KANUNÎ AHMET YATMAN’IN YURT DIŞINDAKİ MÜZİKAL KARİYERİ: AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 4, 2605 - 2626

Kadriye Bozkurt Hepkorucu , Aslıhan Eruzun Özel

https://doi.org/10.51576/ymd.1785323

Öz

ÖZ
Ahmet Yatman, ekol olarak kabul edilen müzikalitesi, geleneksel bir enstrümanla farklı müzik türlerine eğilme konusundaki açık fikirliliği ve dönemine göre öncü çalışmalarıyla 20. yüzyıl Türk kanun sanatında özel bir konumdadır. Sanatçının bu özel konuma sahip olmasında virtüoziteye sahip icrasının yanında, farklı müzik türlerine uyumlanma becerisi ve bunun bir getirisi olarak düşünülebilecek yurt dışı performanslarının büyük bir payı olduğu açıktır. Ulaşılabilen kaynaklara göre Yunanistan, Almanya, İngiltere, Kıbrıs ve Mısır’da çok sayıda çalışmaya imza atan sanatçının Amerika Birleşik Devletleri faaliyetleri hem nitelik hem de nicelik bakımından özgün ve öncü bir yer tutmaktadır. Bu sebeple çalışmada, sanatçının kariyerinde önemli bir yer tutan Amerika Birleşik Devletleri ile ilgili icraatları merkeze alınmış ve kariyerindeki öneminin belirlenmesi amaçlanmıştır. Amerika Birleşik Devletleri’nde gerçekleştirdiği plâk, konser, radyo ve televizyon faaliyetleri, çalıştığı müzisyenler ve icra ettiği müzik türleri ayrıntılı biçimde ele alınmıştır. Çalışma, nitel araştırma yaklaşımı temelinde yürütülmüş olup, belgesel tarama yöntemine dayanmaktadır. Sanatçının bu coğrafyada gerçekleştirdiği müzikal verilerin bu denli yoğun olmasında, bölgedeki göçmen müzik piyasasına adım atmasının ve bu sayede birçok farklı müzik türünde profesyonel müzisyenle iş birliği yapma fırsatı yakalamasının büyük bir etken olduğu, çalışmanın dikkat çekici sonuçları arasında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Yatman , Amerika Birleşik Devletleri , uluslararası müzikal faaliyetler , kanun icracılığı , albüm çalışmaları

KANUN PLAYER AHMET YATMAN’S INTERNATIONAL MUSICAL ACTIVITIES: THE CASE OF THE UNITED STATES

Öz

ABSTRACT
Ahmet Yatman occupies a distinctive position in twentieth-century Turkish kanun performance through a musicality regarded as a stylistic school in its own right, his open-minded engagement with diverse musical genres on a traditional instrument, and his pioneering contributions for his time. This unique position can be attributed not only to his virtuosic performance practice but also to his capacity to adapt to various musical idioms—an aptitude that, in turn, facilitated numerous international performances. According to available sources, Yatman carried out extensive artistic activities in Greece, Germany, the United Kingdom, Cyprus, and Egypt. Yet his endeavors in the United States stand out as particularly original and pioneering, both in scope and in character. Accordingly, this study centers on the artist’s musical activities in the United States—an axis of major significance within his career—with the aim of assessing their role in shaping his artistic identity. The research provides a detailed examination of Yatman’s album productions, concert engagements, radio and television appearances, collaborations with American and immigrant musicians, and the range of musical genres he performed. Conducted within a qualitative research framework, the study employs the documentary analysis method. Among its noteworthy findings is that Yatman’s immersion in the immigrant music scene of the United States played a decisive role in expanding his artistic network and enabling collaborations with professional musicians across multiple musical traditions—an aspect that significantly enriched both his personal style and the broader discourse of twentieth-century Turkish kanun performance.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Yatman , United States , international musical activities , kanun player , album production

Kaynakça

• Adı Bilinmeyen Gazete. (1968, 1 Mayıs)
• Ahmet Yatman’ın Doldurduğu Caz Plağı Amerikada Satış Rekoru Kırdı. (1976, 18 Ocak). Tercüman Gazetesi. Sadun Aksüt Arşivi İTÜ TMDK Dijital Arşivi. [15.08.2024] https://tmdkarsiv.itu.edu.tr Amerika Mektupları. (1958, 2 Şubat). Cumhuriyet Gazetesi, s. 1-2 Avcı, M. (2021). Amerika Osmanlı Diasporasında Müzik ve Kahvehaneler (1890-1930’lu yıllar). Konservatoryum, 8(2): 122-147.
• Bardakçı, M. (2017). Safiye. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Bennet, B. M. (2010). American Belly Dance and Its Cultural Antecedents: The Affects of Sociological and Historical Influence on the Diversity of American Belly Dance. University of Michigan.
• Bulut, Y. (2017). Oryantalizmin Kısa Tarihi. İstanbul: Küre Yayınları.
• Deran, E. (2022). Erol Deran’ın Ahmet Yatman İle Yaptığı Söyleşi. Darülelhan Mecmuası, (13): 48-49.
• Görün, M. (1962). 1962 Yılının İlgi Çekici Sanat Olayları. Musiki Mecmuası, (265): 177-178.
• Görün, M. (1966). Kanun Virtüozumuz Ahmet Yatman ile Bir Konuşma. Musiki Mecmuası, (218): 52-53.
• Haberler (1957, 31-06 Kasım), Radyo Alemi Dergisi, 244. Sayı. s. 35.
• İçli, S. (1971, 19 Mart). Sevda Kanununu Tahsil Et Biraz. Son Havadis Gazetesi. s. 4. Selahaddin İçli Arşivi, [06.04.2024] https://tmdkarsiv.itu.edu.tr
• Mackenzie, M. J. (1995). Orientalism: History, Theory, and the Arts. Manchester University Press.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• New York’ta Türk Öğrencilerinin Başarıları. (1961, 1 Mayıs). Cumhuriyet Gazetesi, s. 1.
• Öztürk, M. S. (1958). Nezihe Araz’ın Musikimize Dair Yazıları. Musiki Mecmuası, (122): 40-41-58.
• Rit, H. (1968, 25 Ocak). Sazlarını Dinlediklerimiz: Ahmet Yatman. Milliyet Gazetesi, s. 6.
• Safiye Ayla’nın Beklenen Konseri Yarın Gece. (1965, 9 Aralık). Cumhuriyet Gazetesi. s. 6.
• Said, W.S. (2003). Şarkiyatçılık. İstanbul: Metis Yayınları
• Say, A. (2005). Müzik Ansiklopedisi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Tükel, Z. (1958). Kanuni Ahmet Yatman Amerika’da Tam 5000 Dolar Kaybetti. Radyo Alemi Dergisi. (270): 26,27,32.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (1999). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. 10. Bs. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zıddıoğlu, Ş. (1972, 1 Ekim). Ahmet Yatman’ı Mısır’lı Şarkıcı Ümmü Gülsüm Çağırıyor. Milliyet Gazetesi Magazin Eki.
• Web Kaynakları
• Url1: (Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=XokCtTBbS3A&t=35s), (Erişim tarihi: 01.07.2025).
• Url2: (Erişim adresi: https://birartibir.org/neden-geldim-new-yorka/#_ednref1), (Erişim tarihi: 19.06.2025).
• Url3: (Erişim adresi: https://www.agos.com.tr/tr/yazi/2427/abdde-osmanli-eglence-hayati), (Erişim tarihi: 05.04.2025).
• Url4: (Erişim adresi: https://canary-records.bandcamp.com/album/more-notes-from-home-vol-1-imports-for-near-eastern-immigrants-ca-1927-37), (Erişim tarihi 11.05.2025).
• Url5: (Erişim adresi: https://www.discogs.com/release/7672519-Nejla-Ate%C5%9F-The-Tur), (Erişim tarihi: 13.02.2024).
• Url6: (Erişim adresi: https://www.tumblr.com/canaryrecords/tagged/armenian), (Erişim tarihi: 11.11.2024).
• Url7: (Erişim adresi: https://www.discogs.com/master/1080249-Marko-Melkon-And-His-International-Oriental-Orchestra-Hi-Fi-Adventure-In-Asia), (Erişim tarihi: 22.06.2024).
• Url8: (Erişim adresi: https://cazlama.net/page/2 Erişim Tarihi), (Erişim tarihi: 23.11.2023).
• Url9: (Erişim adresi: https://www.discogs.com/master/308694-Ahmed-Abdul-Malik-East-Mee), (Erişim tarihi (14.12.2023).
• Url10: (Erişim adresi: https://www.discogs.com/release/8621658-Ganimian-His-Oriental-Music-Come-With-Me-To-The-Casbah), (Erişim tarihi: 11.10.2024).
• Url11: (Erişim adresi: https://www.finderskeepersrecords.com/shop/ganimian-his-oriental-music-come-with-me-to-the-casbah/, (Erişim tarihi: 18.03.2023).
• Url12: (Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=fL17Kanuw7g), (Erişim tarihi: 11.04.2023).
• Url13: (Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=fL17Kanuw7g), (Erişim tarihi: 05.04.2023).
• Url14: (Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=JFkIF6IUvIY), (Erişim tarihi: 06.04.2023).
• Url15: (Erişim adresi: https://www.discogs.com/release/1201833-%C3%96zel-T%C3%BCrkba%C5%9F-How-To-Make-Your-Husband-A-Sultan-Belly-Dance-With-%C3%96zel-T%C3%BCrkba%C5%9F), (Erişim tarihi: 22.05.2024).
• Url16: (Erişim adresi: https://www.discogs.com/release/1201833-%C3%96zel T%C3%BCrkba%25), (Erişim tarihi: 21.04.2024).
• Url17: (Erişim adresi: https://www.ebay.co.uk/itm/354340674337), (Erişim tarihi: 23.11.2024).
• Url18: (Erişim adresi: https://www.discogs.com/release/4258981-%C3%96zel-T%C3%BCrkbas-How-To-Belly-Dance-For-Your-Sulta), (Erişim tarihi: 30.04.2024).
• Url19: (Erişim adresi: https://books.google.com.tr/books?id=TB87AQAAIAAJ&pg=RA55-PA2&lpg=RA55PA2&dq=america+television+ahmet+yatman&source=bl&ots=gaEUtnaajZ&sig=ACfU3U0BIDEiO1045FVxZlvxJmrYCnzyPA&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwikiJWcqpeGAxW6RfEDHa0hCwYQ6AF6BAgiEAM#v=onepage&q=america%20television%20ahmet%20yatman&f=false), (Erişim tarihi: 21.03.2024).
• Url20: (Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=BopuV3xBB5A), (Erişim tarihi: 25.04.2024).
• Url21: (Erişim adresi: https://www.bitmezat.com/muzayede/15636/nostaljik-imzali-fotograf-ve-efemera-muzayedesi/sayfa/2), (Erişim tarihi: 21.03.2024).
• Url22: (Erişim adresi: https://www.newyorker.com/magazine/1954/10/23/at-the-sign-of-the-third-man), (Erişim tarihi: 21.08.2025).