“"Vergiye Gönüllü Uyum" Konusunda Çanakkale İline Yönelik Ampirik Bir Çalışma”

Yıl 2009, Cilt: 16 Sayı: 1, 173 - 190, 01.03.2009

Selçuk İpek İlknur Kaynar

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Vergiye Gönüllü Uyum" Konusunda Çanakkale İline Yönelik Ampirik Bir Çalışma

Öz

İnsan faktörüyle ilişkili olması dolayısıyla vergilemede en önemli konulardan biri de sosyal ve psikolojik boyuttur. Gerçekten de vergilemede başarıya ulaşmanın yolu, sadece bir takım teknik düzenlemelerin yapılmasından geçmemektedir. Teknik düzenlemelerin yanında yükümlülerin vergiye bakışını etkileyen faktörlerin de bilinmesi gerekmektedir. Yükümlülerin vergiye bakışının bilinmesi, vergileme sürecinde etkin ve sağlıklı bir yapının kurulmasını sağlayacaktır. Yükümlülerin vergiye bakışını, vergi karşısındaki tutum ve davranışlarını inceleyen çalışmalar son yıllarda artış göstermiştir. Bu çalışmalar da ortaya koymaktadır ki, yükümlülerin vergisel yükümlülüklerini zamanında ve kendiliğinden yerine getirmeleri olarak adlandırılan vergiye gönüllü uyum, birçok faktör tarafından etkilenmektedir. Bu faktörler kişisel olmanın yanında sosyal, siyasal, ekonomik ve mali yapıyla da ilgilidir. Vergi uyumunun yerel ölçekte incelendiği bu çalışmada, Çanakkale ilinde yapılan bir alan çalışması ve sonuçları analiz edilmektedir. Genelde olduğu gibi Çanakkale ili merkezindeki yükümlüler de vergi uyumu konusunda bireysel ve çevresel bir takım faktörlerden etkilenmektedirler. Çanakkale ilindeki yükümlülerin, olması gerekenle mevcut duruma ilişkin düşünceleri farklılık göstermektedir. Yükümlüler genel olarak yükümlülüklerin yerine getirilmesini savunurken, mevcut durumun vergi uyumunu olumsuz etkilediğini belirtmektedir

Anahtar Kelimeler

Vergi, vergi uyumu, gönüllü uyum

Kaynakça

• AKTAN, C. C,. D. DİLEYİCİ, İ. Y. VURAL(2006), Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• ALLINGHAM M.G., A. SANDMO(1972), “Income Tax Evasion: A Theoretical Analysis” Journal of Public Economics, No:1, 323-338.
• ANDREONI J., B. ERARD, J. FEINSTEIN(1998), “Tax Compliance” Journal of Economic Literature, Vol.36, Jun, 818-860.
• BAŞ, Türker(2001), Anket. 1.bs, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• BATIREL, Ömer Faruk(1996), “Vergi Kaçakçılığı ve Vergiye Gönüllü Uyum” 1981’den 2003’e Vergi Dünyası (CD), Maliye Hesap Uzmanları Yayını, Sayı:175, Mart.
• ÇOBAN, Hilmi (2004), Vergi Mükelleflerinin Vergi Karşısındaki Davranışları Üzerine Ampirik Bir İnceleme: Denizli Örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli:Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ÇOBAN, H. ve S. SEZGİN(2004), “Vergi Mükelleflerinin Davranışları Üzerine Ampirik Bir İnceleme: Denizli Örneği”, Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçakları Önlenmesi Yolları. Türkiye 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, Yaklaşım Yayınları:Ankara, 777-792.
• EDİZDOĞAN, Nihat(2004), Kamu Maliyesi, Bursa: Ekin Kitabevi.
• GERÇEK, Adnan(1996), Türkiye’de Vergi Kaçakçılığı ile İlgili Mükelleflerin Davranışları ve Tedbirlerin Etkinliği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KALYONCU, Rüştü(1984), “Vergi Sloganları, Vergi, Vergiden Kaçınma Yolları Üzerine Düşünceler” 1981’den 2003’e Vergi Dünyası (CD), Maliye Hesap Uzmanları Yayını,Sayı:35, Temmuz.
• LAUFENBURGER, Henry(1967), Maliyenin Ekonomik ve Psikolojik Tahlili, (Çev: İsmail Hakkı Ülkmen) 5.Baskı, İstanbul : Sevinç Matbaası.
• LEWIS, Alan(1982), The Psychology of Taxation. First Published, Oxford.
• MUTER N., SÜREYYA S. ve ÇELEBİ K.(1993), Mükelleflerin Vergi Karşısındaki Tutum ve Davranışları Araştırması, Manisa İli Vergi Mükellefleri Üzerine Bir Anket Çalışması, Manisa.
• MUTLU, A.ve M. TUNCER(2002), “Vergi Karmaşıklığının Vergi Uyumuna Etkisi ve Türkiye” Vergi Sorunları, Sayı:164, 101-114.
• NERRE Birger(2008), “Tax Culture: A Basic Concept for Tax Politics”, Economic Analysis&Policy. Vol.38, No:1, 153-167.
• ÖZDAMAR, Kazım(2004), Paket Programlar ve İstatistiksel Veri Analizleri. 5. Baskı, Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• SİLVANİ, C ve KATHERİNA B. (2000), “Vergi İdaresi Reform Stratejisinin Planlanması: Tecrübe ve İlkeler” (Çev: Özgür Saraç) Türk İdare Dergisi, Yıl:72, Sayı:426, Mart , 189-220.
• SİNANOĞLU, Cengiz(1994), Verginin Psikolojik Yönü ve Kişisel Tepkilerin Mali Sonuçları, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir:Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ŞENYÜZ, Doğan(1995), Vergilendirmede Yükümlü Psikolojisi, Bursa.
• TORGLER, Benno(2004), “Cross-Culture Comparison of Tax Morale and Tax Compliance: Evidence from Costa Rica and Switzerland” International Journal of Comparative Sociology, Vol: 45, February, 17-43.
• TORGLER, B.. F. SCHNEİDER (2004), “Does Culture Influence Tax Morale? Evidence from Different European Countries” Working Paper No:17, 1-38.
• http://www.crema-research.ch/papers/2004-17.pdf, (06.04.2006).
• TUNÇER, Mehmet, (2002), Vergi Uyumunun Artırılması ve Türkiye (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Entitüsü, İstanbul.
• TUNÇER, Mehmet(2003), “Vergi Ahlakı-Vergi Uyumu İlişkisi ve Türkiye” Vergi Sorunları, Sayı:181, Ekim, 92-114.
• USER, İnci(1992), Vergilemenin Sosyal ve Psikolojik Sınırı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• VIHANTO, Martti(2003), “Tax Evasion and the Psychology of the Social Contract” Journal of Socio Economics, No:32, 111-125.
• WENZEL, Michael(2005a), “Misperceptions of Social Norms About tax Compliance: From Theory to Intervention” Journal of Economic Psychology, No:26, 862-883.
• WENZEL, Michael(2005b), “Motivation or Rationalisation? Causal Relations Between Ethics, Norms and Tax Compliance” Journal of Economic Psychology, No:26, 491-508.
• YÜKSELEN, Cemal(2006), Pazarlama Araştırmaları. 3. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.