İKİNCİ DÜNYA SAVAŞINDA TÜRK-İTALYAN İLİŞKİLERİNİN TÜRK ŞİİRİNE YANSIMASI

Yıl 2021, Sayı: 26, 1 - 28, 01.12.2021

Seçkin Özkan

Öz

Türklerin XI. yüzyılda Anadolu’ya gelmelerinden sonra başlayan Türk-İtalyan ilişkileri Akdeniz coğrafyasında hem ticarî hem de kültürel alışveriş temelinde ve bir çeşit hâ- kimiyet mücadelesi şeklinde inişli çıkışlı sürmüştür. İtalya, XIX. yüzyılın ikinci yarısında siyasî birliğini tamamladıktan sonra Trablusgarp bölgesini işgal etmiş; ardından Anado- lu’da toprak elde edebilmek için I. Dünya Savaşı’na girmiştir. Türkiye’nin Millî Mücade- le’den başarıyla çıkmasından dolayı emellerini gerçekleştiremeyen İtalyanlar, 1922’de Mussolini’nin iktidara gelmesiyle tekrar “Büyük İtalya” hayaline kapılmışlardır. Bu hayal doğrultusunda Akdeniz havzasında ve Anadolu’da hak iddia etmişlerdir. İtalya’nın Tür- kiye hakkındaki tehditkâr söylemleri Türkiye’yi rahatsız etmiş ve yaşanan bu rahatsızlık Türk şiirine de aksetmiştir. Lâkin bu rahatsızlığın Türk şiirine yansıması birkaç şair ile sınırlı kalmıştır. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin hassasiyeti sebebiyle Türkiye’nin yayınlanacak neşriyatlar konusunda almış olduğu tedbirler de konunun birkaç şair ile sınırlı kalmasında etkili olmuştur. Daha çok, dönemin mizah dergileri olan Akbaba ve Amcabey’de müstear imzalı şiirler yazılmıştır. Bu çalışmada, İtalya’nın hem siyasî hem de edebî alandaki Türkiye aleyhine söylemlerinin Türk şiirine yansımaları tespit edilerek dönemin siyasî, içtimaî ve zihnî dünyası çözümlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İkinci Dünya Savaşı, Türk-İtalyan ilişkileri, şiir, Akbaba, Amcabey.

THE REFLECTIONS OF TURKISH-ITALIAN RELATIONS ON TURKISH POETRY IN THE SECOND WORLD WAR

Öz

After Turks arrived in Anatolia in the XI. century, Turkish-Italian relations have con- tiuned with ups and downs on the basis of both comerrical and cultural exchange and as a kind of domination struggele in Mediterranean geography. In the XIX. second half of century, Italy completed its political unity and first occupied the Tripoli and then joined the First World War in order to get land in Anatolia. Italia’s threatening discourses disturbed Turkey and this disturbances reflected Turkish poetry. However, the reflection of this discomfort on Turkish poetry has been lim- ited to a few poets. Due to the sensitivity of diplomatic relations between Turkey and Italy, the measures taken by Turkey regarding the publications to be published have also been effective in keeping the issue limited to a few poets. Pseudonym signed poems were mostly written in Akbaba and Amcabey, which were the humor magazines of the period.In this study, It has been tried to analyze political, social and intellectual world of that period by determining the reflectios of Italia’s dis- courses both politically and literary on Turkish poetry.

Anahtar Kelimeler

II. World War, Turkish-Italian relations, poetry, Akbaba, Amcabey.

Kaynakça

• [Ran], Nâzım Hikmet (2012). Bütün Şiirleri. İstanbul: Yapı Kredi.
• Abasıyanık, Sait (1994). Açık Hava Oteli. İstanbul: Bilgi.
• Arslan, İbrahim (2019). Mehmet Faruk Gürtunca’nın Şiir Kitapları Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: Hiperlink.
• Atsız, Nihal (1946). Yolların Sonu. İstanbul: Barıman.
• Barlas, Dilek (2001). “Akdeniz’de Hasmane Dostlar: İki Dünya Savaşı Arasında Türkiye ve İtalya”. Doğu Batı Dergisi, 4: 210-212. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri, Fon Kodu: 30.10.0.0. Yer No:101.656.27.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri, Fon Kodu: 30.10.0.0. Yer No:238.606.7.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri, Fon Kodu: 30.10.0.0. Yer No:85.558.15.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri, Fon Kodu: 30.18.1.2. Yer No:100.113.15.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri, Fon Kodu: 30.18.1.2. Yer No:88.94.10.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri, Fon Kodu: 30.18.1.2. Yer No:88.85.11.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri, Fon Kodu: 30.18.1.2. Yer No:88.86.5.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri, Fon Kodu: 490.1.0.0. Yer No:1326.403.1.
• Cantemur, Türkan (2012). “Türkiye – İtalya İlişkileri (1930-1950)”, 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi) Bildirileri. Ankara: Tarih ve Medeniyetler Tarihi: 779-813.
• Çelebi, Mevlüt (1993). “Milli Mücadele’de İtalyan İşgalleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 26: 400-413.
• Çimdik (1943a). “Eyvah !”, Akbaba. 488: 4.
• Çimdik (1943b). “Gel, Gör Beni!”, Akbaba. 489: 5. Diplomat (1934). “Dünyaya Kuş Bakışı”, Akbaba. 36: 6.
• Göksel, Ömer Lütfi (1939). Ses. İzmir: Yeniyol.
• Gürol, Ümit (1987). İtalyan Edebiyatında Türkler (Başlangıcından 1982’ye). İstanbul: İmge.
• Gürtunca, Mehmet Faruk (1939). “Birkaç Söz”, Yeni Edebiyat Gazetesi. 1:1.
• Gürtunca, Mehmet Faruk (1939). Bu Arslana Dokunmayın. İstanbul: Ülkü.
• Gürtunca, Mehmet Faruk (1944). Atatürk’e Ağıt-Millete Destan. İstanbul: Ülkü.
• Güvenir, O. Murat (1991). 2. Dünya Savaşında Türk basını. İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti.
• İmzasız (1944). “1944’e Girerken”, Amcabey. 57: 2.
• Karasu, Ali (1946). “Mussolini Konuştu”, Başak. 3: 40-41.
• Mengeş, Yeter (2018). İkinci Dünya Savaşı Dönemi Türk-İtalyan İlişkileri. İstanbul: Libra.
• Mussolini, Benito (1943). Oğlumla Konuşuyorum. Yaşar Çimen (Çev.). İstanbul: Ülkü.
• Özdemir, Hikmet (2010). Atatürk’ün Ardından Sir Percy Loraine’nin Tanıklığı. İstanbul: Remzi.
• Özgül, M. Kayahan (2014). “Harp Edebiyatına Harbî Bir Bakış”, Türk Harp Edebiyatı Konulu I. Uluslararası Türkiyat Sempozyumu Bildirileri. 1-3 Kasım, Ankara: Berikan Yayınları: 1-18.
• Sağdıç (1943), “İtalya’ya Tarih !”, Amcabey. 42: 2.
• Saygunışık, Tahsin (1945). “Selâm Sana Sulh”, İnanç. 99: 17.
• Taşer, Suat; Giray, Fethi (1943). 1943. Ankara: Çalışkan.
• Toprak, Zafer (2012). Darwin’den Dersim’e Cumhuriyet ve Antropoloji. İstanbul: Doğan.
• Turan, Şerafettin (2001). “İtalya/İslam Dünyasıyla İlişkiler ve Sömürgecilik Faaliyetleri”, İslâm Ansiklopedisi. C.23. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. 448-452. Usta, Recep (1985). Neyzen Tevfik Hayatı ve Eserleri. İstanbul: Kastaş.
• W. Childs, Timothy (2008). Trablusgarp Savaşı ve Türk-İtalya Diplomatik İlişkileri. Deniz Berktay (Çev.). İstanbul: İş Bankası.