ORHAN PAMUK’UN TUHAF GEZGİNİ MEVLUT

Yıl 2021, Sayı: 25, 273 - 300, 01.06.2021

Nurcan Ankay

Öz

Türk edebiyatının çağdaş isimlerinden Orhan Pamuk’un (d.1952) romanları, hemen her kesimden farklı sosyal yaşam düzeylerine ait bireyleri romanlarına konu edinir. Kafamda Bir Tuhaflık romanının başkişisi Mevlut da işi, yaşadıkları, hayal dünyası, korkuları, haz- ları ve niyetleriyle özel bir karakterdir.
Modern anlatı bireye, bireyin iç dünyasına dönüktür. Modern anlatıların bireyi keşfi, bireyin kendisini keşfini de içerir. Bu keşif belirgin olabileceği gibi örtük de olabilir. Mev- lut, boza satıcılığı yaparken İstanbul’un sokaklarında gezinir. Geçinmek için yaptığı bu eylemde bir yandan da kendisini keşfetmek için bir gezinti halindedir. Mevlut’un sokak- ların anlattıklarını dinlediği bu gezintileri, onun tuhaflığının da göstergesidir.
Mevlut’un İstanbul sokaklarında gezinmekten aldığı haz, sokakları dinlemekten aldığı haz ve kendi içinde gezinmekten aldığı haz olarak iki yönlüdür. Sokakların seslerini dinleyerek gezinmek Mevlut’a iyi gelir. Kendi iç dünyasında ise hayalleri ve korkuları vardır. Şehrin yıllar içinde değişmesi, Mevlut’un bakışının da değişmesine neden olur. Bu makale, Kafamda Bir Tuhaflık romanının başkişisi Mevlut’un İstanbul sokaklarında gezinmekten aldığı haz üzerinden bir flanör olup olmadığını tartışacaktır.

Anahtar Kelimeler

Orhan Pamuk, flanör, İstanbul, hayal, korku, haz

ORHAN PAMUK’S STRANGE FLANEUR: MEVLUT

Öz

The novels of Orhan Pamuk (b.1952), one of the contemporary names of Turkish literature, deal with individuals belonging to different social life levels from almost all walks of life. Mevlut, the protagonist of the novel Kafamda Bir Tuhaflık, is also a special character with his work, experiences, imagination, fears, pleasures, and intentions.
The modern narrative is directed to the individual, to the inner world of the indi- vidual. The discovery of the individual of modern narratives includes the discovery of the individual himself. This discovery may be apparent or implicit. Mevlut wan- ders the streets of Istanbul while selling boza. In this act of making a living, he is also on a stroll to discover his inner world. These rides, where Mevlut listens to what the streets tell, are also an indicator of his strangeness.
There are two pleasures for Mevlut from strolling the streets of Istanbul. One is the pleasure he gets from listening to the streets. The other is the pleasure he gets from wandering within himself. Mevlut likes to visit the city while listening to the sounds of the streets. In his inner world, he has dreams and fears. The change of the city over the years causes Mevlut’s view of life to change. This article will dis- cuss whether Mevlut, the protagonist of the novel Kafamda Bir Tuhaflık, is a flaneur through the pleasure he gets from strolling the streets of Istanbul.

Anahtar Kelimeler

Orhan Pamuk, flaneur, İstanbul, dream, fear, pleasure

Kaynakça

• Aksoy, Nazan; Aksoy, Bülent (2008). “Orhan Pamuk’un İstanbul’u: Söylemden Gerçekliğe, Gerçeklikten Söyleme”. Orhan Pamuk’un Edebi Dünyası. Nüket Esen; Engin Kılıç (Haz.). İstanbul: İletişim. 281-295.
• Aylak. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 10.01.2021). Bachelard, Gaston (2017). Mekânın Poetikası. Alp Tümertekin (Çev.). İstanbul: İthaki.
• Baudelaire, Charles (2017). Paris Sıkıntısı. Tahsin Yücel (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Bauman, Zygmunt (2017). Modernlik ve Müphemlik. İsmail Türkmen (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Benjamin, Walter (2017). Flanör. Deniz Kurt (Çev.). İstanbul: Sub.
• Benjamin, Walter (2009). Pasajlar. Ahmet Cemal (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Biedermann, Hans (1992). Dictionary Of Symbolism. New York: Facts On File.
• Brendemoen, Bernt (2006). “Bir Sufi Romanı Olarak Kara Kitap”. Orhan Pamuk’u Anlamak. Engin Kılıç (Der.). İstanbul: İletişim. 209-223.
• Cevizci, Ahmet (1999). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma.
• Cuddon, J. A. (1999). The Penguin Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. London: Penguin Books.
• Ecevit, Yıldız (2008). Orhan Pamuk’u Okumak: Kafası Karışmış Okur ve Modern Roman. İstanbul: İletişim.
• Erdoğan, Rana (2020). Flanör & Flanöz Modern Çağın Gözlemci Seyyahları. İstanbul: Çizgi.
• Esen, Nüket (2008). “Şehrin Suretleri: Anlatısal Odak Olarak İstanbul”. Orhan Pamuk’un Edebi Dünyası.
• Nüket Esen; Engin Kılıç (Haz.). İstanbul: İletişim. 265-272.
• Freud, Sigmund (1977). Endişe. Leylâ Özcengiz (Çev.). İstanbul: Dergâh.
• Frisby,David(2015).“Theflâneurinsocialtheory”.TheFlâneur. (Ed. Keith Tester). London: Routledge. 81-110.
• Frye, Northrop (2015). Eleştirinin Anatomisi. Hande Koçak (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Gros, Frédéric (2019). Yürümenin Felsefesi. Albina Ulutaşlı (Çev.). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Güngör, Bilgin (2015). “Öteki İstanbul’un Anlatısı: Kafamda Bir Tuhaflık Romanının Yapısalcı Metodoloji Işığında Çözümlenmesi”. Türkiyat Mecmuası. 25: 119-141.
• Kirchner, Mark (2006). “Muhasara-ı Kal’e-i Doppio – Orhan Pamuk Üzerine Notlar”. Orhan Pamuk’u Anlamak. Engin Kılıç (Der.). İstanbul: İletişim. 9-13.
• Korkmaz, Ferhat (2015). “Orhan Pamuk’un Kafamda Bir Tuhaflık Romanında Postmodern Bir Flâneur: Mevlut”. Turkish Studies. 10/12: 831-844.
• Koyuncu, İsa (2020). “Orhan Pamuk”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/pamuk-orhan (Erişim Tarihi: 15.05.2021)
• Moran, Berna (2010). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. İstanbul: İletişim.
• Pamuk, Orhan (2014). “Orhan Pamuk: ‘Bozacı kahramanımın ruh hali değil, hayatı tuhaf...’ ”. Cumhuriyet Kitap. https://www. cumhuriyet.com.tr/haber/orhan-pamuk-bozaci-kahramanimin- ruh-hali-degil-hayati-tuhaf-161561 (Erişim Tarihi: 17.02.2021).
• Pamuk, Orhan (2015a). Kafamda Bir Tuhaflık. İstanbul: Yapı Kredi.
• Pamuk, Orhan (2015b) Resimli İstanbul - Hatıralar ve Şehir. İstanbul: Yapı Kredi.
• Pamuk, Orhan (2011). Saf ve Düşünceli Romancı. İstanbul: İletişim.
• Parla, Jale (2018). Orhan Pamuk’ta Yazıyla Kefaret. İstanbul: Yapı Kredi.
• Saraç, Tahsin (1985). Büyük-Fransızca Türkçe Sözlük. İstanbul: Adam.
• Şemseddin Sami (1905-1322). Kamus-ı Fransevi – Dictionnaire Français-Turc. İstanbul: Mihran Matbaası.