EDWARD W. SAID’İN ORYANTALİZM KURAMINDAN HAREKETLE ORHAN PAMUK’UN ANLATILARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2019, Sayı: 21, 38 - 59, 01.06.2019

Emine Ayan

Öz

Yüzyıllar boyunca etkileşim içinde bulunan Batı ile Doğu arasındaki ilişki üzerine kurulan oryantalizm, Batı’nın Doğu’yu görme biçimlerine dayanan bir bilgi alanıdır. Başlangıçta Doğu bilgisine dayalı kurumsal bir alan olan oryantalizmin, Edward W.  Said’in Şarkiyatçılık Batı’nın Şark Anlayışları (1978) adlı kitabı ile kuramsal bir açılım kazanarak bir söylem hâline geldiği görülmüştür.Michel Foucault’nun Bilginin Arkeolojisi(1969) ve Hapishanenin Doğuşu(1975) adlı kitaplarından esinlenen Said, bilginin nesnel değil üretilebilir bir olgu olduğu ve iktidar ile yakın bir ilişki içinde bulunduğukabulünden yola çıkarak oryantalizmi hümanist bir yaklaşımla kurgusal bir zeminde metinler aracılığıyla şekillenen bir söylem biçimine dönüştürmüştür. 

Bu makalede postmodern Türk romanının başlıca yazarlarından biri olan Orhan Pamuk’un Cevdet Bey ve Oğulları (1982), Sessiz Ev (1983),BeyazKale (1985), Kara Kitap (1990),Yeni Hayat (1994), Benim Adım Kırmızı (1998), Kar (2002), Masumiyet Müzesi (2008) ve Kafamda Bir Tuhaflık (2014) adlı anlatıları kuramsal bir incelemeye tabi tutularak oryantalizmin postmodern anlatıdaki görünümü açığa çıkartılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Oryantalizm, Edward W. Said, oryantalist söylem, temsil, bilgi-iktidar, postmodernizm, Orhan Pamuk, anlatı

A RESEARCH ON THE NARRATIONS OF ORHAN PAMUK WITH REFERENCE TO THE ORIENTALIST THEORY OF EDWARD W. SAID

Öz

Orientalism built on the relationship between the West and the East which has been interacting for centuries, is an area of ​​knowledge based on the way that the West sees the East. It was observed that orientalism which was initially an institutional field based on Eastern knowledge became a discourse by gaining a theoretical opening with Edward W. Said's book Orientalism Western Conceptions of the Orient (1978). Said, who was inspired by the books called Bilginin Arkeolojisi (1969) and Hapishanenin Doğuşu (1975) of Michel Foucault, has transformed orientalism into a form of discourse with a humanistic approach shaped by texts on a fictional ground based on the assumption that knowledge is a non-objective, productive phenomenon and closely related to power. 

In this article, the appearance of orientalism in postmodern narrative will be revealed with subjecting to an examination to the narrations called Cevdet Bey ve Oğulları (1982), Sessiz Ev (1983), Beyaz Kale (1985), Kara Kitap (1990), Yeni Hayat (1994), Benim Adım Kırmızı (1998), Kar (2002), Masumiyet Müzesi (2008) and Kafamda Bir Tuhaflık (2014) of Orhan Pamuk who is one of the main authors of the postmodern Turkish novel, in the context of Edward W. Said's theory of orientalism.

Anahtar Kelimeler

Orientalism, Edward W. Said, orientalist discourse, representation, knowledge-power, postmodernism, Orhan Pamuk, narration

Kaynakça

• Aktunç, Hulki vd. (1999). “Orhan Pamuk ‘Roman, üzerimizde hayat yelpazesi gibi rengârenk bir etki bırakır’”. Kitap-lık, 36: 6-29.
• Apaydın, Mustafa (2009). “Postmodernizmin değeri dışlayan 'çoğulcu estetik'i ve bunun 1980 sonrası Türk romanına yansımaları”. L. Sunar (Ed.), // 1980 Sonrası Türk Romanı Sempozyumu. s. 27-35. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
• Ayan, Emine (2018). Edward W. Said’in Oryantalizm Kuramından Hareketle Postmodern Türk Romanlarında Oryantalist Temsiller Üzerine Bir İnceleme. Doktora tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Bulut, Yücel (2007). “Oryantalizm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 33. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. 428-437.
• Bulut, Yücel (2014). Oryantalizmin Kısa Tarihi. İstanbul: Küre.
• Doğan, Zafer (2014). Orhan Pamuk Edebiyatında Tarih ve Kimlik Söylemi. İstanbul: İthaki.
• Doltaş, Dilek (2003). Postmodernizm ve Eleştirisi Tartışmalar/Uygulamalar. İstanbul: İnkılâp.
• Dursun, Ercüment (1995). “Orhan Pamuk: “Kendimi orientalist gibi görmüyorum”. http://cezmyurtsever-osmanldevleti.blogspot.com.tr/2011/03/orhan-pamuk-kendimi-orientalist-gibi.html. [Erişim Tarihi: 15.05.2017[.
• Eagleton, Terry (2011). Postmodernizmin Yanılsamaları. Mehmet Küçük (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Engdahl, Horace (2006). “Nobel röportajı”. Bahar Siber (Ed.). Manzaradan Parçalar Hayat, Sokaklar, Edebiyat. İstanbul: İletişim.
• Esen, Nükhet (2001). “Orhan Pamuk’un romanlarında anlatım çeşitliliği”. Modern Türk Edebiyatı Üzerine Okumalar. İstanbul: İletişim.
• Esen, Nükhet (2012). Modern Türk Edebiyatı Üzerine Okumalar. İstanbul: İletişim.
• Foucault, Michel (2014). Bilginin Arkeolojisi. Veli Urhan (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, Michel (2017). Hapishanenin Doğuşu. Mehmet Ali Kılıçbay (Çev.). Ankara: İmge.
• Gurria Quintana, Angel (2005). “‘Paris review röportajı’ Roman sanatı hakkında”. Bahar Siber (Ed.). Manzaradan Parçalar Hayat, Sokaklar, Edebiyat içinde (s. 517-541). İstanbul: İletişim.
• Gürbilek, Nurdan (2010). Kör Ayna Kayıp Şark. İstanbul: Metis.
• Hadzibegovic, Darmin. (2013). Kara Kitap'ın Sırları Orhan Pamuk'un Yazı ve Resimleriyle. İstanbul: Yapı Kredi.
• Işık, Beril (2012). Aydınlıktan Karanlığa İktidar Orhan Pamuk Romanlarında Demiryolu. İstanbul: İletişim.
• Kılıç, Engin (2006). Orhan Pamuk’u Anlamak. İstanbul: İletişim.
• Köroğlu, Erol (t.y). “Kimlik Sorununa Palimpsest Yanıt: Beyaz Kale’de özne ve öteki”. Engin Kılıç (Der.). Orhan Pamuk’u Anlamak içinde (s. 154-164). İstanbul: İletişim.
• Oğuz, Kürşad (2014, 13 Aralık). “Orhan Pamuk’tan ‘tuhaf’ açıklamalar!” Habertürk. http://www.haberturk.com/yasam/haber/1018716-orhan-pamuktan-tuhaf-aciklamalar. (Erişim Tarihi: 15.08.2017).
• Özcan, Celal (1990). “Yazar Orhan Pamuk’un Beyaz Kale’sini Almancaya Ingrid İren çevirdi – Benliğin gizlerine yolculuk.” M. Yalçın ve D. Hadzibegovic (Ed.). Öteki Renkler Seçme Yazılar ve Bir Hikâye içinde (s. 146-148). İstanbul: Yapı Kredi.
• Pamuk, Orhan (2006). “Bir hayat hikâyesi denemesi”. Bahar Siber (Ed.). Manzaradan Parçalar Hayat, Sokaklar, Edebiyat içinde (s. 11-14). İstanbul: İletişim.
• Pamuk, Orhan (2010). Manzaradan Parçalar Hayat, Sokaklar, Edebiyat. İstanbul: İletişim.
• Pamuk, Orhan (2012). Benim Adım Kırmızı. İstanbul: İletişim.
• Pamuk, Orhan (2013). Cevdet Bey ve Oğulları. İstanbul: Yapı Kredi.
• Pamuk, Orhan (2013). Kara Kitap. İstanbul: Yapı Kredi.
• Pamuk, Orhan (2013). Sessiz Ev. İstanbul: Yapı Kredi.
• Pamuk, Orhan (2013, Ağustos). “Sonsöz: Romanın yazılış hikâyesi”. Kara Kitap. İstanbul: Yapı Kredi.
• Pamuk, Orhan (2013). Yeni Hayat. İstanbul: Yapı Kredi.
• Pamuk, Orhan (2014). “Bayram ziyaretlerinde Doğu-Batı, milliyetçilik”. Murat Yalçın ve Darmin Hadzibegovic (Ed.). Öteki Renkler Seçme Yazılar ve Bir Hikâye. İstanbul: Yapı Kredi.
• Pamuk, Orhan (2014). Beyaz Kale. İstanbul: Yapı Kredi.
• Pamuk, Orhan (2014). Kar. İstanbul: Yapı Kredi.
• Pamuk, Orhan (2014). Masumiyet Müzesi. İstanbul: Yapı Kredi.
• Pamuk, Orhan (2014). Kafamda Bir Tuhaflık. İstanbul: Yapı Kredi. Pamuk, Orhan (2014). “1970-80 arasında roman”. Murat Yalçın ve Darmin Hadzibegovic (Ed.). Öteki Renkler Seçme Yazılar ve Bir Hikâye. İstanbul: Yapı Kredi.
• Pamuk, Orhan (2014). Öteki Renkler Seçme Yazılar ve Bir Hikâye. İstanbul: Yapı Kredi.
• Pamuk, Orhan (2016). Saf ve Düşünceli Romancı. İstanbul: Yapı Kredi.
• Parla, Jale (1992, Şubat). “Roman ve kimlik: Beyaz Kale”. Engin Kılıç (Der.). Orhan Pamuk’u Anlamak. İstanbul: İletişim.
• Parla, Jale (2012). “‘Az kalsın o anda resmim çiziliyordu!’: Benim Adım Kırmızı”. Don Kişot’tan Bugüne Roman. İstanbul: İletişim.
• Parla, Jale (2012). Don Kişot’tan Bugüne Roman. İstanbul: İletişim.
• Said, Edward Wadie (2006). Kış Ruhu/Edward W. Said'den Seçme Yazılar. Tuncay Birkan (Çev.). İstanbul: Metis.
• Said, Edward Wadie (2013). Şarkiyatçılık/Batı'nın Şark Anlayışları. Berna Ülner (Çev.). İstanbul: Metis.
• Solmaz, Yusuf (2003). Orhan Pamuk’un Cevdet Bey ve Oğulları Romanında Anlam Arayışı. Ankara: Phoenix.
• Star, Alexander (2004, Ağustos). “Kar hakkında röportaj” Bahar Siber (Ed.), Manzaradan Parçalar Hayat, Sokaklar, Edebiyat. İstanbul: İletişim.
• Şaylan, Gencay (2009). Postmodernizm. Ankara: İmge.
• Üster, Celal (1985). “Türk’ün romana özenmesi, Türk’e özgü davranış değil.” Murat Yalçın ve Darmin Hadzibegovic (Ed.). Öteki Renkler Seçme Yazılar ve Bir Hikâye. İstanbul: Yapı Kredi.