PRODUCER’S LIMITED DEFECT LIABILITY AND OBLIGATORY GUARANTEE UNDER THE CONSUMER PROTECTION LAW

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 2, 1003 - 1036, 15.10.2021

Erhan Kanışlı

Öz

Pursuant to Article 11/2 of the Consumer Protection Law (CPL) numbered 6502, in case of seller’s defective performance, the producer is held liable jointly and severally with the seller and importer to the consumer. This liability is considered as limited defect liability in that the consumer may solely exercise either the right to repair free of charge or the right to replacement towards the producer. The producer’s liability is excluded if the producer proves that the defect of the sold good has emerged after he placed the good on the market. Alongside the limited defect liability, within the scope of Article 56 of the CPL, the producer incurs guarantee liability for the defect of a good which is to be sold with the warranty certificate. Under this obligatory (statutory) guarantee, the right which the consumer is entitled to in the first place is the right to free repair of the good, the defect of which arises in the course of guarantee period. In cases where the repairment is not performed at all or properly due to reasons set forth in the respective article, the consumer may exercise one of other alternative rights. Yet, in any case, in order for the consumer to have recourse to the producer’s guarantee liability, the defect should not be caused by any misuse or abuse of the consumer.

TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN KAPSAMINDA ÜRETİCİNİN SINIRLI AYIP SORUMLULUĞU VE ZORUNLU GARANTİ SORUMLULUĞU

Öz

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) m. 11/2 uyarınca üretici, satıcının ayıplı ifası durumunda tüketiciye karşı satıcı ve ithalatçı ile birlikte müteselsilen sorumludur. Bu sorumluluk sınırlı ayıp sorumluluğudur. Zira tüketici, üreticiye karşı sadece ücretsiz onarım veya ayıpsız benzeriyle değiştirme hakkını ileri sürebilir. Üretici, ayıbın malı piyasaya sürdükten sonra doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumluluktan kurtulur. Sınırlı ayıp sorumluluğunun yanısıra, üreticinin (ve ithalatçının), TKHK m. 56 çerçevesinde garanti belgesi ile satılması zorunlu olan maldaki ayıba ilişkin garanti sorumluluğu da bulunmaktadır. Zorunlu garanti sorumluluğu kapsamında, tüketicinin öncelikli olarak kullanması gereken hak, garanti süresi içinde ortaya çıkan ayıbın ücretsiz onarılmasını isteme hakkıdır. Şayet maddede belirtilen sebepler nedeniyle onarım hiç ya da gereği gibi yerine getirilmemişse, tüketici artık diğer seçimlik haklarından birini kullanabilir. Ancak her hâlükârda, tüketicinin üreticinin garanti sorumluluğuna başvurabilmesi için ayıbın kullanım hatasından kaynaklanmaması gerekir.

Anahtar Kelimeler

Üreticinin Sorumluluğu, Garanti Sorumluluğu, Garanti Belgesi, Ayıp Sorumluluğu, Tüketicinin Korunması

Kaynakça

• Akbulut Pakize Ezgi, Borçlar Hukukunda Kesin Hükümsüzlük Yaptırımının Amaca Uygun Sınırlama (Teleolojik Redüksiyon) Yöntemi ile Daraltılması, On İki Levha Yayıncılık, 2016.
• Akçura Karaman Tuba, Üreticinin Ayıplı Ürününün Sebep Olduğu Zararlar Nedeniyle Üçüncü Kişilere Karşı Sorumluluğu, Vedat Kitapçılık, 2008.
• Akkanat Öztürk Elif Beyza, Tüketici Satımında Garanti Belgesinin Hukuki Niteliği, On İki Levha Yayıncılık, 2019.
• Akünal Teoman, “Satıcının Onarım Garantisi”, İÜHFM, C. XXXVIII, Sayı 1-4, s. 547-570.
• Al Dursun, “7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu Kapsamında Ürün Kavramı ve Üreticinin Sorumluluğu”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 15, S. 169, Eylül 2020, s. 1802-1804.
• Aral Fahrettin / Ayrancı Hasan, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 12. Baskı, Yetkin Yayınları 2019.
• Arbek Ömer, Satım Konusu Ayıplı Malın Tamir Edilmesi, Yetkin Yayınları, 2005.
• Aslan Bayram, Tüketicinin Onarım Hakkı, Lykeion, 2018. (“Onarım”)
• Aslan İ. Yılmaz, Tüketici Hukuku, 5. Baskı, Ekin 2015. (“Tüketici”)
• Atamer Yeşim M. / Baş Ece, “Avrupa Birliği Hukuku İle Karşılaştırmalı Olarak 6502 Sayılı Yeni Tüketicinin Koruması Hakkında Kanun Uyarınca Satım Sözleşmesinde Ayıptan Doğan Sorumluluk”, İstanbul Barosu Dergisi Tüketici Hakları ve Rekabet Hukuku Özel Sayısı, C. 88/1, 2014, s. 19-60. Atamer Yeşim M. / Hermidas Semir, “Die neue EU-Richtlinie zum Verbrauchsgüterkauf”, Aktuelle Juristische Praxis (AJP), S. 48, s. 48-67.
• Atamer Yeşim M. / İnceoğlu M. Murat, “Satım Sözleşmesinde Tüketicinin Seçimlik Hakları ve Avrupa Birliği Hukuku ile Uyumu Sorunu”, İstanbul, 2012.
• Atamer Yeşim M. / Kurtulan Güner Gökçe, “Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu ile İmalatçının Sorumluluğu Konusu Türk Hukuku Açısından Çözülmüş Müdür?”, AÜHFD, C. 70, S. 2, 2021, s. 543-588.
• Atamer Yeşim M., “Tüketici Satım Sözleşmelerine İlişkin TKHK m. 4 – Eleştiriler ve Revizyon Teklifleri”, Batider, C. XXIV, S. 1, 2007, s. 81-106. (“Eleştiriler”)
• Atamer Yeşim M., Uluslararası Satım Sözleşmelerine İlişkin Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) Uyarınca Satıcının Yükümlülükleri ve Sözleşmeye Aykırılığın Sonuçları, Beta, 2005. (“CISG”)
• Atasoy Kemal, “Garanti Sözleşmesinin Türleri, Hukuki Özellikleri ve Sonuçları”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 5, S. 1, Ocak 2019, s. 101-134.
• Aydoğdu Murat, Milli Şerh (National Commentary) 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, Editörler: Hakan Tokbaş, Özlem Tüzüner, 1. Bası, Aristo Yayınevi, 2016. (“Şerh”)
• Aydoğdu Murat, Tüketici Hukuku Dersleri, Adalet Yayınevi, 2015. (“Tüketici”)
• Baysal Başak, Haksız Fiil Hukuku, On İki Levha Yayıncılık 2019.
• Birinci Uzun, Tuba, “Garanti Belgesi Uygulaması, Bu Uygulama İle Tüketiciye Sağlanan Koruma ve Karşılaşılan Sorunlar”, Terazi Hukuk Dergisi, Yıl 5, Sayı 46, Haziran 2010, s. 95-103.
• Buz Vedat, Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Yetkin Yayınları, 2005.
• Canbolat Ferhat / Topuz Seçkin, “Kefalet ile Garanti Ayırımının Önemi ve Ayırımda Uygulanacak Kıstaslar”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 78, 2008, s. 53-76.
• Ceylan Ebru, “6502 Sayılı Yeni Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a Göre Garanti Belgesi ve Satış Sonrası Hizmetlere İlişkin Hükümlerin Değerlendirilmesi”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, S. 2, 2016, s. 415-438.
• Cumalıoğlu Emre, “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda Satıcının Ayıplı Maldan Sorumluluğunun Koşulları”, Terazi Hukuk Dergisi, Cilt: 9, Özel Sayı, Kasım 2014, s. 20-29.
• Çabri Sezer, 6502 sayılı Kanun’a Göre Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, Adalet Yayınevi, 2016.
• Çilci Çiğdem, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Hükümlerine Göre Ayıplı Mal Satışı Nedeniyle Müteselsil Sorumluluk, Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Demir Mehmet, “Tüketim Mallarının Satımındaki Garantilere İlişkin AB Yönergesi ve Ülkemizdeki Yasal Düzenleme”, AÜHFD, C. 54, S. 3, 2005, s. 23-51.
• Develioğlu Hüseyin Murat, Kefalet Sözleşmesini Düzenleyen Hükümler Işığında Bağımsız Garanti Sözleşmeleri, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2009.
• Emmenegger Susan, “Garantie, Schuldbeitritt und Bürgschaft – vom bundesrechtlichten Umgang mit gesetzgeberischen Inkohärenzen”, ZBJV 145/2009, s. 561-582.
• Erbek Odabaşı Özge, “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Hükümlerine Göre Garanti Belgesinin Hukuki Niteliği”, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan, C. 19, Özel Sayı, 2017, s. 611-677.
• Eren Fikret, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 5. Baskı, Yetkin Yayınları, 2017.
• Erlüle Fulya, “Tüketim Mallarının Satımı Sözleşmesi ve Bu Mallara İlişkin Olarak Verilen Garantiler Hakkında Yönerge”, Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu İçin Armağan, Ankara, 2004, s. 419-434.
• Früh Sibylle, Die Rechtliche Bedeutung des Garantiescheins beim Kauf von Konsumgütern, Zürich, 1982.
• Göçer Ahmet Alpaslan, Garanti Belgeleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Hukuk Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2013.
• Grunewald Barbara / Peifer Karl-Nikolaus, Verbraucherschutz im Zivilrecht, Springer Verlag Berlin Heidelberg, 2010.
• Gümüş Mustafa Alper, 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi Cilt 1, Vedat Kitapçılık 2014. (“Şerh”)
• Gümüş Mustafa Alper, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, C. II, 3, 3. Bası, Vedat Kitapçılık, 2014. (“BÖ”)
• Havutçu Ayşe, “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a Göre Ayıplı Mal ve Hizmet Nedeniyle Tüketicinin Tazminat Hakkı (Özellikle Bedensel Zararlar Yönünden)”, Yeni Gelişmeler Işığında Bedensel Zararların Tazmini Cilt 2, TBB Yayınları, 2016, s. 91-114. (“Ayıp”)
• Havutçu Ayşe, Türk Hukukunda Örtülü Bir Boşluk: Üreticinin Sorumluluğu, Seçkin Yayıncılık, 2005. (“Üretici”)
• Helvacı Serap / Altıner Yolcu Fatma Zeynep, “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un İspat Yükü Adı Altında Getirdiği Düzenleme”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 24, S. 2, Aralık 2018, s. 804-822.
• Hess Hans-Joachim, Kommentar zum Produktehaftpflichtgesetz, 2. Bası, Paul Haupt Verlag, 1996.
• İnceoğlu M. Murat, “Ayıba Karşı Tekeffül ve Garanti Sorumluluğu”, Yeni Tüketici Hukuku Konferansı (Makaleler-Tartışmalar), Der: Doç. Dr. Murat İnceoğlu, On İki Levha Yayıncılık, 2015, s. 153-238.
• Kahraman Zafer, Saf Garanti Taahhütleri, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2017.
• Kahveci Nalan, Taşınır Satımında Ayıplı Mal Nedeniyle Tüketicinin Sözleşmeden Dönmesi, Adalet Yayınevi, 2014.
• Kanışlı Erhan, “Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu (ÜGTDK) Uyarınca Üreticinin Sorumluluğu”, İstanbul Hukuk Mecmuası, C. 78, S. 3, Aralık 2020, s. 1413-1468.
• Kapancı Kadir Berk, “Satıcının Satış Konusuyla İlgili Olarak Verdiği (Saf) Garanti Taahhütleri”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 6, S. 2, 2015, s. 319-368. (“Garanti”)
• Kapancı Kadir Berk, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Açısından Satış Hukukunda Ayıptan Doğan Sorumluluk ve Sözleşmesen Garanti Taahhütleri, XII Levha Yayıncılık, 2012. (“Satış”)
• Kara Doğan, Satış Sözleşmesi Çerçevesinde Ayıptan Sorumlulukta Zamanaşımı ve Ayıptan Doğan Def’i Hakları, On İki Levha Yayıncılık, 2020. (“Ayıp”)
• Kara İlhan, Yeni Kanuna Göre Tüketici Hukuku, Engin Yayınevi, 2015. (“Tüketici”)
• Karakocalı Ahmet, Milli Şerh (National Commentary) 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, Editörler: Hakan Tokbaş, Özlem Tüzüner, 1. Bası, Aristo Yayınevi, 2016.
• Kırca Çiğdem, “Örtülü (Gizli) Boşluk ve Bu Boşluğun Doldurulması Yöntemi Olarak Amaca Uygun Sınırlama (Teleologische Reduktion)”, AÜHFD, C. 50, S. 1, 2001, s. 91-119. (“Örtülü Boşluk”)
• Kırca Çiğdem, Ürün Sorumluluğu, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2007. (“Üretici”)
• Lips Michael, Die Kaufrechtliche Garantie Unter besonderer Berücksichtgung der Pflicht zum Bezug von Original-Ersatzteilen und Wiederverwertung von Ersatzteilen, Zürich Schulthess, 2002.
• Malsch Christina, Die Herstellergarantie im Schuld-, Kartell- und Wettbewerbsrecht, Mannheim 2004 (https://madoc.bib.uni-mannheim.de/873/1/Malsch_Dissertation.pdf).
• Özel Çağlar, Tüketicinin Korunması Hukuku, 6. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Öztan Bilge, İmalatçının Sorumluluğu, Turhan Kitabevi, 1982.
• Reisoğlu Seza, Garanti Mukavelesi, Ajans-Türk Matbaası, Ankara, 1963.
• Schwizer Angelo, Herstellergarantien in Konsumentenverhaeltnissen, Dike Verlag AG, 2016.
• Serozan Rona / Baysal Başak / Sanlı Kerem Cem, Borçlar Hukuku Özel Bölüm, On İki Levha Yayıncılık, 2019.
• Serozan Rona, “CISG ve TBK’na Göre Alıcının Dönme Hakkının Sınırları”, İÜHFM, C. LXX, S. 2, 2012, s. 207-220.
• Sirmen Lâle, “Tüketici Hukukunun Amacı ve Özellikleri”, Journal of Yaşar University, Yıl 2013, Cilt 8, Özel Sayı, s. 2465- 2476.
• Şenocak Zarife, “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a Göre Ayıplı Mal Teslimi Halinde Tüketicinin Hakları”, Terazi Hukuk Dergisi, Cilt 9, Özel Sayı, 2014, s. 30-37.
• Tandoğan Halûk, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C. I/1, 5. Basıdan 6. Tıpkı Basım, Vedat Kitapçılık, 2008. (“C. I”)
• Tandoğan Halûk, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C. II, 5. Bası, Vedat Kitapçılık, 2010. (“C. II”)
• Turan Gamze, “Garanti ve Kefalet Sözleşmeleri Arasındaki Farklar ve Banka Kredi Kartı Sözleşmelerindeki Şahsi Teminatın Niteliği”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 66, 2006, s. 27-50.
• Türkmen Ahmet, “Tüketici İşlemlerinde Ayıplı Mal ve Hizmetten Doğan Seçimlik Hakların Tabi Olduğu Zamanaşımı ve Bunun Garanti Taahhütleriyle İlişkisi”, DEÜHFD, C.16, 2014, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, Özel Sayı, C. III, 2015, s. 3389- 3448.
• Ünal Akın / Kalkan Arif, “Türk Hukukunda Ürün Sorumluluğu Üzerine Olan ve Olması Gereken Hukuka Dair Genel Düşünceler”, TAAD, Yıl 11, S. 39, Temmuz 2019, s. 45-82.
• Yavuz Cevdet / Acar Faruk / Özen Burak, Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümler), 16. Baskı, Beta, 2019. Yavuz Cevdet, Satıcının Satılanın (Malın) Ayıplarından Sorumluluğu, 1. Bası, Beta, 1989.
• Yücedağ Nafiye, Sözleşmeye Aykırı Mal Tesliminde Yenisiyle Değiştirme Hakkı -TBK ve CISG Uyarınca-, On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Zevkliler Aydın / Gökyayla K. Emre, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 20. Bası, Vedat Kitapçılık, 2020.