PETROL FİYATLARI VE BAZI MAKRO EKONOMİK DEĞİŞKENLERİN BORSA İSTANBUL’DA YER ALAN BİR TAKIM ENDEKSLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

Yıl 2017, Cilt: 24 Sayı: 2, 579 - 599, 18.08.2017

Sultan Kuzu

https://doi.org/10.18657/yonveek.299334

Cited By: 4

Öz

Petrol dünyada en çok
kullanılan aynı zamanda uluslararası piyasalara yön veren önemli bir enerji
kaynağıdır. Petrol ithalatçısı bir ülke olarak Türkiye’nin ekonomisinin de petrol
fiyatlarından etkilendiği düşünülmektedir. Bu amaçla Borsa İstanbul’da (BİST)
yer alan ve petrol fiyatlarıyla ilişkili olması beklenen bir takım endeksler
seçilmiş, bu endekslerin petrol ve diğer makro ekonomik değişkenlerden nasıl
etkilendiği araştırılmıştır. Çalışmada 2005-01/2015-12 dönemleri arasındaki BİST
100, BİST 30, BİST Elektrik, BİST Kimya, BİST Sınai, BİST Teknoloji, BİST
Ulaştırma endeksleri ve bu endekslerle ilişkili olduğu düşünülen makroekonomik
değişkenler olarak da, petrol fiyatları, üretici fiyat endeksi, sanayi üretim
endeksi, faiz oranları ve döviz kuru ele alınmıştır. Sonuç olarak incelenen
endeks puanlarında, petrol fiyatlarının etkisinin oldukça düşük olduğu, faiz
oranları ve döviz kurunun ise çoğu endekste güçlü etkisi olduğu saptanmıştır. 7
endekste de 2008 krizinin etkili, yani bu dönemde yapısal kırılmaların var
olduğu görülmüştür. Ayrıca makroekonomik değişkenlere verilen şokların kısa dönemde
tepkilere neden olduğu, uzun dönemde ise tepkilerin kalıcı etkisinin olmadığı
saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

BİST, Petrol, VAR, Yapısal Kırılmalar, Asimetrik Nedensellik

INVESTIGATION OF THE EFFECT OF OIL PRICE AND SOME MACROECONOMIC VARIABLES ON SELECTED ISTANBUL STOCK EXCHANGE INDICES

Öz

Oil which is most
widely used energy resource in the world, at the same time it is important in
giving direction to the international markets. As a country importing oil, it is
believed that the Turkish economy was also affected by oil prices. For this
purpose, Istanbul Stock Exchange indices that expected to be associated with
the price of oil, were selected. We investigated how these indices and other
macro-economic variables are influenced from each other. Data in period
2005-01/2015-12, analyses were made with 7 indices in BIST and relevant
macroeconomic variables. The analyzed indices are BIST 100, BIST 30, BIST
Electricity, BIST Chemistry, BIST Industrial, BIST Technology, BIST
Transportation, and the macroeconomic variables considered to be related to
these indices are oil prices, interest rates, foreign exchange rates, producer
price index and industrial production index. As a result of this study it has
been observed that oil prices have quite a low effect on points of analyzed
indices, however, interest rates and foreign exchange rates have a strong
effect on many of the indices. It has also been observed that economic crisis
of 2008 has an effect on all of the 7 indices, showing that there were
structural breaks in this period. In addition, it has been determined that
shocks to macroeconomic variables caused responses in the short term. However,
these responses were not permanent in the long term.

Anahtar Kelimeler

BIST, Oil, VAR, Structural Break, Asymetric Causality

Kaynakça

• Akel, Veli ve Gazel, Sümeyra (2014). “, “Döviz Kurları ile BIST Sanayi Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı.44, s.24-25.
• Chatfield, Chris (2004). The Analysis of Time Series an Introduction, 6. Baskı, USA, Chapman , Hall/CRC
• Chen, Nai-Fu & Roll, Richard & Ross, Stephen A. (1986). “Economic Forces and the Stock Market”, The Journal of Business, Vol.59, No.3, pp.383-403.
• Cunado, Juncal & Gracia, Fernando Perez de (2003). “Do Oil Price Shocks Matter? Evidence for Some European Countries” Energy Economics, 25, pp.137–154.
• Ferderer, J. Peter (1996). “Oil Price Volatility and the Macroeconomy”, Journal of Macroeconomics, Vol. 18, No. 1, Winter, pp. 1–26
• İşcan, Erhan (2010)“Petrol Fiyatının Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi”, Maliye Dergisi, Sayı:158, s. 607-617.
• Kaneko, Takashi & Lee, Bong-Soo (1995). “Relative Importance of Economic Factors in the U.S. and Japanese Stock Markets”, Journal of the Japanese and International Economies, No.9, pp.290-307.
• Lee, Junsoo &Strazicich, Mark C. (2003). “Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test with Two Structural Breaks”, The Review of Economics and Statistics, Vol. 85, No.4, pp.1082-1089.
• Narayan, Paresh Kumar & Narayan, Seema (2007). “Modelling Oil Price Volatility”, Energy Policy, Vol. 35, No.12, Dec. 2007, pp.6549–6553.
• OH, C-O., (2005).The contribution of tourism development to economic growth in the Korean economy. Tourism Management, 26, pp.39-44.
• Papapetrou, Evangelia (2001). “Oil Price Shocks, Stock Market, Economik Activity and Employment in Greece” Energy Economics, No.23, pp.511-532.
• Sadorsky, Perry (1999). “Oil Price Shocks and Stock Market Activity”, Energy Economics, No.21, pp.449-469.
• Yaylalı, Muammer & Lebe, Fuat (2012). “İthal Ham Petrol Fiyatlarının Türkiye’deki Makroekonomik Aktiviteler Üzerindeki Etkisi”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:32, Sayı:2, s.43-68.
• Zortuk, Mahmut & Bayrak Serhat (2016). “Ham Petrol Fiyat Şokları - Hisse Senedi Piyasası İlişkisi: ADL Eşik Değerli Koentegrasyon Testi” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(1), s.7- 2.