türk müziğinin kültürel çeşitliliğinin korunmasını desteklemektedir. Neşet Ertaş’ın müziği, Kırşehir yöresine özgü Hicaz makamı anlayışı ile Türk müziğine kültürel ve sanatsal bir değer katmakta, bu mirasın geleceğe aktarılmasında önemli bir kaynak oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kırşehir, Neşet Ertaş, Bozlak, Türk Halk Müziği, Makam Analizi

Kaynakça

• Atıcı, B. M. (2015). A culture-specific analysis software for makam music traditions [Unpublished Master's Thesis]. Bahçeşehir University.
• Börekçi, A., & Erdal, K. Y. (2017). Computer-supported analysis of the music texture in Türküs belonging to Neşet Ertaş in TRT Turkish Folk Music Repertory. In Proceedings of the International Art Congress (pp. 105–110).
• Eroğlu, M. (2001). Artist of Voice and Instrument in the Turkish Folk Music Ensemble, Ministry of Culture, Ankara, p. 117.
• Genç, O., & Önal, H. (2022). Neşet Ertaş türkülerinin makam ve usûl yönünden incelenmesi. Journal of Art Education, 10(2), 181–210.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (2nd ed., pp. 45–62). Seçkin Yayıncılık.
• Karakaya, O. (2002). A Study on the Concept of Bozlak in Turkish Folk Music [Unpublished Master's Thesis]. Selçuk University Institute of Social Sciences, Konya, pp. 711, 723–724.
• Keskin, A. (2013). Representation of traditional Abdal music and Neşet Ertaş. The Journal of International Social Research, 7(34), pp. 99–110, p. 102.
• Köprülü, F. (1989). Research on Turkish Folk Literature I-II. Istanbul: Ötüken Publications, pp. 388–389.
• Parlak, E. (2012). Anadolu Türkmen müzik sanatında bir Abdal deha: Neşet Ertaş. Journal of Turkish Culture and Hacı Bektaş Veli Research, 61, 289–295.
• Yöre, S. (2012). Kırşehir yöresi halk müziği kültürünün kodları ve temsiliyeti. Journal of International Human Sciences, 9(1), 563–584.