KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU KAPSAMINDA DESTEĞİN TAM KUSURLU OLMASI HALİNDE DESTEK GÖRENLERİN DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI TALEP EDEBİLMESİ SORUNU

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 1, 170 - 192, 01.03.2021

Yıldırım Keser

Öz

Destekten yoksun kalma tazminatının hukuki niteliği konusundaki tartışma, Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası kapsamında sigorta şirketlerinin sorumluluğu açısından önemli sonuçlar doğurmuştur.
Türk öğretisinde hâkim görüş, destekten yoksun kalma zararının yansıma zarar olduğu yönündedir. Son yıllarda Yargıtay kararlarında bu zararının yansıma zarar değil, doğrudan zarar olduğunun kabul edildiği görülmektedir. Hazine Müsteşarlığı’nca hazırlanan 14 Mayıs 2015 tarih ve 29355 Sayılı Resmî Gazete’de yayınlanarak 1 Haziran 2015 tarihinde yürürlüğe giren Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları ile Yargıtay’ın bu görüşü bertaraf edilmek istendi. Daha sonra da 14.04.2016 tarih ve 6704 sayılı “65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un 4. maddesi ile Karayolları Trafik Kanunu’nun 92. maddesine (g), (h) ve (i) bentleri eklendi.
Anayasa Mahkemesi’nin 09.10.2020 tarih ve 31269 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 17.07.2020 tarih ve 2019/40 E., 2020/40 K. sayılı kararı ile Karayolları Trafik Kanunu’nun md. 92/(i) bendinin iptal edilmesi üzerine yeniden destekten yoksun kalma zararının doğrudan zarar ya da yansıma zarar olup olmadığı hususunun değerlendirilmesi sorunu gündeme geldi. Çalışmamızda Anayasa Mahkemesi’nin Karayolları Trafik Kanunu’nu md. 92/(i) bendinin iptalinden sonra desteğin tam kusurlu olması halinde destek görenlerin destekten yoksun kalma tazminatı talep edip edemeyecekleri hususu değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Destekten yoksunluk tazminatı, yansıma zarar, sigortalının sorumluluk riski kapsamı, doğrudan zarar, desteğin tam kusuru, ilgili kişi, kusura denk gelen zarar

THE PROBLEM OF REQUESTING COMPENSATION FOR LOSS OF SUPPORT IN CASE OF SUPPORT’S COMPLETE FAULT UNDER THE HIGHWAY MOTOR LAW

Öz

The debate on the legal nature of compensation for loss of support has had important consequences for the liability of insurance companies under the Highway Motor Vehicles Compulsory Liability Insurance.
The prevailing view in Turkish doctrine is that compensation for loss of support is a consequential damage. In recent years, it has been seen in the decisions of the Supreme Court that the compensation for loss of support is considered as a direct damage, not a consequential damage. With the General Conditions of Highways Motor Vehicles Compulsory Financial Liability Insurance published in the Official Gazette dated May 14, 2015 and numbered 29355 prepared by the Undersecretariat of Treasury, it was aimed to eliminate this opinion of the Supreme Court. Later, with the Law No. 6704 dated 14.4.2016, "the Law on the Amendment of Some Laws and Statutory Decrees and the Law on Allowance for Needy, Weak and Orphaned Turkish Citizens over 65 years of age", paragraphs (g), (h) and (i) were added to article 92 of the Highways Traffic Law.
After the Constitutional Court annulled the article 92/(i) of the Highways Traffic Law with the decision dated 17.07.2020 (case number 2019/40, decision number 2020/40) published in the Official Gazette dated 09.10.2020 and numbered 31269, the issue of whether the compensation for loss of support is a direct damage or a consequential damage has been raised. In our study, it will be discussed whether the supporters will be able to demand compensation for loss of support, where the support is completely faulty after the annulation of the Highways Traffic Law article 92/(i).

Anahtar Kelimeler

compensation for loss of support, consequential damage, liability risk coverage of the insured, direct damage, complete faultiness of support, relevant person, damage corresponding to the fault

Kaynakça

• Adal, Erhan, Trafik Kazalarında Akit-Dışı Hukuki Sorumluluk, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1963.
• Adal, Erhan, “Trafik Kazalarında Zarar Görenin Himayesi” Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Batider, C. II, S. 3, Mart 1964, s. 384-396.
• Altop, Atilla, “Trafik Kazaları Nedeniyle İleri Sürülen Destekten Yoksun Kalma Taleplerine İlişkin Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 15.06.2011 Tarihli E.2011/17-142 K.2011/411 Sayılı Ve 22.02.2012 Tarihli E.2011/17-787 K.2012/92 Sayılı Kararları İle Yargıtay 17.Hukuk Dairesi’nin 05.06.2012 Tarihli E.2011/11551 K.2012/7391 Sayılı Kararının Değerlendirilmesi”, Journal of Yasar University, C. 8, 2013, s. 151-184.
• Amasya, Serap, “Trafik Sigortası Genel Şartlarında Yapılan Son Değişikliklerin Yol Açtığı Sorunlar”, Sigorta Genel Şartlarının Düzenlenmesi, Denetlenmesi ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar Sempozyumu, Filiz Kitabevi, İstanbul 2020, s. 199-243.
• Antalya, Gökhan, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.1, 2. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2013.
• Atamer, Yeşim M., Haksız Fiillerden Doğan Sorumluluğun Sınırlandırılması, Beta Yayınları, İstanbul 1996.
• Ayan, Mehmet, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 10. Baskı, Mimoza Yayınları, Konya 2015.
• Aydın Özdemir, Elif, Akit Dışı Sorumlulukta Maddi Zarar ve Tazmini, Adalet Yayınevi, Ankara 2013.
• Başalp, Nilgün, “Destekten Yoksun Kalma Tazminatına İlişkin Bazı Değerlendirmeler: Tazminat Şartları ve Zararın Hesabında Yetiştirme Giderleri”, Uğur Alacakaptan’a Armağan, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, C. 2, 1. Baskı, İstanbul 2008, s. 115-130.
• Baysal, Başak, Haksız Fiil Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2019.
• Bektaşoğlu Sanlı, Dilek, “Destekten Yoksun Kalma Talepleri Sözleşmesel İlişkiye Dayandırılabilir mi?” Uğur Alacakaptan’a Armağan, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, C. 2, 1. Baskı, İstanbul 2008, s. 141-151.
• Büyüksağiş, Erdem, Yeni Sosyo-Ekonomik Boyutuyla Maddi Zarar Kavramı, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2007.
• Canbolat, Ferhat, “Trafik Kazasında Ölen Desteğin Kusurunun Sigorta Şirketinin Sorumluluğuna Etkisi”, Yeni Gelişmeler Işığında Bedensel Zararların Tazmini Uluslararası Kongre, C.I, Ankara, 2016, s. 379-394.
• Çağa, Tahir, “Ölüme Sebebiyet Halinde Müteveffanın Yardımından Mahrum Kalanlara Verilecek Maddi Tazminatın Tayini Meselesi” Adalet Dergisi, Y. 41, S. 1, Ocak 1950, s.434-458.
• Çakırca, Seda İrem, Türk Sorumluluk Hukukunda Yansıma Zarar, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2012.
• Çelik, Ahmet Çelik, Ölüm Nedeniyle Destekten Yoksunluk, Seçkin Yayınevi, 2. Baskı, Ankara 2016.
• Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, 15.Bası, Ankara 2013.
• Gökyayla, Emre, Destekten Yoksun Kalma Tazminatı, Seçkin, Ankara 2004.
• Gürsoy, Kemal Tahir, “Destekten Yoksun Kalma Tazminatı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 29, S. 1, 1972, s. 143-197.
• Havutçu, Ayşe/Gökyayla, Emre, Uygulamada 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na Göre Hukuki Sorumluluk, Seçkin Yayınevi, Ankara 1999.
• Hatemi, Hüseyin, Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukuku, 2. Baskı, C. 2, Filiz Kitapevi, İstanbul 1998.
• Hatemi, Hüseyin/Gökyayla, K. Emre, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Vedat Kitapçılık, 3. Bası, İstanbul 2015.
• Karacan Çetin, Hatice, Karayolları Trafik Kanununda Hukuki Sorumluluk, Seçkin Yayınevi, Ankara 2016.
• Karahasan, Mustafa Reşit, Sorumluluk Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul 1995.
• Kılıçoğlu, Ahmet M., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Turhan Kitapevi, Ankara 2020.
• Kocabaş, Gediz, “Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Unsurları”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 20, S. 3, 2014, s. 273-302, http://dspace.marmara.edu.tr/handle/11424/4807 (E.T. 24.09.2020)
• Nomer, Haluk N., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Beta Yayıncılık, İstanbul 2015.
• Nomer, Haluk, N., Haksız Fiil Sorumluluğunda Maddi Tazminatın Belirlenmesi, Beta Yayım, İstanbul 1996.
• Oğuzman,M. Kemal/Öz, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. 1, 14. Bası, Vedat Yayıncılık, İstanbul 2016.
• Oğuzman,M. Kemal/Öz, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. 2, 12. Bası, Vedat Yayıncılık, İstanbul 2016.
• Sevinç Kuyucu, Aslıhan, “Sigorta Genel Şartlarının Hukuki Niteliği Ve Uygulanacak Hükümlerin Belirlenmesine İlişkin Esaslar”, Sigorta Genel Şartlarının Düzenlenmesi, Denetlenmesi ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar Sempozyumu, Filiz Kitabevi, İstanbul 2020, s. 1-48.
• Sirmen, Lale, “Destekten Yoksun Kalma Tazminatına İlişkin Bir Yargıtay Kararı İncelemesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XXXV, S. 1-4, Y. 1978, s. 485-495.
• Tandoğan, Haluk, Kusura Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara 1981.
• Tandoğan, Haluk, Türk Mesuliyet Hukuku, Ajans-Türk Matbaası, Ankara 1961. (Atıf şekli: Mukayese)
• Tandoğan, Haluk, Mukayeseli Hukuk, Hususiyle Türk-İsviçre ve Alman Hukuku Bakımından Üçüncü Şahsın Zararının Tazmini, Ajans-Türk Matbaası, Ankara 1963. (Atıf şekli: Mukayeseli)
• Tekinay, Selahattin Sulhi, Ölüm Sebebi İle Destekten Yoksun Kalma Tazminatı, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1963.
• Tekinay, Selahattin Sulhi/Akman, Sermet/Burcuoğlu, Haluk/Altop, Atilla, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Filiz Kitabevi, İstanbul 1993.
• Ünan, Samim, “Sigorta Genel Şartları ile İlgili olarak Uygulamada Karşılaşılan Bazı Sorunlar”, Sigorta Genel Şartlarının Düzenlenmesi, Denetlenmesi ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar Sempozyumu, Filiz Kitabevi, İstanbul 2020, s. 177-198.
• Ünan, Samim, “Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin Kısmen (6/8 Oranında) Sürücü Kusurundan Kısmen (2/8 Oranında) Araçtaki Bozukluktan Kaynaklanan Kazada Ölen Sürücünün Bu Ölüm Sebebiyle Destekten Yoksun Kalan Yakınlarına Ödenecek Tazminattan Sürücü Kusuru Sebebiyle İndirim Yapılmayacağına İlişkin Kararı (Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 11.07.2005 Gün ve E. 2004/10789; K. 2005/7481 Sayılı Kararı)” Prof. Dr. Ergon A. Çetingil ve Prof. Dr. Rayegân Kender’e 50. Birlikte Çalışma Yılı Armağanı, (Atıf Şekli: Yargıtay) s. 1172-1184.
• Yılmaz, Hamdi, Karayolları Trafik Kanunu’nda Zararın Paylaştırılması, Seçkin Yayınevi, 1995.
• Zorluoğlu Yılmaz, Ayça, Tehlike Sorumluluğunda Bedensel Zararlar ve Tazminat, Yetkin Yayınları, Ankara 2020.