Bir Geçiş Ekonomisi Olarak Kırgızistan’da Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Orta Asya Ülkeleri İle Kıyaslanması

Yıl 2016, Cilt: 23 Sayı: 1, 163 - 188, 15.04.2016

Madina Pashalıeva Hamza Kahriman

https://doi.org/10.18657/yecbu.33622

Cited By: 1

Öz

Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla bağımsızlığı ilan eden ve piyasa ekonomisine geçmeye çalışan ülkelere geçiş ekonomileri denilmektedir. Bu ülkelerden birisi olan Kırgızistan, Orta Asya bölgesindeki stratejik konumu, liberal ekonomisi ve ılımlı yaklaşımı itibariyle gün geçtikçe daha fazla dikkatleri üzerine çekmektedir. Geçiş döneminin izlerini üzerinden atmaya çalışan ülke, yabancı yatırımları teşvik etmek üzere ciddi yasal ve yapısal düzenleme ve uygulamalara gitmiştir. Bu çalışmada, Kırgızistan Cumhuriyeti’nde sürdürülebilir büyüme ve refahın arttırılması amacıyla uygulamaya konulan politikalar sayesinde ülkenin yabancı yatırımları hangi düzeyde çekebildiği ve bölge ülkeleri ile kıyaslandığında, durumunun ne olduğu ve sahip olduğu üstünlükler incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

DYY, Kırgızistan, Orta Asya, Geçiş Ekonomileri

Kaynakça

• Abdurazakov, Ş. İ. (2008). Экономика Кыргызстана, Перспективы интеграции в мировое хозяйство (Kırgızistan Ekonomisi- Dünya Ekonomisine Entegrasyon Perspektifleri). Тенденции экономического и демографического развития в Кыргызской Республике (Kırgızistan Cumhuriyetinin Ekonomik ve Demografik Gelişim Eğilimi). içinde Bişkek, Kırgızistan: Кыргызско-Российский Славянский Университет, Факультет Экономики (Kırgız- Rus Slavyan Üniversitesi, İktisat Fakültesi).
• Ağcakaya, S. (2009, Nisan). Geçiş Ekonomilerinden Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’nde Bütçe Yönetimi ve Mali Disiplin Sorunu. Akademik Bakış, 16.
• Akkaya, Ş. (2003). Vergileme ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlar. İ.Ü. İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları(43-44).
• Altay, A. (2001). Geçiş Ekonomilerinde Devletin Ekonomik Rolleri, Görevleri ve KOBİ’lerin Durumu. İ.Ü. İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 41. Seri.
• Anisimov, A. M. (2011). Комментарий к оценке экономического эффекта присоединения Кыргызстана к Таможенному союзу ЕврАзЭС (Kırgızistan’ın Gümrük Birliğine Üyeliğinin Ekonomik Etkisinin Değerlendirmesi). Евразийская экономическая интеграция (Avrasya Ekonomik Entegrasyon Dergisi), 4(13).
• Arazmuradov, A. (2012). Foreign Aid, Foreign Direct Investment, and Domestic Investment Nexus in Landlocked Economies of Central Asia. Economic Research Guardian, 2(1).
• Arıkan, Z. (2002). Geçiş Ekonomilerinde Mali Disiplin. Küreselleşme ve Geçiş Ekonomileri Uluslararası Sempozyumu. Yayın No:29 (3). Bişkek-Kırgızistan: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi.
• Asian Development Bank. (2014). Asian Development Outlook 2014: Fiscal Policy for Inclusive Growth. Mandaluyong City, Philippines: Asian Development Bank.
• Asian Development Bank Institute. (2014). Connecting Central Asia with Economic Centers. Tokyo-Japan: Asian Development Bank Institute.
• Aslund, A. (2004, June 17). The Kyrgyz Republic: Reinforce Economic Growth through Lower Taxes and Better Governance. Ekim 10, 2014 tarihinde The Carnegie Endowment for International Peace: http://carnegieendowment.org/2004/06/17/kyrgyz-republic-reinforce- economic-growth-through-lower-taxes-and-better-governance/hrqq adresinden alındı
• Aydemir, C., Arslan, İ., & Uncu, F. (2012). Doğrudan Yabancı Yatırımların Dünya’daki ve Türkiye’deki Gelişimi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(23).
• Aytemiz Seymen, O., & Çeken, H. (2004). Küreselleşme ve Çok uluslu İşletmelerin Çalışma İlişkileri Üzerindeki Etkileri: Makro ve Mikro Boyutta Bir Değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 9(2).
• Azam, M. (2010). Economic Determinants of Foreign Direct Investment in Armenia, Kyrgyz Republic and Turkmenistan: Theory and Evidence. Eurasian Journal of Business and Economics, 3(6).
• Balcılar, M. (2002). Geçiş Ekonomilerinin Büyüme Etkinliklerinin Bir Değerlendirmesi. Küreselleşme ve Geçiş Ekonomileri Uluslararası Sempozyumu. Yayın No:29 (3). Bişkek- Kırgızistan: Türkiye Manas Üniversitesi.
• Bayraktar, F. (2003). Dünyada ve Türkiye’den Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları. Ankara: Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. Araştırma Müdürlüğü.
• Bendini, R. (2013). Uzbekistan: Selected trade and economic issues. European Parliament Policy Department, Directorate-General for External Policies. Brussels-Belgium: European Union.
• Crivelli, E. (2013). Fiscal impact of privatization revisited: The role of tax revenues in transition economies. Economic Systems, 37(2).
• Çokgezen, M. (2004, Mart). Corruption in Kyrgyzstan: The Facts, Causes and Consequences. Central Asian Survey, 23(1).
• Değer, M. K., & Emsen, Ö. S. (2005). Geçiş Ekonomileri ve Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermayenin Dinamikleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları (Araştırma Serisi No:92).
• Dowling, M., & Wignaraja, G. (2006). Central Asia: Mapping Future Prospects to 2015. Manila, Philippines: Asian Development Bank.
• DPT. (2000). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları. Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
• Dural, B. Y. (2007). Geçiş Ekonomileri-Plandan Piyasaya (1. Baskı b., Cilt Yayın No:1780). İstanbul: Beta Yayınları. EBRD. (2014, Ekim 01). Main macroeconomic indicators. http://tr.ebrd.com/tr13/en/index.php?option=com_content&view=article&id=40#main- macroeconomic-indicators adresinden alınmıştır
• Egeli, H. A., & Emsen, S. (2002). Geçiş Ekonomilerinin Makroekonomik Performansları ve Kırgızistan Üzerine Bir Değerlendirme. Küreselleşme ve Geçiş Ekonomileri Uluslararası Sempozyumu. Yayın No: 29 (3). Bişkek- Kırgızistan: Kırgızistan- Türkiye Manas Üniversitesi.
• Extractive Industries Transparency Initiative (EITI). (2011, Mart 1). Kyrgyz Republic - Extractive Industries. Ekim 2014, 01 tarihinde Extractive Industries Transparency Initiative (EITI): https://eiti.org/KyrgyzRepublic adresinden alındı
• FAO. (2015). Kyrgyzstan-Agriculture sector. Şubat 13, 2015 tarihinde FAO Country Profiles: http://www.fao.org/countryprofiles/index/en/?iso3=KGZ adresinden alındı
• Fitzherbert, A. (2006). Country Pasture/Forage Resource Profiles -Kyrgyzstan. Şubat 15, 2015 tarihinde FAO: http://www.fao.org/ag/AGP/AGPC/doc/Counprof/PDF%20files/Kyrgyzstan.pdf adresinden alındı
• Gedikli, A. (2011). Çok Uluslu Şirketler ve Doğrudan Yabancı Yatırımların Gelişmekte Olan Ülkelerin Kalkınması Üzerine Etkileri. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 6(1).
• Gökbunar, R., Yıldıran, M. & Koç, E. (2016). Türki Cumhuriyetlerde Finansal Regülasyon Uygulamalarının Değerlendirilmesi. TİSK Akademi, 11(21).
• Havrylyshyn, O., & Wolf, T. (1999, June). Determinants of Growth in Transition Countries. Finance and Development, 36(2).
• Hoen, H. W., & Irnazarov, F. (2012). Market reform and institutional change in Kazakhstan and Uzbekistan. Paradoxes and prospects. J. Ahrens, & H. W. Hoen içinde, Institutional Reform in Central Asia. Politico-economic challenges (Cilt (Central Asian Studies; No. 27)). London / New York : Routledge.
• Houérou, P. L. (2012, May 15). The Investment Climate and the Environment of Doing Business in the http://www.worldbank.org/en/news/speech/2012/05/15/the-investment-climate-and-the- environment-of-doing-business-in-the-kyrgyz-republic adresinden alındı Bank Group:
• IMF. (1993). Balance of Payments Manual: Fifth Edition. Wahsington D.C.
• İnci, A., & Şahbazov, R. (2000, Temmuz). Globalleşme Sürecinde Teşviklerin Yeri ve Önemi: Avrupa Birliği ve Türkiye Açısından Genel Bir Değerlendirme. Vergi Dünyası Dergisi(227).
• Investment Promotion Agency. (2015, Şubat 13). Investment promotion agency under the ministry of http://www.invest.gov.kg/o_kirgizskoy_respublike/pribilnie_otrasli/legkaya_promishlenn ost.html adresinden alınmıştır of the Kyrgyz Republic.
• İstanbul Ticaret Odası. (2007). Türkiye İçin Model Olabilecek Ülkelerde Uygulanan Teşvik Uygulamaları ve Ülkemize Uygulanabilirliği (Cilt Yayın No: 2007-51). İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.
• Jenish, N. (2014). Экспортно-ориентированное развитие МСБ в Кыргызстане: швейная промышленность (Kırgızisatnda İhracat Odaklı Kobilerin Gelişimi: Tekstil Sanayi). Университет Центральной Азии, Доклад №26 (Orta Asya Üniversitesi Raporu No: 26).
• Kar, M., & Tatlısöz, F. (2008, Aralık). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi. K.M.U. İ.İ.B.F. Dergis, 10(14).
• Karaca, S. S. (2010). Uluslararası Sermaye Hareketleri ve Kriz Sonrası Görünüm. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi(1).
• Karagöz, K. (2007). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırım Girişlerini Belirleyen Faktörler: 1970- 2005. Jornal of Yaşar University, 2(8).
• Kaymakçı, O. (2013). Küresel Ekonomide Çok Uluslu Şirketler ve Türkiye’deki Yansımaları , Yıl:2013, Cilt:11, Sayı:1. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1).
• KCMMO. (2011). Nalogi i Pravo Dergisi Eki(No:3).
• Koçtürk, O. M., & Eker, M. (2012). Dünyada ve Türkiye’de Yabancı Sermaye Yatırımları ve Çok Uluslu Şirketlerin Gelişimi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 18(1).
• Koyame-Marsh, R. O. (2011, October). The Complexities of Economic Transition: Lesson Form The Czech Republic And Slovakia. International Journal of Business and Social Science, 2(19).
• Levina, M. (2014, Mart 28). Investment Promotion Agency established in Kyrgyzstan «The Times of Central http://www.eng.24.kg/bigtiraj/169697-news24.html adresinden alındı Ekim 1, 2014 tarihinde "24.kg" News Agency:
• Libman, A. M. (2009). Интеграция снизу», в Центральной Азии (Orta Asya’da Aşağıdan Yukarı Entegrasyon). Entegrasyonu), 1(2).
• Musaev, M. (2013). Nationalization of Kumtor: Possible Consequences For The Economy of Kyrgyzstan. Master's thesis , Central European University, Department of Economics, Budapest, Hungary.
• Muter, N. B., Özdil, T., & Yılmaz, C. (2002). Globalleşmenin Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerindeki Etkileri. K. v. Sempozyumu (Dü.), Kongreler Dizisi: 3. içinde Bişkek-Kırgızistan: Kırgızistan- Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları: 29.
• OECD. (1996). Detailed Benchmark Definiton of Foreign Direct investment: Third Edition. Paris.
• OECD and The World Economic Forum. (2011). Competitiveness and Private Sector Development: Central Asia 2011. Paris: OECD Publishing.
• Paswan, N. K. (2013). Investment Cooperation in Central Asia: Prospects and Challenges. India Quarterly, 69(1).
• Penev, S. (2007, April). Investment Climate and Foreign Direct Investment Trends in the South Caucasus and Central Asia. South East European Journal of Economics and Business, 2(1).
• Polterovich, V. (2006). Institutional Reform Strategies:Promising trajectorie. Economis and Mathematical Methods Journal, 42(1). Aralık 29, 2013 tarihinde https://mpra.ub.uni- muenchen.de/22000/1/MPRA_paper_22000.pdf adresinden alındı
• Sakınç, S. (2005). Geçiş Ekonomileri ve Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde Ekonomik Reformlar. Manisa: Emek Matbaacılık.
• Sayrakunova, A. (2010). Orta Asya Ülkelerinde Uluslararası Ticaretin Gelişimi, Sorunları ve Öncelikleri (Kırgızstan Örneği). 9. Türk Dünyası Ekonomi, Bilişim ve Kültür Forumu. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü & T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı.
• Sezgin, Ş., Yıldız, S., & Sezgin, S. (2011). Yabancı Sermaye Yatırımları ve Türkiye’de Yabancı Sermaye Sorunu. C. İ. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı (Dü.), 8. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi. içinde Celalabat-Kırgızistan: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Staehr, K. (2003). Reforms and Economic Growth in Transition Economies: Complementarity, Sequencing and Speed. Helsinki: Bank of Finland Institute for Economies in Transition (BOFIT).
• Supataeva, G. T. (2011). Политика государства по привлечению иностранных инвестиций: анализ и перспективы (Yabancı yatırım çekmeye yönelik hükümet politikası: analiz ve beklentiler). Вестник Томского государственного университета.Экономика (Tomsk Devlet Üniversitesi Bülteni. Ekonomi), 4(16).
• Susam, N. (2008). Doğrudan Yabancı Yatırımlardaki Gelişmeler ve Bu Yatırımlar İçin Belirleyici Unsurlar: Türkiye Bulguları. Akademik İncelemeler Dergisi, 3(2).
• The U.S. State Department. (2012, June). 2012 Investment Climate Statement - Kyrgyz Republic. (B. o. http://www.state.gov/e/eb/rls/othr/ics/2012/191179.htm adresinden alınmıştır Düzenleyen) The U.S. State Department:
• Trading Economics. (2014). Узбекистан - Уровень инфляции (Özbekistan - Enflasyon oranı). Ekim http://ru.tradingeconomics.com/uzbekistan/inflation-cpi adresinden alındı 2014 tarihinde Trading Economics:
• UN. (2010). Kyrgyzstan Overview. Şubat 2015, 13 tarihinde UN in Kyrgyzstan: http://www.un.org.kg/en/kyrgyzstan/overview adresinden alındı
• UNCTAD. (2013). Kyrgyzstan-National Services Policy Review, 2013.
• UNCTAD. (2015). World Investment Report 2015. UNTAD, Nwe York & Geneva.
• UNCTAD. (2016). Foreign direct investment: Inward and outward flows and stock, annual, 1980- 2014. http://unctadstat.unctad.org/wds/TableViewer/tableView.aspx adresinden alındı
• UNDP. (2015, Şubat 13). О Кыргызской Республике (Kırgızistan Hakkında). ПРООН в Кыргызской http://www.kg.undp.org/content/kyrgyzstan/ru/home/countryinfo/ adresinden alınmıştır (Kırgız
• Cumhuriyeti'nde UNDP):
• Ünver, M. (2012). Kırgızistan Kırılgan Hatlar Ülkesi. M. S. Kafkasyalı içinde, Bölgesel ve Küresel Politikalarda Orta Asya. Ankara-Türkistan: Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi.
• World Bank. (2013a). Kyrgyz - Country partnership strategy for the period FY14-17. Washington DC: World Bank. Ocak 12, 2015 tarihinde http://documents.worldbank.org/curated/en/2013/06/17965636/kyrgyz-country- partnership-strategy-period-fy14-17 adresinden alındı
• World Bank. (2013b). Doing Business 2014: Understanding Regulations for Small and Medium- Size Enterprises. Washington, DC: World Bank Group.
• World Bank. (2014). World Development Indicators 2014. Washington, DC.
• World Bank Group. (2010). Investment Climate in the Kyrgyz Republic as Seen by Small and Medium Enterprises. Bishkek, Kyrgyz Republic: IFC Investment Climate Advisory Services .
• World Bank Group. (2015). World Bank Group-Kyrgyz Republic Partnership Program Snapshot. Şubat http://www.worldbank.org/content/dam/Worldbank/document/Kyrgyzrepublic- Snapshot.pdf adresinden alındı 2015 tarihinde
• World Economic Forum. (2015). The Global Competitiveness Report 2014–2015:. Geneva: World Economic Forum.
• WTO. (2013). Trade Policy Review- Report by Kyrgyz Republic. World Trade Organization.
• Yereli, A. B., Yıldız, S., & Ayyıldız, Y. (2007, Kasım). Kırgızistan’da Doğrudan Yabancı Yatırımlara Yönelik Sermaye Yatırımları. Mali Pusula, 3(35).
• Национальный статистический комитет Кыргызской Республики (Kırgızistan Cumhuriyeti Milli İstatistik Komitesi). (2014). Деятельность предприятий с иностранными инвестициями 2009-2013 (Kırgızistan Cumhuriyetinde Yabancı Sermayeli Şirketlerin Faaliyetleri http://stat.kg/images/stories/docs/tematika/fin/Deyt_SP_KR_2009_2013.pdf alındı Ekim 01, 2014 tarihinde adresinden