Otomotiv Parçaları Üreten Bir İşletmede Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Zaman Etkenli Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Uygulamalarının Karşılaştırılması

Yıl 2017, Cilt: 24 Sayı: 1, 233 - 254, 21.04.2017

Rabia Aktaş , Doğan Özata

https://doi.org/10.18657/yonveek.307531

Cited By: 3

Öz

1980’lerin ortalarından beri, geleneksel maliyetleme sistemlerinin değişen üretim yapılarına ayak uyduramadığı, verimli ve doğru bir maliyet bilgisi sunamadığı kabul görmeye başlamıştır. Geleneksel maliyetleme sistemlerinin eksikliklerinin giderilmesi amacıyla değişen üretim tekniklerine daha uygun bir maliyet yöntemi olarak Faaliyet Tabanlı Maliyetleme sistemi ortaya atılmıştır. Ancak Faaliyet Tabanlı Maliyetleme sisteminin uygulanmasında ve sürdürülebilirliğinde yaşanan zorluklar ve karmaşık bir yapıya sahip olması verimli, güncel ve yenilikçi bir maliyet sistemi olmasını engellemiştir. Zaman Etkenli Faaliyet Tabanlı Maliyetleme sistemi, Faaliyet Tabanlı Maliyetleme sisteminin yaşadığı bu zorlukları aşarak, daha basit, daha doğru ve daha anlamlı maliyet bilgisi sunan, uygulanması ve güncellenebilmesi daha kolay, yenilikçi bir maliyet sistemi olarak geliştirilmiştir. Böylece, daha gerçekçi ve doğru maliyet verileri kullanılarak alınan kararlar daha isabetli olacaktır. Bu çalışmada örnek olay yöntemi kullanılarak otomotiv parçaları üreten bir işletmede, genel üretim maliyetleri, ilk olarak Faaliyet Tabanlı Maliyetleme sistemine ve daha sonra Zaman Etkenli Faaliyet Tabanlı Maliyetleme sistemine göre ürün hatlarına dağıtılmış ve farklılıkları ortaya konmuştur. Uygulama çalışması sonucunda, Zaman Etkenli Faaliyet Tabanlı Maliyetleme sisteminin atıl kapasite maliyetlerini mamul maliyetine dahil etmediği için Faaliyet Tabanlı Maliyetlemeye göre daha düşük maliyet hesapladığı saptanmıştır. Zaman Etkenli Faaliyet Tabanlı Maliyetleme hem daha doğru maliyet bilgisi hesaplamakta hem de atıl kapasite maliyetlerini ortaya çıkararak işletme yöneticilerinin dikkatlerini atıl kapasitenin oluştuğu alanlara yöneltmektedir.

Anahtar Kelimeler

Maliyet, Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, Zaman Etkenli Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, Atıl Kapasite

A Comprasion of Activity Based Costing and Time Driven Activity Based Costing Applications on an Auto Parts Supplier

Öz

Since the middle of 1980s, it has begun to be accepted that the traditional costing system could not adapt to the changing structure of production and could not offer an efficient and accurate cost information. To eliminate the shortcomings of traditional costing systems and as a more effective cost approach to changing production techniques, Activity Based Costing system has been proposed. However, the difficulties in the implementation and maintenance of the Activity Based Costing system and its complex structure have prevented it from being an efficient, up-to-date, and innovative costing system. Overcoming the difficulties of Activity Based Costing system, Time Driven Activity Based Costing system was developed as an innovative cost system that provides simpler, more accurate, and meaningful cost information and that can be more easily implemented and updated. Thus, the decisions taken by using a more realistic and accurate cost data will be more accurate. In this study, overhead expenses of a firm that produces automotive components have been distributed to the product lines according to the Activity Based Costing system and then according to the Time Driven Activity Based Costing system by using the case study method and the differences between the Activity Based Costing and the Time Driven Activity Based Costing system were revealed. Results of the study showed that the Time Driven Activity Based Costing system produced lower cost compared to the Activity Based Costing because it does not include the idle capacity cost to the product cost. The Time Driven Activity Based Costing system calculates more accurate cost information while revealing the idle capacity. Therefore the Time Driven Activity Based Costing attracts managers’ attention to the areas where the idle capacities exist.

Anahtar Kelimeler

Cost, Activity Based Costing, Time Driven Activity Based Costing, Idle Capacity

Kaynakça

• Aktaş, Rabia. (2013). Yeni Bir Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Yöntemi Olarak Kaynak Tüketim Muhasebesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi. 58: 55-75.
• Baird, K., Harrison, G. ve Reeve, R. C. (2004). Adoption Of Activity Management Practices: A Note On The Extent Of Adoption And The Influence Of Organizational And Cultural Factors Management. Accounting Research, (15): 383-399.
• Banker, R. D., Bardhan I. R. ve Chen T.Y. (2008). The Role of Manufacturing Practises in Mediating The Impact of Activity-Based Costing on Plant Performance. Accounting Organization and Society. 33: 1-19.
• Byrne S., Stower E. ve Torry P. (2009). Is ABC Adoption a Success in Australia?. Journal Of Applied Management Accounting Research. 7(1): 1-20.
• Cengiz, E. (2011). Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Arasındaki Farklar-Bir Mobilya Üreticisi Firmada Vaka Çalışması. Muhasebe ve Finansman Dergisi. (50): 33-58.
• Chenhall, R. H. ve Langfield-Smith. (1998). Adoption and Benefits of Management Accounting Practices: an Australian Study. Management Accounting Research. 9: 1-19.
• Cohen, S., Venieris, G. ve Kaimenaki E. (2005). ABC: Adopters, Supporters, Deniers And Unawares. Managerial Auditing Journal. 20(9): 981-1000. Cotton, W. D. J., Jackman S. M. ve Brown R. A. (2003). Note on A New Zealand Replication of The Innes et al. UK Activity-Based Costing Survey. Management Accounting Research. 14(1): 67-72.
• Çankaya, F. (2009). Türkiye’ de Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin Uygulanma Düzeyine Yönelik Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2009(3): 49-78.
• Çapuk, S. (2012). Bir Hava Yolu Şirketinde Zaman Etkenli Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Uygulaması. (Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demir, İ. (2009). Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Müşteri Karlılık Analizi: Bir Eğitim Kurumunda Uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Drury, C. ve Tayles M. (1994). Product Costing in UK Manufacturing Organizations. The Europen Accounting Review. 3(3): 443-469.
• Elhamma, Azzouz. (2015). Perceived Benefits of ABC Implementation in Moroccan Enterprises: Results of an Empirical Study. American Journal of Business, Economics and Management. 3(2): 24-28.
• Ersen, Ç. (2000). Genel Maliyetlerin İzlenmesinde Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin Rolü. Öneri Dergisi. 3(13).
• Gosselin, M. (1997). The Effect of Strategy And Organizational Structure on The Adopting And Implementation of Activity-Based Costing. Accounting Organization and Society. 22(2): 105-122.
• Innes, J., Mitchell F. ve Sinclair D. (2000). Activity-Based Costing in The U.K.’s Largest Companies: A Comparison of 1994 and 1999 Survey Result. Management Accounting Research. 11(3): 349-362.
• Kaplan, R. S. ve Anderson S. R. (2007). Time Driven Activity Based Costing: A Simpler And More Powerful Path To Higher Profits. United States of America: Harvard Business School Pres.
• Kaplan, R. S., ve Anderson S. R. (2004). Time Driven Activity Based Costing. Harvard Business Review. 82(11): 131- 138.
• Karcıoğlu, R. ve Öztürk, M. (2012). İMKB’ ye Kayıtlı Sanayi İşletmelerinin Maliyet Yönetim Sistemlerini Uygulama ve Uygulamama Nedenlerinin Tespitine Yönelik Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 16(1): 477-496.
• Karğın, Sibel. (2013). Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin Yükselişi ve Düşüşü. Muhasebe ve Finansman Dergisi. 58: 21-40. Kırlıoğlu, H. ve Atalay, B. (2014). Hastane İşletmelerinde Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Modellemesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (41): 141-162.
• Kiani, R. ve Sangeladji M. (2003). An Empirical Study About The Use Of The ABC/ABM Models By Some of The Fortune 500 Largest Industrial Corporations In The USA. Journal Of American Academy Of Business. 3(1/2). 174-182.
• Köroğlu, Çağrı. (2012). Stratejik Maliyet Yönetimi Kapsamında Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminin Analizi ve Bir Otel İşletmesinde Uygulama”. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi.
• Krumwiede, K. R. (1998). ABC Why It’s Tried And How It Succeeds. Management Accounting. 79(10): 32-38.
• Malmi, T. (1999). Activity-Based Costing Diffusion Across Organizations: An Exploratory Emprical Analysis of Finnish Fims. Accounting Organizations and Society. (24): 649-672.
• Monroy, C. R., Nasiri A. ve Peláe M. A. (2012). Activity Based Costing, Time-Driven Activity Based Costing and Lean Accounting: Differences Among Three Accounting Systems, Approach to Manufacturing. Chapter 2. 6th International Conference on Industrial Engineering and Industrial Management. XVI Congreso de Ingeniería de Organización. (401-408). CIO. Spain. Vigo. 18-20 Temmuz 2012.
• Pernot, E., Roodhooft F. ve Abbeele A. V. (2007). Time-Driven Activity Based Costing For Inter-library Services: A Case Study in A Universty. The Journal Of Academic Librarianship. 33(5): 551-560.
• Polat, L. (2008). Zaman Sürücülü Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Bir Sanayi İşletmesi Uygulaması. (Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Scapens, R. W. (1990). Researching Management Accounting Practice: The Role Of Case Study Methods. British Accounting Review. 22(3): 259-281.
• Sharman, P. A. (2003). The Case For Management Accounting. Strategic Finance. 85(4): 42-46.
• Tekiner, Y. ve Albayrak M. (2005). Maliyetlerin Saptanmasında Yeni Yaklaşımlar. Mali Çözüm Dergisi. (73): 220-226.
• Tetik, N. ve Ören, V. E. (2012). Zaman Etkenli Faaliyet Tabanlı Maliyet Yöntemi İle Müşteri Karlılık Analizi: Seyahat Acentesi Örnek Olayı. Muhasebe Öğretim Üyeleri Bilim ve Dayanışma Vakfı. 14(2): 29-47.
• Tse, M. S. C. ve Gong, M. Z. (2009). Recognition of Idle Resources in Time-Driven Activity-Based Costing and Resource Consumption Accounting Models. Journal Of Applied Management Accounting Research. 7(2): 41-54. Wegmann, G. (2009). The Activity-Based Costing Method: Development and Applications, The IUP Journal of Accounting Research, 8 (1): 7-22.
• Yılmaz, R. ve Baral, G. (2007). Kurumsal Performans Yönetiminde Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi. (863-872). Bildiri Kodu.537121. Celalabat Kırgızistan. Haziran-2007.
• Yin, R. K. (1994). Case Study Research:Design and Methods. London: Sage Publication. Third Edition.