Türkiye’de Bütçe Açıklarının Sürdürülebilirliğinde İç Borçlanmanın Rolü: Dönemsel Bir Analiz

Yıl 2018, Cilt: 25 Sayı: 2, 391 - 408, 14.08.2018

Kamil Tüğen , Mehmet Dağ

https://doi.org/10.18657/yonveek.452780

Cited By: 1

Öz

Ekonomide kamunun ağırlığının artmasıyla beraber
kimi ülkelerde bütçe açıklarının da arttığı görülmektedir. Türkiye’de de
1990’lı yıllar itibarıyla bütçe açıklarında önemli oranda artışlar görülmüştür.
Bu çalışmada dönemler arası bütçe kısıtı yaklaşımı çerçevesinde 1994-2013
dönemi için Türkiye’de bütçe açıklarının sürdürülebilirliğinde iç borçlanmanın
rolü ampirik olarak analiz edilmiştir. Bu amaçla öncelikle iç borç stoku ve
faiz dışı fazla serilerine birim kök testi uygulanmıştır. Serilerin doğrusal
olmadığının tespiti sonrasında doğrusal olmayan zaman serileri için uygulanan
Caner-Hansen Birim Kök Testi ve TAR Analizi (Threshold Autoregressive) ile
zaman serileri incelenmiştir. Seriler arasındaki uzun dönem ilişkisinin analizi
için Hansen-Seo Eşbütünleşme Testi kullanılmıştır. Bu testler sonucunda Faiz
Dışı Fazla serisinin ve dolayısıyla bütçe açıklarının iç borçlanmayla
sürdürülebilirliği için gerekli eşik değerin % 0,0039 olduğu tespit edilmiştir.
Çalışmada faiz oranlarındaki değişimlerin iç borç stoku ve bütçe açıklarının
sürdürülebilirliği arasındaki ilişkiyi ekonomik büyüme performansıyla
bağlantılı bir şekilde etkilediği bulgusuna da ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bütçe Açıkları, Sürdürülebilirlik, İç Borçlanma, Faiz Dışı Fazla

Kaynakça

• Akar S.(2014). “The Empirical Analysis of Budget Revenues and Expenditures in Turkey”. Journal of BRSA Banking and Financial Markets, 8(1), 141-159.
• Akbaş, Y. E. (2013). “Borsa Getiri Orani ve Faiz Orani Arasindaki Iliskinin Dogrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örnegi“. Business and Economics Research Journal, 4(3), 21.
• Akçay, O. C., Alper, C. E., & Özmucur, S. (2001). “Budget Deficit, Inflation and Debt Sustainability: Evidence From Turkey (1970-2000)”. Bogazici University Institute of Social Sciences Working Paper ISS/EC, 12.
• Akgül, I. & Koç S. Ö., (2011). “Türkiye Cumhuriyeti Tarihinde Eğitim Ve Büyüme İlişkisi: Eşik Otoregresif Yaklaşım”, Journal Of Social Science, 13(2), 1.
• Aktaş, C. (2009). “Türkiye’nin İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik Analizi”, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (18)2, 35-47.
• Alp A.. E. (2008), “Türkiye’de Sanayi Üretim Endeksinin TAR Modeli ile Analizi ve Birim Kök Sınaması”, I.Mühendislik ve Teknoloji Sempozyumu, 24-25.04. Çankaya Üniversitesi, Ankara, 382-392.
• Altun, N. (2017). “Türkiye’de Bütçe Açıklarının Sürdürülebilirliğinin Ampirik Olarak Analizi: 1950-2015 Dönemi”. AİBÜ-İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi.13-22.
• Anand, R., & Van Wijnbergen, S. (1989). Inflation and the financing of government expenditure: an introductory analysis with an application to Turkey. The World Bank Economic Review, 3(1), 17-38.
• Andrews, D. W. (1993). “Tests for Parameter Instability and Structural Change with Unknown Change Point”. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 61(4), 821-856.
• Aslan, A. (2009). Bütçe Açığı Sürdürülebilirliğinin Dinamik Analizi: Türkiye Örneği. Maliye Dergisi, 157, 227-234.
• Azgün, S., & Taşdemir, M. (2006). Bütçe Açıklarının Sürdürülebilirliği: “Zamanlararası Borçlanma Kısıtının Testi (1980-2004)”. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 20(2), 35-47.
• Bayat, T., & Şahbaz, A., & Akçacı , T. (2013). “Petrol Fiyatlarının Dış Ticaret Açığı Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (42), 67-90.
• Budina, N., & Van Wijnbergen, S. (2008). Quantitative approaches to fiscal sustainability analysis: a case study of Turkey since the crisis of 2001. The World Bank Economic Review, 23(1), 119-140.
• Caner, M., ve Hansen, B. E. (2001). “Threshold Autoregression with a Unit Root”. Econometrica, 69(6), 1555-1596.
• Ceylan, R. (2010). “Türkiye’de Mali Sürdürülebilirlik Göstergeleri İstikrarlı mı?”. Maliye Dergisi, 158, 388-397.
• Chan, K. S., & Tong, H. (1989). “A Survey of the Statistical Analysis of Univariate Threshold Autoregressive Models”, (Vol. 2, pp. 1-42). JAI Press Inc.
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). “Distribution of The Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root” . Journal of the American statistical association, 74(366a), 427-431.
• Egeli, H. A., & Egeli H. (2008). “Bir Geçiş Ekonomisi Olarak Kırgızistan’ın Dış Borçlarının Sürdürebilirliği”. Sosyoekonomi, 4(7). 1-19.
• Ekinci, R., & Kahyaoğlu, H. (2012). “The Sustainability of Current account deficit in Turkey: A Non-Linear Time Series Approach”. Izmir Review of Social Sciences, 2(2), 27-40.
• Ersin, Ö. Ö. (2011). “Türkiye'de Mali Sürdürülebilirligin Doğrusal Olmayan Bir Analizi: MLSTAR Çoklu Lojistik Yumusak Geçisli Otoregresif Modeli”, Ege Akademik Bakis, 11, 41-58.
• Giavazzi, F. & Pagano, M.(1990), “Can Severe Fiscal Contractions be Expansionary? Tales off Two Small European Countries”, NBER Macroeconomic Annual, Vol.5, 75-122
• Göçer, İ. (2013). “Seçilmiş OECD Ülkelerinde Bütçe Açıklarının:Yatay Kesit Bağımlılığı Altında Panel Eş-Bütünleşme Analizi”. Journal of Yaşar University, 8(30), 5086-5104.
• Göker, Z.(2005), “Kamu Borç Stokunun Azaltılmasında Maliye Politikalarının Rolü”, Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(10), 163-181
• Göktan, A. (2008), “Türkiye’de Mali Sürdürülebilirlik Üzerine Ampirik Bir Çalışma”. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, (25)2.425-445
• Göktaş, Ö. (2008). “Türkiye Ekonomisinde Bütçe Açığının Sürdürülebilirliğinin Analizi”. Ekonometri ve İstatistik e-Dergisi, (8), 45-64.
• Günaydın, E. (2003). “Analysing the Sustainability of Fiscal Deficits in Turkey”. Hazine Dergisi, 16, 1-14.
• Gürbüz, Y., Jobert, T., & Tuncer, R. (2007). Public debt in Turkey: evaluation and perspectives. Applied Economics, 39(3), 343-359.
• Güriş, B. (2008), Çok Rejimli Eşik Degerli Hata Düzeltme Modelleri İle Türkiye Ekonomisinde Bütçe Açıklarının Analizi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul,
• Granger, C., & Teräsvirta, T. (1993). “Modelling Non-Linear Economic Relationships”. Oxford University Press.
• Hamilton, J. D. (1989). “A New Approach to the Economic Analysis of Nonstationary Time Series and the Business Cycle”. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 57(2), 357-384.
• Hansen, B. E., ve Seo, B. (2002). “Testing For Two-Regime Threshold Cointegration in Vector Error-Correction Models”. Journal of Econometrics, 110(2), 293-318.
• Hepsağ, A. (2011). “Mali Politikaların Sürdürülebilirliğinin Yapısal Kırılmalı Periyodik Birim Kök Testi ile Analizi: Türkiye Örneği” . Dogus University Journal, 12(1). 32-45
• Neftci, S. N. (1984). “Are Economic Time Series Asymmetric Over the Business Cycle?”. Journal of Political Economy, 92(2), 307-328.
• Kalyoncu, H. (2005). “Fiscal policy sustainability: test of intertemporal borrowing constraints”. Applied Economics Letters, 12(15), 957-962.
• Karaduman, H. A. (2007). İktisatta Doğrusal-Olmayan Zaman Serisi Modelleri: Kuram ve Türkiye uygulaması (Doctoral dissertation), YTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul
• Kayalıdere, G. (2011). “Türkiye'nin Maliye Politikalarının Bütçe Kısıtı Teorisi Açısından Sürdürülebilirliği: VAR Analizi” . Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, (55). 35
• Kiran, B. (2010). Sustainability of the fiscal deficit in Turkey: evidence from cointegration and multicointegration tests. International Journal of Sustainable Economy, 3(1), 63-76.
• Kia, A. (2008). “Fiscal Sustainability in Emerging Countries: Evidence from Iran and Turkey”. Journal of Policy Modeling, 30(6), 957-972.
• Koçyiğit, A., Bayat, T., & Tüfekçi, A. (2011). “Türkiye'de İşsizlik Histerisi ve Star Modelleri Uygulaması”. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(2), 45-60.
• Kuştepeli, Y., & Önel, G. (2005). “Fiscal deficit sustainability with a structural break: An application to Turkey”. Eastern Mediterranean University, Review of Social, Economic and Business Studies. 5(6).1-20
• Özatay F. (1997), “Sustainability of Fiscal Deficits, Monetary Policy and Inflation Stabilization: The Case of Turkey”, Journal of Policy Modeling, 19(6), 661-681.Özdemir, K. A. (2004). Public debt in Turkey. TCMB, Research Department, WP, 11.
• Özmen, E., & Koğar, C. I.(1998). “Sustainability of Budget Deficits in Turkey with a Structural Shift”. METU studies in Development, 25(1), 107-128.
• Pedersen, H. W & JM Keynes: The General Theory Of Employment, Interest, and Money. Macmillan, London 1936. 403.
• Peker, O., & Göçer, İ. (2012). “Bütçe Açıklarının Ampirik Analizi”. Celal Bayar Üniversitesi İİBF, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 19(1), 163-178.
• Rubio, O.,B. & Díaz-Roldán, C., & Esteve, V.(2006).”Is the Budget Deficit Sustainable When Fiscal Policy is Non-linear? The Case of Spain”. Journal of Macroeconomics, 28(3), 596-608.
• Sakal, M. (2002) “Türkiye’de Kamu Açıkları ve Borçlanmanın Sürdürülebilirliği Sorunu: 1988-2000 Dönem Analizi” Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, (17)1, 35-60.
• Şen, H., Sağbaş, İ., & Keskin, A. (2010). Türkiye’de Mali Sürdürülebilirliğin Analizi: 1975-2007. Maliye Dergisi, 158, 103-123.
• Telatar, E., Bolatoglu, N., & Telatar, F. (2004). A new approach on testing the behaviour of the governments towards sustainability of fiscal policy in a small-open and politically instable economy. Applied Economics Letters, 11(5), 333-336.
• Terasvirta, T., & Anderson, H. M. (1992). “Characterizing Nonlinearities in Business Cycles Using Smooth Transition Autoregressive Models”. Journal of Applied Econometrics, 7(S1).119-136
• Teräsvirta, T. (1994). “Specification, Estimation, and Evaluation of Smooth Transition Autoregressive Models”. Journal of the American Statistical Association, 89(425), 208-218.
• Tsay, R. S. (1989). “Testing and Modeling Threshold Autoregressive Processes”. Journal of the American Statistical Association, 84(405), 231-240.
• Ucal, M., & Alici, A. (2010). Is Fiscal Policy Sustainable in Turkey?. Emerging Markets Finance and Trade, 46(sup1), 83-93.
• Yıldırım, K., & Özcan, S. E. Bütçe Açıklarının Sürdürülebilirliği: 1970–2005 Türkiye Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (30), 39-50.
• Yilanci, V., & Ozcan, B. (2008). “External Debt Sustainability of Turkey: A Nonlinear Approach”. International Research Journal of Finance and Economics, 20(10), 91-99.