The Problem of External Dependence in Energy: An Empirical Analysis for Turkey

Yıl 2023, Cilt: 30 Sayı: 2, 203 - 223, 15.06.2023

Arman Zafer Yalçın , Metin Dogan

https://doi.org/10.18657/yonveek.1206158

Cited By: 1

Öz

As an energy source, fossil fuel has been one of the most important elements of production since the Industrial Revolution. However, it is seen that fossil fuels are not evenly distributed in every part of the world. While this situation has made some countries energy exporters, countries that do not have fossil fuel resources have become importers. If a country wants to increase the amount of production and raise the level of social welfare, it must supply energy needs from external sources. This situation has led to the development of dependency relations in the energy sector. Following the Ukraine-Russia War that started in the first months of 2022, energy dependency has been recognized as a risk factor for energy supply security. Therefore, the European Union has implemented a new strategy to reduce energy dependency, such as the transition to renewable energy and diversification of energy-importing countries. As a country heavily dependent on energy imports, Turkey also needs to take steps to reduce its energy dependence. The results obtained from the empirical analysis conducted in this study support this conclusion. As a result of the Johansen cointegration test conducted within the scope of the analysis, there is a positive relationship between primary energy supply and fossil fuel consumption and energy dependence in the short and long run for the period 1990-2020 in Turkey. There is a negative relationship between energy efficiency and energy dependence. Contrary to expectations, there is a negative relationship between Gross Domestic Product (GDP) and energy dependence. In this model, no relationship could be established between energy dependence and renewable energy, which is the last variable in the analysis.
Key Words: Energy dependency, Energy efficiency, Renewable energy, Primary energy supply, Johansen cointegration test
JEL Classification: C32, Q20, Q40

Anahtar Kelimeler

Energy dependency, Energy efficiency, Renewable energy, Primary energy supply, Johansen cointegration test

Enerjide Dışa Bağımlılık Sorunu: Türkiye İçin Ampirik Bir Analiz

Öz

Bir enerji kaynağı olarak fosil yakıt, Sanayi Devriminden itibaren üretimin en önemli unsurlarından biri olmuştur. Ancak fosil yakıtların dünyanın her yerinde eşit bir şekilde dağılım göstermediği görülmektedir. Bu durum bazı ülkeleri enerji ihracatçısı durumuna getirirken fosil yakıt kaynağı bulunmayan ülkeleri ise ithalatçı konuma getirmiştir. Yeterli enerji kaynağına sahip olmayan ülkeler üretim miktarını ve toplumsal refah düzeyini yükseltmek için ihtiyaç duydukları enerjiyi dış kaynaklardan tedarik etmek zorundadır. Bu durum enerji sektöründe bağımlılık ilişkilerinin gelişmesine neden olmaktadır. 2022’nin ilk aylarında başlayan Ukrayna-Rusya Savaşının ardından enerji bağımlılığı enerji arz güvenliği açısından bir risk unsuru olarak kabul edilmiştir. Bu yüzden Avrupa Birliği enerji bağımlılığının azaltılması için yenilenebilir enerjiye geçiş, enerji ithalatçısı ülkelerin çeşitlendirilmesi gibi yeni bir stratejiyi hayata geçirmiştir. Yoğun bir biçimde enerji ithalatına bağımlı bir ülke olan Türkiye’nin de enerji bağımlılığı konusunda adım atması gerekmektedir. Bu çalışma kapsamında yapılan ampirik analizden elde edilen sonuçlarda bu sonucu desteklemektedir. Analiz kapsamında yapılan Johansen eşbütünleşme testi sonucunda, 1990-2020 döneminde Türkiye’de birincil enerji arzı ve fosil yakıt tüketimi ile enerji bağımlılığı arasında kısa ve uzun dönemde pozitif bir ilişki vardır. Enerji verimliliği ile enerji bağımlılığı arasında negatif bir ilişki söz konusudur. Analizde yer alan diğer bağımsız değişkenlerden biri olan Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ve enerji bağımlılığı arasında beklentinin aksine negatif bir ilişki tespit edilmiştir. Analizdeki son değişken olan yenilenebilir enerji ve enerji bağımlılığı arasında ise bu model kapsamında bir ilişki kurulamamıştır.
Anahtar Kelimeler: Enerji bağımlılığı, Enerji verimliliği, Yenilenebilir enerji, Birincil Enerji Arzı, Johansen Eşbütünleşme Testi
JEL Sınıflandırması: C32, Q20, Q40

Anahtar Kelimeler

Enerji Bağımlılığı, Enerji Verimliliği, Yenilenebilir Enerji

Kaynakça

• Acaravcı, A. & Yıldız, T. (2018), Türkiye’nin Enerji Bağımlılığı, Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 4 (2),ss. 137-152
• Aykırı, M. (2018), Enerjide Dışa Bağımlılık ve Sağlıklı Büyüme: Türkiye Örneği, Aydın İktı̇sat Fakültesi̇ Dergisi̇, Cı̇lt.3 Sayı.2, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/625001
• Bayramoğlu, T. (2017). Enerji Bağımsızlığı İçin Temiz Kömür Teknolojileri: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3 (2), https://dergipark.org.tr/en/pub/ead/issue/48242/610703, ss.149-159
• BP Statistical Review of World Energy (2022) Fussel Fuel Consumption (indicator), https://ourworldindata.org/grapher/fossil-fuels-share-energy, (Accessed on 31 May 2023)
• Canbay, S. & Pirali, K. (2019), Türkiye'de Savunma Harcamaları ile Yenilenebilir Enerji Tüketiminin Enerji İthalatı Üzerindeki Etkileri, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 11 (21), DOI: 10.20990/kilisiibfakademik.613408, ss.398-410
• Damar, N, B, (2022), Akkuyu Nükleer Güç Santrali Kör Bir Kuyu, Mühendis ve Makine Dergisi, Ağustos Sayısı, https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/06_23.pdf
• Doğan, H. & Yılankıran, N. (2015), Türkiye’nin Enerji Verimliliği Potansiyeli ve Projeksiyonu, Tasarım ve Teknoloji Dergisi, 3(1), https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/83836375-384
• Duman Altan, A. & Sağbaş, A., (2020), Türkiye’nin Enerji Verimliliği ve İklim Değişikliği Performansı: Mevcut Durum ve Gelecek Projeksiyonu, Verimlilik Dergisi, Yıl: 2020, Sayı: 1, T. C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Yayını.
• Elüstü, S. (2021), Avrupa Birliği’nin Enerji Güvenliği: Enerji İthalatı Bağımlılığı ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. İstanbul İktisat Dergisi - Istanbul Journal of Economics, 71(1), 133-162.
• EVÇDB (2021), Birincil ve Nihai Enerji Yoğunluğu, Enerji Verimliliği Analiz Serisi 1, https://enerji.gov.tr/Media/Dizin/EVCED/tr/EnerjiVerimliliği/ÖlçmeveDeğerlendirme/Belgeler/enerji_yogunlugu_2020.pdf
• Erdemir, N. A. (2022). Energy Dependence of Turkey: The Role of Renewable Energy Sources. Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, (6)1, 1 – 14.
• Ertuğrul, H. M. (2013), Türkiye’de Enerji Tüketimi GSYH İlişkisi: Dinamik Bir Analiz, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, ISSN: 1303 – 8370, Yıl: 13 / Sayı: 25, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/288925
• European Commission (2019), The European Green Deal, Brüksel, https://ec.Europa.eu/info/sites/info/files/European-green-deal-communication_en.pdf.
• European Commission (2022), REPowerEU: A Plan to Rapidly Reduce Dependence on Russian Fossil Fuels and Fast Forward the Green Transition, https://ec.europa.eu/info/news/repowereu-plan-rapidly-reduce-dependence-russian-fossil-fuels-and-fast-forward-green-transition-2022-may-18_en
• Eurostat (2023), Energy Import Dependency (indicator)., https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/nrg_ind_id/default/table?lang=en, (Accessed on 31 May 2023)
• Eurostat (2023), Energy Efficiency (indicator)., https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/nrg_ind_eff/default/table?lang=en, (Accessed on 31 May 2023)
• Government of the Republic of Korea (2020). The Korean New Deal: National Strategy for a Great Transformation, https://english.moef.go.kr/pc/selectTbPressCenterDtl.do?boardCd=N0001&seq=4948.
• Hjalmarsson, E. & Österholm, P. (2007), Testing for Cointegration Using the Johansen Methodology When Variables are Near-Integrated, IMF Working Paper No. 07/141, FRB International Finance Discussion Paper No. 915, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=1007890
• İnançlı, S, & Akı, A. (2020), Türkiye’nin Enerji İthalatı ve Yenilenebilir Enerji Arasındaki İlişkinin Ampirik Olarak İncelenmesi . Econder International Academic Journal, 4 (2), ss. 551-564. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/econder/issue/57015/849015
• İslatince, H. & Haydaroğlu, C. (2009), Türk İmalat Sanayinde Enerji Verimliliği Ve Yoğunluğunun Analizi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S:24, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/55547
• Kayişoğlu, B. & Diken, B. (2019), Türkiye'de Yenilenebilir Enerji Kullanımının Mevcut Durumu ve Sorunları, Tarım Makinaları Bilimi Dergisi (Journal of Agricultural Machinery Science), 15 (2), https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/951665, ss. 61-65
• Kavaz, İ., & Özbuğday (2016), F. C. Enerjide Dışa Bağımlılık Ve Enerji Verimliliği Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 27, Haziran, https://asosjournal.com/?mod=tammetin&makaleadi=&makaleurl= 1656976449_1196%20İsmail%20KAVAZ.pdf&key=33696, ss. 331-349
• Kızıl Voyvoda, Ö. & Voyvoda, E. (2019), Türkiye’de Enerji Sektörünün Yeniden Yapılandırılması Sürecinde Hukuk Düzenlemeleri – Elektrik Sektörü, Çalışma ve Toplum Dergisi, 1 (60), https://calismatoplum.org/Content/pdf/calisma-toplum-1773-2ad1ad1f.pdf
• Kolosok, S., Kovalenko, Y. V. (2022), Factor Analysis Of Energy Security: Net Import Dependency. SocioEconomic Challenges, 6(2), 138-146. https://doi.org/10.21272/sec.6(2).138-146.2022 Konak A. (2019). Türkiye’nin Doğal Gaz Bağımlılığı ve Alternatif Enerji Kaynakları Üretiminin Gerekliliği. IJAR. 4(7), ss: 196-209
• Meyer, T. (2022), Nükleer Enerji Dünyasının İki Sahibi: Moskova ve Pekin, Le Monde Diplomatique Türkçe, Sayı 3,
• Naimoğlu, M. & Akal, M. (2021), Enerji Verimliliği Üzerine Arz ve Talep Yönlü Genel Bir Bakış, Verimlilik Dergisi, Sayı: 3, 3-20. Derleme Makale / Review | Geliş Tarihi/ Received Date: 04.03.2020 | Kabul Tarihi/ Accepted Date: 18.09.2020
• OECD (2023), Gross domestic product (GDP) (indicator). doi: 10.1787/dc2f7aec-en (Accessed on 31 May 2023)
• OECD (2023),Primary energy supply(indicator).doi:10.1787/1b33c15a-en(Accessed 31 May 2023)
• OECD (2022), Renewable energy(indicator).doi:10.1787/aac7c3f1-en(Accessed on 28 October 2022)
• Orun, A. F. & Demirgil, B. (2021), Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Yatırımlarına Yönelik Teşvikler ve Yenilenebilir Enerjinin Ekonomik Etkileri, Uluslararası İktisadi ve İdari Akademik Araştırmalar Dergisi, 1(2)
• Özbek, S. & Naimoğlu, M. (2021). Enerji Verimliliğinin Dinamikleri: Var Analizi İle Türkiye Üzerine Ampirik Bir Çalışma, 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2) , DOI: 10.52835/19maysbd.878120, ss. 314-326
• Raworth, K. (2019), Simit Ekonomisi: 21.Yüzyıl İktisatçısı Gibi Düşünmenin Yedi Yolu, Tellekt Yayınları, İstanbul
• Sözen, A. (2009), Future Projection of The Energy Dependency of Turkey Using Artificial Neural Network, Energy Policy, Volume 37, Issue 11, ISSN 0301-4215, https://doi.org/10.1016/j.enpol.2009.06.040. ss. 4827-4833
• Ürkmez, I., & Okyar, M. C. (2022). The effect of renewable energy on energy import dependence: An empirical analysis in Turkey. SİYASAL: Journal of Political Sciences, 31(2), http://doi.org/10.26650/siyasal.2022.31.1071416 ss.443–462.
• Yardımcı, O. (2011), Türkiye Doğal Gaz Piyasası: Geçmiş 25 Yıl, Gelecek 25 Yıl. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(2), https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/56692, 157-166.
• Yılankıran, N. & Doğan, H. (2020), Türkiye’nin Enerji Görünümü ve 2023 Yılı Birincil Enerji Arz Projeksiyonu, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, Cilt 10, Sayı 2
• YPK (2009), Elektrik enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Stratejisi Belgesi, https://ww4.ticaret.edu.tr/enerji/wp-content/uploads/sites/79/2015/11/Elektrik-Enerjisi-Piyasası-Ve-Arz-Güvenliği-Strateji-Belgesi.pdf Kanunlar
• 27075 Sayılı 5 Aralık 2009 Tarihli Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: 5 Aralık 2009
• 5627 Sayılı 18 Nisan 2007 Enerji Verimliliği Kanunu, Resmi Gazete Tarihi: 2 Mayıs 2007