Algılanan Aşırı Nitelikliliğin İş Yerinde Can Sıkıntısı Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Özdeşlenmenin Düzenleyici Rolü

Yıl 2024, Cilt: 31 Sayı: 1, 75 - 92, 26.03.2024

Ezgi Fatma Erbaş Kelebek

https://doi.org/10.18657/yonveek.1292659

Öz

Bu çalışmada, sağlık çalışanlarının aşırı niteliklilik algılarının iş yerinde can sıkıntısı üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Ayrıca, bu etkide örgütsel özdeşleşmenin düzenleyici rolü incelenmiştir. Araştırmanın örneklemi, Kocaeli ilinde bulunan özel hastanelerde çalışan 151 hemşire ve doktordan oluşmaktadır. Veriler anket yöntemi kullanılarak Algılanan Aşırı Niteliklilik Ölçeği, Örgütsel Özdeşleşme Ölçeği ve İş Yerinden Can Sıkıntısı Ölçeği aracılığıyla toplanmış ve. SPSS programı kullanılarak analiz edilmiştir. Ölçeklerin faktör yapılarını anlayabilmek için açıklayıcı faktör analizi kullanılmıştır. Ölçeklerin güvenirliği için Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayılarına bakılmıştır. Hipotezlerin test edilmesi için ise regresyon analizi ve PROCESS makrosu uygulanmıştır. Yapılan analizler neticesinde algılanan aşırı nitelikliliğin iş yerinde can sıkıntısı üzerinde pozitif etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Ek olarak algılanan aşırı nitelikliliğin iş yerinde can sıkıntısı üzerindeki etkisinde örgütsel özdeşleşmenin düzenleyici rolünün olduğu tespit edilmiştir. Diğer bir ifadeyle yüksek örgütsel özdeşleşmeden ziyade düşük örgütsel özdeşleşme söz konusu olduğunda algılanan aşırı nitelikliliğin iş yerinde can sıkıntısı üzerindeki etkisi daha güçlüdür.
Anahtar Kelimeler: Algılanan Aşırı Niteliklilik, Örgütsel Özdeşleşme, İş Yerinde Can Sıkıntısı, Kişi-İş Uyumu, Sağlık Çalışanları.
JEL Sınıflandırması: M10, M12, L20

Anahtar Kelimeler

Algılanan Aşırı Niteliklilik, Örgütsel Özdeşleşme, İş Yerinde Can Sıkıntısı, Kişi-İş Uyumu, Sağlık Çalışanları

The Moderating Role of Organizational Identification on The Effect of Perceieved Overqualification on Job Boredom

Öz

This study investigated the effect of healthcare workers' perceptions of overqualification on job boredom In addition, the moderating role of organizational identification in this effect analyzed. The sample of the research consists of 151 nurses and doctors working in private hospitals in Kocaeli. The data were collected through the Perceived Overqualification Scale, Organizational Identification Scale and Job Boredom Scale using the questionnaire method. It was analyzed using SPSS program. Cronbach Alpha coefficients were checked for the reliability of the scales. Regression analysis and the PROCESS macro was used to test the hypotheses. As a result of the analyzes, it has been determined that perceived overqualification has a positive effect on boredom at work. In addition to these results, it has been defined that organizational identification has a moderator role in the effect of perceived overqualification on boredom at work. In other words, the effect of perceived overqualification on job boredom is stronger when organizational identification is low than organizational identification is high.
Keywords: Perceived Overqualification, Organizational Identification, Job boredom, Person-Job Fit, Health Workers.
JEL Sınıflandırması: M10, M12, M20

Anahtar Kelimeler

Perceived Overqualification, Organizational Identification, Job boredom, Person-Job Fit, Health Workers

Algılanan Aşırı Nitelikliliğin İş Yerinde Can Sıkıntısı Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Özdeşleşmenin Moderatör Rolü: Sağlık Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma

Öz

Bu çalışmada, sağlık çalışanlarının aşırı niteliklilik algılarının iş yerinde can sıkıntısı üzerindeki etkisi Kişi-İş Uyumu çerçevesinde araştırılmıştır. Ayrıca, bu etkide örgütsel özdeşleşmenin moderatör rolü de incelenmiştir. Araştırmanın örneklemi, Kocaeli ilinde bulunan hastanelerde çalışan 151 adet hemşire ve doktordan oluşmaktadır. Anket yöntemi kullanılan bu araştırma nicel bir çalışmadır. Veriler Algılanan Aşırı Niteliklilik Ölçeği, Örgütsel Özdeşleşme Ölçeği ve İş Yerinden Can Sıkıntısı Ölçeği kullanılarak toplanmıştır ve SPSS programı kullanılarak analiz edilmiştir. Ölçeklerin faktör yapılarını anlayabilmek için açıklayıcı faktör analizi kullanılmıştır. Ölçeklerin güvenirliği için Cronbach Alpha katsayılarına bakılmıştır. Hipotezlerin test edilmesi için ise regresyon analizi ve PROCESS makrosu uygulanmıştır. Yapılan analizler neticesinde algılanan aşırı nitelikliliğin iş yerinde can sıkıntısı üzerinde pozitif etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Ek olarak algılanan aşırı nitelikliliğin iş yerinde can sıkıntısı üzerindeki etkisinde örgütsel özdeşleşmenin moderatör rolünün olduğu tespit edilmiştir. Diğer bir ifadeyle yüksek örgütsel özdeşleşmeden ziyade düşük örgütsel özdeşleşme söz konusu olduğunda algılanan aşırı nitelikliliğin iş yerinde can sıkıntısı üzerindeki etkisi daha güçlüdür.

Anahtar Kelimeler

Algılanan Aşırı Niteliklilik, Örgütsel Özdeşleşme, İş Yerinde Can Sıkıntısı, Kişi-İş Uyumu, Sağlık Çalışanları

Kaynakça

• Akçakanat, T. ve Dinç, M. (2018). Örgütsel özdeşleşmenin örgüt temelli özsaygı ile öznel iyi oluş arasındaki ilişkide aracılık rolü. 6. Örgütsel Davranış Kongresi Bildirileri içinde (s. 611-626). Isparta,
• Alfes, K. (2013). Perceived overqualification and performance: The role of the peer group. Zeitschrift für Personalforschung, 27(4)314-330.
• Alfes, K., Shantz, A., and Van Baalen, S. (2016). Reducing perceptions of overqualification and its impact on job satisfaction: the dual roles of interpersonal relationships at work. Human Resource Management Journal, 26(1) 84-101
• Arkonaç, S. A. (1998). Sosyal psikoloji. Alfa Yayınları
• Ashforth, B. E. and Mael, F. (1989). Social identity theory and the organization. Academy of Management Review, 14(1), 20-39.
• Baron, R. M., and Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
• Benedict, J.N., Gayatridevi, S., and Velayudhan, A. (2009). Perceived overqualification, job satisfaction, somatization and job stress of MNC executives Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 35(2), 283-289.
• Biçkes, D. M. ve Yılmaz, C. (2017). Örgütsel özdeşleşmenin tükenmişlik üzerine etkisi: Öğretmenler üzerine bir uygulama. “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. 19(2), 91-110.
• Bickes D M, Yilmaz C, Samur A, and Demirtas O (2020) The relationship between perceived overqualification and counterproductive work behaviors: Moderating role of perceived distributive justice. International Journal of Social Science Studies, 8(1), 46-59.
• Çiftçi, G. E. ve Gürer, A. (2019). Boreout sendromunun sosyal kaytarma üzerindeki etkisine yönelik bir alan araştırması. 3rd International EMI Entrepreneurship & Social Sciences Congress, 28-30 Haziran, Lefkoşa
• Demir, Ö., Yalım, Ç. ve Narlikaya, Z. (2020). İşyerinde can sıkıntısı ve çözüm önerileri üzerine teorik bir çalışma. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(2), 167-200.
• Demirtaş, H. A. (2003). Sosyal kimlik kuramı, temel kavram ve varsayımlar. İletişim: Araştırmaları. 1(1), 123-144. Dutton, J. E., Dukerich, J. M., & Harquail, C. V. (1994). Organizational images and member identification. Administrative Science Quarterly, 39(2), 239-263.
• Eastwood, J., Frischen, A., Fenske, M., and Smilek, D. (2012). The unengaged mind: Defining boredom in terms of attention. Perspective of Psychological Science, 7, 482-495.
• Edwards, J.R., Cable, D. M., Williamson, I.O., Lambert, L.S., and Shipp, A.J. (2006). The phenomenology of fit: Linking the person and environment to the subjective experience of person-environment fit. Journal of Applied Psychology, 4, 802-827.
• Efeoğlu, İ. (2006). İş - aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: İlaç sektöründe bir araştırma (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Efeoğlu, İ.E. ve Özgen, H. (2007). İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: İlaç sektöründe bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 237-254.
• Erdogan, B., and Bauer, T. N. (2009). Perceived Overqualification and Its Outcomes: The Moderating Role of Empowerment. Journal of Applied Psychology, 94(2), 557-565.
• Erdogan, B., Bauer, T. N., Peiró, J. M., and Truxillo, D. M. (2011). Overqualified employees: Making the best of a potentially bad situation for individuals and organizations. Industrial and Organizational Psychology, 4(2), 215-232.
• Fine, S., and Edward, M. (2017). Breaking the rules, not the law: The potential risks of counterproductive work behaviors among overqualified employees. International Journal of Selection and Assessment, 25(4), 401-405
• Graham Katrina A, Ziegert, J. C., and Capitano, J. (2015). The effect of leadership style, framing, and promotion regulatory focus on unethical pro-organizational behavior. Journal Business Ethics, 126, 423-436.
• Güzel, Ş., ve Sığırcı H. (2022), Algılanan aşırı nitelikliliğin iş doyumu ve örgütsel özdeşleşme ile ilişkisi: Doktor ve Hemsireler üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(35), 756-775.
• Harari, M. B., Manapragada, A., and Viswesvaran, C. (2017). Who thinks they're a big fish in a small pond and why does it matter? A meta-analysis of perceived overqualification. Journal of Vocational Behavior, 102, 28-47.
• Harju, L. K., and Hakanen, J. J. (2016). An employee who was not there: A study of job boredom in White-collar work. Personnel Review, 45(2), 374-391.
• Harju, L. K., Hakanen, J. J., and Schaufeli, W. B. (2016). Can crafting reduce job boredom and increase work engagement? A three-year cross-lagged panel study. Journal of Vocational Behavior, 95-96, 11-20.
• House, R. J., and Rizzo, J. R. (1972). Toward the measurement of organizational practices: Scale development and validation. Journal of Applied Psychology, 56(5), 388-396.
• Hu, J., Erdogan, B., Bauer, T.N., Jiang, K., Liu, S., Li, Y. (2015), There are lots of big fish in this pond: The role of peer overqualification on task significance, perceived fit, and performance for overqualified employees. Journal of Applied Psychology, 100(4), 1228-1238.
• İslamoğlu, A. Hamdi, ve Alnıaçık Ü. (2019). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (SPSS Uygulamaları) (2. Baskı). İstanbul: Beta.
• Johnson, G., and Johnson, W. (1996). Perceived overqualification and psychological well-being. The Journal of Social Psychology, 136(4), 435-445.
• Johnson, G. J., and Johnson, W. R. (1999). Perceived overqualification and health: A longitudinal analysis. The Journal of Social Psychology, 139(1) 14-28.
• Karacaoğlu K., ve Arslan M. (2019). Algılanan aşırı niteliklilik ve iş tatmini ilişkisinde iyimserliğin aracı rolü: istifa eden veya erken emekli olan subaylar üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(1), 107-136.
• Kerse, G. (2019). İş becerikliliğinin işte can sıkıntısı üzerindeki etkisi: İmalat sektörü bağlamında bir inceleme. Third Sector Social Economic Review, 54(1), 531-548.
• Kim, J. J., Park, J., Sohn, Y. W., and Lim, J. I. (2021). Perceived Overqualification, Boredom, and Extra-Role Behaviors: Testing a Moderated Mediation Model. Journal of Career Development, 48(4), 400-414.
• Lee, E. S., Park, T. Y., and Koo, B. (2015). Identifying organizational identification as a basis for attitudes and behaviors: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 141(5), 1049–1080.
• Lin, B., Law, K. S., and Zhou, J. (2017). Why is underemployment related to creativity and OCB? A task-crafting explanation of the curvilinear moderated relations. Academy of Management Journal, 60(1), 156-177
• Liu, S., and Wang, M. (2012). Perceived Overqualification: A Review and Recommendations for Research and Practice. Role of the Economic Crisis on Occupational Stress and Well Being, 10(1), 1-42.
• Lobene, E. V., and Meade, A. W. (2013). The effects of career calling and perceived overqualification on work outcomes for primary and secondary school teachers. Journal of Career Development, 40(6), 508-530.
• Luksyte, A., and Spitzmueller, C. (2016). When are overqualified employees creative? It depends on contextual factors. Journal of Organizational Behavior, 37(5), 635–653.
• Luksyte, A., Spitzmueller, C., and Maynard, D. C. (2011). Why do overqualified incumbents deviate? Examining multiple mediators. Journal of Occupational Health Psychology, 16(3), 279-296.
• Mael, F. and Ashforth, B. E. (1992). Alumni and their alma mater: A partial test of reformulated model of organizational identification. Journal of Organizational Behavior, 13(2), 103-123.
• Maltarich, M.A., Reilly, G., Nyberg, A.J. (2011). Objective and Subjective Overqualification: Distinctions, Relationships, and A Place For Each in the Literature. Industrial and Organizational Psychology, 4, 236-239.
• Maynard, D. C., Joseph, T. A., and Maynard, A. M. (2006). Underemployment, job attitudes, and turnover intentions. Journal of Organizational Behavior, 27(4), 509-536.
• Maynard, D. C., Brondolo, E. M., Connelly, C. E., and Sauer, C. E. (2015). I’m too good for this job: Narcissism’s role in the experience of overqualification. Applied Psychology: An International Review, 64(1), 208–232.
• Navarro, M. L. A., Mas, M. B., and Jime´nez, A. M. L. (2010). Working conditions, burnout and stress symptoms in university professors: Validating a structural model of mediating effect of perceived personal competence. The Spanish Journal of Psychology, 13, 284–296.
• Plomp, J., Tims, M., Akkermans, J., Khapova, S.N., Jansen, P.G.W., and Bakker, A.B. (2016).Career competencies and job crafting: How proactive employees influence their well-being. Career Development International, 21, 587-602.
• Reijseger, G., Schaufeli, W. B., Peeters, M. C., Taris, T. W., Van Beek, I., and Ouweneel, E. (2013). Watching the Paint Dry at Work: Psychometric Examination of the Dutch Boredom Scale. Anxiety, Stress & Coping, 26(5), 508-525.
• Russell, Z. A., Ferris, G. R., Thompson, K. W., and Sikora, D. M. (2016). Overqualified human resources, career development experiences, and work outcomes: Leveraging an underutilized resource with political skill. Human Resource Management Review, 26(2), 125-135.
• Saygılı, M., Özer, Ö. ve Öke, P. (2019). Örgütsel özdeşleşme ve çalışan performansının incelenmesi: bir kamu hastanesinde uygulama. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 175–184.
• Sánchez-Cardona, I., Vera, M., Martínez-Lugo, M., Rodríguez-Montalbán, R., and Marrero-Centeno, J. (2019). When the job does not fit: The moderating role of job crafting and meaningful work in the relation between employees’ perceived overqualification and job boredom. Journal of Career Assessment, 28(2), 257-276.
• Tajfel, H., and Turner, J. C. (1979). An integrative theory of intergroup conflict. W. G. Austin ve S. Worchel (Eds.), In The social psychology of intergroup relations (s.33-47). Brooks-Cole.
• Tims, M., Bakker, A. B., and Derks, D. (2012). Development and validation of the job crafting scale. Journal of Vocational Behavior, 80(1), 173–186.
• Ulukök, E., Akın, A., ve Gökdeniz, İ. (2017). Algılanan Fazla Niteliklilik, İşe Adanmışlık ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. Journal of International Social Research, 10(54), 916-923.
• Ünsal Akbıyık, B.S. (2015). Perceived overqualification and task performance in hospitality sector: The moderating effect of perceived job alternatives. Journal of Tourism Theory and Research, 2(1), 19-29.
• Van Tilburg, W. A. P., and Igou, E. R. (2012). On boredom: Lack of challenge and meaning as distinct boredom experience. Motivation and Emotion, 36, 181–194.
• Wrzesniewski, A., and Dutton, J. E. (2001). Crafting a job: As active employees revisioning crafters of their work. Academy of Management Review, 26(2), 179–201.
• Ye, X., Li, L., and Tan, X. (2017). Organizational Support: Mechanisms To Aff ect Perceived Overqualification on Turnover Intentions: A Study Of Chinese Repatriates in Multinational Enterprises. Employee Relation, 39(7): 918-934.
• Yıldız, B. Özdemir, F., Habib, E., ve Çakı, N. (2017). Aşırı nitelikliliğin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde kolektif şükranın moderator etkisi. Örgütsel Davranış Araştırmaları Dergisi, 2(2), 40-61.
• Zhang, F., Wang, B., Qian, J., and Parker, S. K. (2021a). Job crafting towards strengths and job crafting towards interests in overqualified employees: Different outcomes and boundary effects. Journal of Organizational Behavior, 42(5), 587–603.
• Zhang, M, Wang, F., and Li, N. (2021b) The effect of perceived overqualification on creative performance: Person-organization fit perspective. Frontiers in Psychology, 12, 1-12.