Türkiye Sanayi Üretim Endeksi’nde Mevsimsel Birim Kökün Araştırılması

Yıl 2015, Cilt: 22 Sayı: 2, 415 - 431, 12.01.2016

Fatih Demir Mehmet Mert

https://doi.org/10.18657/yecbu.40270

Öz

Bu çalışmada Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayınlanan ve 2010=100 baz yıllı aylık frekanslı sanayi üretim endeksinin, 1986-2014 yıllarını kapsayan verileri kullanılarak mevsimsel yapısının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu çerçevede çalışmanın ampirik kısmını, HEGY tarzındaki aylık frekanslı seriler için geliştirilen Beaulieu-Miron mevsimsel birim kök testi uygulanarak mevsimsel yapının deterministik mi yoksa stokastik mi olduğunun araştırılması oluşturmaktadır. Mevsimsel birim kökün varlığı durumunda stokastik mevsimsellikten söz etmek mümkündür. Bu durumda mevsimsellik kukla değişkenler kullanılarak değil, mevsimsel fark alınarak ortadan kaldırılması gerekmektedir. Elde edilen bulgular sanayi üretim endeksinde durağan olmayan stokastik mevsimselliğin bulunmadığı, serinin deterministik mevsimselliğe sahip olduğu yönündedir.

 In this study, published by the base year 2010 Turkey Statistical Institute, monthly frequency of the industrial production index is intended to determine seasonal structure using data covering the years 1986-2014. The empirical part of the study in this context is that applying Beaulieu-Miron seasonal unit root test developed HEGY style for monthly frequency series. It is possible that seasonal unit roots exist in the presence of stochastic seasonality. In this case, it is necessary to eliminate seasonality taking seasonal differences instead of using seasonal dummy variables. The findings show that there is no non-stationary stochastic seasonality in the industrial production index and the series have a deterministic seasonality.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Akaike, H. (1974). A New Look at the Statistical Model Identification. I.E.E.E. Transactions on Automatic Control, AC 19, 716-723.
• Akgül, I. (2003). Zaman Serilerinin Analizi ve ARIMA Modelleri. İstanbul: Der Yayınları.
• Alexander, C., Jorda, M. C. (1997). Seasonal unit roots in trade variables. Working Papers WP-EC 1997-13, Instituto Valenciano de Investigaciones Económicas, S.A. (IVIE).
• Altınay, G. (2010). Aylık Elektrik Talebinin Mevsimsel Model ile Orta Dönem Öngörüsü. Enerji, Piyasa ve Düzenleme, 1(1), 1-23.
• Audas, R., Goddard, J. (2001). Absenteeism, seasonality, and the business cycle. Journal of Economics and Business, Elsevier, 53(4), 405-419.
• Ayvaz Kızılgöl, Ö. (2011). Mevsimsel Eşbütünleşme Testi: Türkiye’nin Makroekonomik Verileriyle Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 25(2), 13-25.
• Ayvaz, Ö. (2006). Mevsimsel Birim Kök Testi. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 20(1), 71-87.
• Beulieu, J.J., Miron, J.A. (1992). Seasonal Unit Roots in Aggregate U.S. Data. NBER Tecnical Paper Series, Tecnical Paper No.126.
• Bodo, G., Golinelli, R., Parigi, G. (2000). Forecasting Industrial Production in the Euro Area. Temi di discussione (Economic working papers) 370, Bank of Italy, Economic Research and International Relations Area.
• Box, G. E. P., Jenkins, G. M. (1976). Time Series Analysis: Forecasting and Control. San Francisco: Holden-Day.
• Çağlayan, E. (2003). Yaşam Boyu Sürekli Gelir Hipotezi’nde Mevsimsellik. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 18 (1), 409-422.
• Depalo, D. (2008). A Seasonal Unit Root Test with Stata. Tor Vergata University, Milan.
• (Erişim Tarihi:07.03.2015:http://www.stata.com/meeting/italy08/depalo_2008.pdf)
• Dickey, D.A., W.A. Fuller (1979). Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Journal of the American Statistical Association, 74, 427–431.
• Gürel, S. P., Tiryakioğlu, M. (2012). Seasonal Unit Root: An Application to Turkish Industrial Production Series. Business and Economics Research Journal, 3(4), 77-89.
• Hannan, E. J., Quinn B. G. (1979). The Determination of the order of an autoregression. Journal of the Royal Statistical Society, Series B, 41: 190–195.
• Hylleberg, S., Engle, R. F., Granger, C. W. J., Yoo, B. S. (1990). Seasonal Integration and Cointegration. Journal of Econometrics, 44, 215-238.
• Hylleberg, S., Jorgensen, C., Sorensen, N.K. (1993). Seasonality in Macroeconomic Time Series. Empirical Economics, 18, 321-335.
• Koçak, N. A. (2009). Sanayi Üretiminde Tatil Etkileri. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 10, 20-28.
• Leong, K. (1997). Seasonal integration in economic time series. Mathematics and Computers in Simulation, 43(3-6), 413-419.
• MacKinnon, J. G. (1991). Critical values for cointegration tests. Chapter 13 in Long-Run Economic Relationships: Readings in Cointegration, ed. R. F. Engle and C. W. J. Granger. Oxford, Oxford University Press.
• Mert M., Demir F. (2014). Mevsimsel Eşbütünleşme ve Mevsimsel Hata Düzeltme Modeli: İthalat-İhracat Verileri Üzerine Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(4), 11-24.
• Osborn, D. R., Chui, A. P. L., Smith, J. P., Birchenhall, C. R. (1988). Seasonality and the Order of Integration for Consumption. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 50, 361-378.
• Redoblado J. E. T. (2007). Seasonal Analysis of Selected Philippine Economic Time Series. 10. National Convention on Statistic (NCS), October 1-2.
• Reininger T., Fingerlos U. (2007). Modelling Seasonality of Gross Domestic Product in Belgium. University of Vienna Working Paper, July, Vienna.
• Schwarz, G. (1978). Estimating the dimension of a model. The Annals of Statistics, 6(2), 461–464.
• Tekin K., Akdi Y. (2014). Mevsimsel Birim Kök Testleri: Türkiye Sanayi Üretim Endeksi Üzerine Bir Uygulama. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 20-37.
• Türe, H., Akdi, Y. (2005). Mevsimsel Kointegrasyon: Türkiye Verilerine Bir Uygulama. VII. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, 26-27 Mayıs, 2005, İstanbul.
• Yamak, R., Sivri, U. (1998). Türk Sanayi Üretiminde Mevsimsellik. İktisat, İşletme ve Finans, 13(147), 33-41.
• Zimmermann S. (2012). Seasonality in German GDP: Testing for Stationarity and Non-Stationarity. Term Paper, the Department of Economics, University of Vienna.