MAHPUSLARIN AİLELERİ VE YAKINLARIYLA GÖRÜŞME HAKKI

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 1, 237 - 290, 01.03.2021

Bilal Osmanoğlu , Oğuzhan Emre Parlak

Öz

Bu çalışma Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihatları ışığında mahpusların aileleri ve yakınlarıyla görüşme hakkını açıklamayı hedeflemektedir. Söz konusu hak, AİHM tarafından Sözleşme’nin 8. maddesinde düzenlenen özel ve aile hayatına saygı hakkı kapsamında değerlendirilmektedir. Bununla birlikte Türk infaz hukuku mevzuatında, mahpusların ailesi ve yakınlarıyla görüşmesi, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un (İnfaz Kanunu) hükümlünün hakları kısmı yerine “İyileştirme” başlıklı Dördüncü Kısım altında düzenlenmiştir. Mahpuslar bu haklarını, aileleri ve yakınları tarafından ceza infaz kurumunda ziyaret edilmeleri şeklinde veya izin kullanarak sınırlı bir süre için bu kurumdan dışarı çıkmak suretiyle kullanabilmektedirler. Çalışmada bu kullanım şekilleri, yargı içtihatları ve karşılaştırmalı hukuktan örnekleriyle ele alınmaktadır. Görüşme hakkı İnfaz Kanunu’nda düzenlenen disiplin cezaları nedeniyle geçici olarak sınırlanabilmektedir. Öte yandan görüşmenin gerçekleşmesi, ziyaretçilerin ceza infaz kurumuna gitmeleri için belli bir süre ayırmaları ve masrafa katlanmaları gibi kimi doğal engeller içermektedir. Bu engellerin, mahpusun ikamet adresinden makul kabul edilemeyecek bir mesafede tutulması nedeniyle ziyaretçiler için katlanabilir olmaktan öteye geçmesi mümkündür ki bu da görüşme hakkının sınırlandırılmasının diğer bir halini oluşturmaktadır. Çalışmada herhangi bir yasal dayanağı olmayan bu halin aile hayatına saygı hakkını ihlal ettiği ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Özel ve aile hayatına saygı hakkı, Tutuklu, Hükümlü, Açık ve kapallı görüş, Eş ziyareti, Mazeret izni, Disiplin cezası, Mahpusun nakli

PRISONERS’ RIGHT TO MEET WITH THEIR FAMILY MEMBERS AND FRIENDS

Öz

This study aims to explain prisoners' right to meet with their family members and friends in light of the European Court of Human Rights (ECHR) jurisdiction. ECHR considers this right within the scope of the right to respect for private and family life, which is protected in Article 8 of the Convention. However, prisoners' right to meet with family members and friends is regulated under the title of rehabilitation instead of rights of the convict in the Law on the Execution of Penalties and Security Measures no 5275 (Law on the Criminal Execution) under Turkish legislation on criminal execution. Prisoners may use these rights by meeting with their family members or friends in penal institutions or by leaving these institutions with permission for a limited period. This study examines these forms of use with examples from jurisdiction and comparative law. The right to meet may be temporarily limited due to the disciplinary penalties regulated by the Law on Criminal Execution. However, there are some natural obstacles for visitors, such as spending a certain amount of time and money to go to penal institutions. These obstacles may be more than tolerable for visitors when prisoners are kept at an unreasonably unacceptable distance from their places of residence, which constitutes another limitation of the right to meet. The study reveals that this case did not have any legal basis and violates the right to respect family life.

Anahtar Kelimeler

Right to respect for private and family life, Convict, Prisoner, Conjugal visit, Disciplinary penalty, Transfer of prisoners, Open and closed visit, Non-contact visit

Kaynakça

• Aksoy Retornaz, Eylem : “Mahpus Çocukların Hakları”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11, Sa. 1, Ocak 2014 (127-137).
• Aksoy Retornaz, Eylem : “Mahpusun ailesiyle görüşme hakkı”, in: Hakkınız Var - İnsan Hakları Üzerine Yazılar, Haz. Zehra Kafkaslı, Begüm Baki, Doğan Kitap, 2014 (136-139).
• Aksoy Retornaz, Eylem : “Özürlü Hükümlünün Cezasının İnfazı ve İnsan Hakları”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 6, Sa. 2, Temmuz 2009 (55-67).
• Coyle, Andrew : Cezaevi Yönetimini İnsan Haklarını Göz Önüne Alan Bir Yaklaşım, Uluslararası Cezaevi Araştırmaları Merkezi, 2002, Londra.
• Demirbaş, Timur : İnfaz Hukuku, 6. Baskı, Seçkin Yay., Ankara, 2019.
• Donay, Süheyl : İnfaz Hukuku, 2. Baskı, Adalet Yay., 2016.
• Duval, Léa / Février, Julie / Gabroy, Fanny / Lamulle, Kerbastard / Franck, Emmanuel / Peter, Nina: Le droit aux visites familiales des personnes détenues en France, Université de Caen Normandie - Clinique juridique des droits fondamentaux, Mayıs 2016.
• Erdoğan, Oktay : Ceza Muhakemesi Hukuku, 12. Baskı, Seçkin Yay., 2019.
• Eren, Abdurrahman : “Bir İnsan Hakkı Olarak Hükümlü ve Tutukluların ‘Eş Ziyareti Hakkı’”, Prof. Dr. Yılmaz Aliefendioğlu’na Armağan, Ed.: İbrahim Ö. Kaboğlu ve diğ., Yetkin Yay., Ankara, 2009.
• Orçin, Melike : Avrupa İnsan Hakları Hukuku’nda Tutuklu ve Hükümlülerin Dış Dünya ile İletişim Kurma Hakkı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
• Osmanoğlu, Bilal : Türk Ceza Hukukunda Akıl Hastalarının Yargılanması ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazında Akıl Hastalığı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
• Özbek, Veli Özer : İnfaz Hukuku, 10. Baskı, Seçkin Yay., 2018.
• Özkavalcı, Nimet : Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ve Uygulaması, Seçkin Yay., 2017.
• Polat, Halil : Ceza İnfaz Kurumu Savcısı ve İnfaz Hakiminin El Kitabı – Uygulama Rehberi, Adalet Yay., 2015.
• Pradel, Jean : İnfaz Hukukuna Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım, çev. Zeynel T. Kangal, in: Uğur ALACAKAPTAN’a Armağan, C. I, 2008.
• Riberioro, Cassandra: Enchaînés par-delà les murs : Le maintien des liens familiaux en prison, Master de Criminologie, Université Panthéon-Assas -Paris II-, 2015
• Süslü, Güven : Ceza İnfaz Kurumlarında Hükümlülük, Seçkin Yay., Ankara, 2016.
• Şenol, Talay : İnfaz Hukuku ve Özel Durumdaki Hükümlüler Sempozyumu, Türkiye Barolar Birliği, Ankara, 2008.
• Yarsuvat, Duygun : “Bir Sosyolojik ve Kültürel Alt Grup Olarak Cezaevi Toplumu”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sa. 2, 1984.
• Yerdelen, Erdal/ Nas, Ali Murat : Tutuklu ve Hükümlülere Verilen Mazeret İzinleri, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Y. 9, Sa. 34, Nisan 2018 (77-121).
• Yeşil, Ufuk : Hukuk ve İnsan Hakları Bağlamında OHAL Uygulamaları, Alternatif Yay., 2019.
• Yokuş Sevük, Handan : “AİHM Kararlarında Tutuklu ve Hükümlülerin Dış Dünya ile İletişimi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. VII, Sa. 3-4, Aralık 2003 (335-384).