ELEKTRİK DAĞITIM FAALİYETİYLE İLGİLİ UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ KARARLARI ÇERÇEVESİNDE İDARİ DAVALARDA HUSUMET KAVRAMINI YENİDEN DÜŞÜNMEK

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 2, 1559 - 1576, 15.10.2021

Onur Kaplan

Öz

İdari yargılama hukukunda ortaya çıkan hukuki uyuşmazlıklar yönünden kural olarak idari makamların, davalı konumda olacağı kabul edilmektedir. Bir hukuki uyuşmazlıkta davalı tarafın kim olacağını ifade eden husumet kavramı, idari davalarda ilk inceleme aşamasında dikkate alınan bu nedenle de idari yargılama hukuku yönünden önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bununla bağlantılı biçimde Uyuşmazlık Mahkemesinin vermiş olduğu kararlara bakıldığında; genel olarak organik kriterin ön planda tutulduğu ve bu doğrultuda uyuşmazlığın çözümünün idari yargının görev alanına girmesi için hasım olarak gösterilen bir kamu kurum ya da kuruluşunun bulunması gerektiği ifade edilebilir. Uyuşmazlık Mahkemesinin yakın zamanda, elektrik dağıtım şirketleri tarafından yürütülen faaliyetler kapsamında ortaya çıkan hukuki uyuşmazlıkların çözümünde de bu çerçevede adli yargının görevli olduğuna karar verdiği görülmektedir. Ancak, bu kararlarda özellikle özel hukuk kişilerinin de idari fonksiyon yerine getirebileceği ve bu nedenle tesis ettiği işlem ve eylemlerinden ötürü bireylerin temel hak ve hürriyetlerini etkileyebildiği hususu dikkate alınmamıştır. Bununla birlikte Uyuşmazlık Mahkemesi, kamu hizmeti niteliğinde bir faaliyet yaptığını belirtmesine rağmen; ilgili elektrik dağıtım şirketinin özel hukuk kişisi olmasına vurgu yaparak mutlak bir yaklaşım biçimi ortaya koymuştur. Bu sebeple, idari yargının görev alanının belirlenmesinde ortaya konulan ölçütlerle bağlantılı olarak husumet kavramını yeniden düşünmek gereksinimi doğmuştur. Bu doğrultuda çalışmada, idari yargılama hukukunda özel hukuk kişilerinin davalı olup olamayacağı sorunu ortaya konularak, Uyuşmazlık Mahkemesinin bu konudaki yaklaşımının sonuçları irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Uyuşmazlık Mahkemesi, İdari Dava, Husumet, Elektrik, Kamu Hizmeti

RE-THINKING THE CONCEPT OF HOSTILITY IN ADMINISTRATIVE CASES IN THE FRAMEWORK OF THE COURT OF DISPUTES DECISIONS RELATED TO ELECTRICITY DISTRIBUTION ACTIVITY

Öz

As a rule, it is accepted that the administrative authorities will be defendants in terms of legal disputes arising in the administrative procedure law. The concept of hostility is taken into account at the first examination stage of administrative cases, therefore it appears as an important issue in terms of administrative procedure law. Considering the decisions of the Court of Disputes; in general, it can be stated that the organic criteria is prioritized and accordingly, a public institution or organization must be found in order to the resolution of the dispute to be considered within the jurisdiction of the administrative judiciary. It is seen that the Court of Disputes has recently decided that the judicial order is responsible for the settlement of legal disputes arising within the scope of the activities carried out by the electricity distribution companies. However, in these decisions, it is not taken into consideration that especially private law persons can also perform administrative functions and therefore affect the fundamental rights and freedoms of individuals due to their acts and actions. Nevertheless, the Court of Disputes has adopted an absolute approach, emphasizing that the relevant electricity distribution company is a private law person, despite the fact that it has stated that it is carrying out an activity in the nature of a public service. For this reason, it is necessary to rethink the concept of hostility in connection with the criteria set out in determining the jurisdiction of the administrative judiciary. In this regard, the study will examine the results of the approach of the Court of Disputes on this issue by putting forward the problem of whether private law persons can be defendants in administrative procedure law.

Anahtar Kelimeler

The Court of Disputes, Administrative Case, Hostility, Electricity, Public Service

Kaynakça

• Aktaş, Batuhan/Seyhan, Serkan, “Uyuşmazlık Mahkemesi Kararları Işığında İdari Yargının Görev Alanının Belirlenmesine İlişkin Bir İnceleme”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı:144, 2019, (ss.105-172).
• Aktaş, Gülsüm, “Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarında İdari Yargının Görev Alanı Ölçütleri (Belirlenebilir Mi?)”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sayı:5, 2015, (ss.1-35).
• Akyılmaz, Bahtiyar/Sezginer, Murat/Kaya, Cemil, Türk İdare Hukuku, 9. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2018.
• Akyılmaz, Bahtiyar/Sezginer, Murat/Kaya, Cemil, Türk İdari Yargılama Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara, 2018.
• Altay, Evren, “Danıştay’ın İdari Görevleri ve Kararları”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Yıl:18, Sayı:56, 2005, (ss.189-238).
• Arat, Nilay, “İdari Uyuşmazlıkların Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri ile Halli Önündeki Engeller”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası (Prof. Dr. İl Han Özay’a Armağan), Cilt:69, Sayı:1-2, 2011, (ss.891-906).
• Atiyas, İzak/Oder, Burak, Türkiye'de Özelleştirmenin Hukuk ve Ekonomisi, TEPAV Yayınları, Ankara, 2008.
• Ayaydın, Cem, İdare Hukukuna Giriş (II), Yenilik Yayınevi, İstanbul, 2008.
• Berk, Kahraman, “İdare Hukukuna ve İdari Yargıya İlişkin Değerlendirmeler-I”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt:65, Sayı:2, 2007, (ss.35-48).
• Bilgen, Pertev, İdare Hukuku Dersleri, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1999.
• Braconnier, Stéphane, Droits des services publics, 2. Baskı, PUF, Paris, 2007.
• Burtan, Ç. Burak, İdari Yargıda Ehliyet ve Husumet, Der Yayınları, İstanbul, 2018.
• Cengiz, Sibel, “Türkiye’nin Elektrik Enerjisi Piyasasında Yeniden Yapılanma”, Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt:4, Sayı:1, 2006, (ss.117-134).
• Chapus, René, L’administration et son juge, PUF, Paris, 1999.
• Coşkun, Sabri/Karyağdı, Müjgan, İdari Yargılama Usulü Örnek İçtihatlar-Yorumlar, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2001.
• Crozat, B., Fransız Devlet Şurasının Son Temayülleri, Cezaevi Matbaası, Ankara, 1937.
• Çavuşoğlu, G. Filiz, “Elektrik Dağıtım Hizmetlerinin Özelleştirmesi Hakkında Kısa Bir Değerlendirme”, Fasikül Hukuk Dergisi, Cilt:10, Sayı:109, 2018, (ss.34-41).
• Çelik, Taşkın, “Uyuşmazlık Mahkemesine Başvurulmasında ve Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarının Uygulanmasında Karşılaşılan Sorunlar”, Ulusal ve Uluslararası Boyutlarıyla Görev Uyuşmazlıkları ve Uyuşmazlık Mahkemesi Sempozyumu, Ankara, 2013, (ss.1-17).
• Çelikkol, Hüseyin, “İdari Yargıda Ehliyet ve Husumet”, Adalet Dergisi, Yıl:76, Sa-yı:3, Ankara, 1985, (ss.749-770).
• Çınar, H. Yusuf, Elektrik Piyasasında Dağıtım Faaliyetine İlişkin Lisanslama Rejimi ve Denetim, Astana Yayınları, Ankara, 2018.
• Çırakman, Erol, “Hukuk Yargılama Usulünün İdari Yargıda Uygulanması”, İdari Yargıda Son Gelişmeler Sempozyumu, Danıştay Yayınları, Ankara, 1982, (ss.102-112).
• Derdiman, R. Cengiz, İdari Yargının Genel Esasları, 3. Baskı, Aktüel Yayıncılık, Bursa, 2014.
• Duran, Lütfi, “Uyuşmazlık Mahkemesi İçtihatlarına Göre Selbi Vazife İhtilafı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt:16, Sayı:3-4, 1950, (ss.688-717).
• Ergen, Cafer, İdari Yargı Davaları, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2008.
• Ergün, Ç. Evrim, Elektrik Piyasasında Kamu Hizmeti, Çakmak Yayınevi, Ankara, 2010.
• Erkut, Celal, İptal Davasının Konusu Oluşturması Açısından İdari İşlemin Kimliği, Danıştay Yayınları, Ankara, 1990.
• Freedeman, Charles E., Modern Fransa’da Danıştay (çev. Göktan, Işık), Danıştay Yayınları, Ankara, 1971.
• Gönen, Yakup, “Elektrik Piyasası Faaliyetlerinin Kamu Hizmeti Niteliğine İlişkin Bir Değerlendirme”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:14, Sayı:2, 2010, (ss.359-386).
• Göreli, İ. Hakkı, Devlet Şûrası, Yeni Matbaa, Ankara, 1953.
• Gözübüyük, A. Şeref/Tan, Turgut, İdare Hukuku Cilt-II: İdari Yargılama Hukuku, 7. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014.
• Günday, Metin, “Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Hükümlerinin İdari Yargıda Uygulanma Alanı”, İdari Yargının Yeniden Yapılandırılması ve Karşılaştırmalı İdari Yargılama Usulü Danıştay Sempozyumu 133. Yıl, Danıştay Yayınları, Ankara, 2001, (ss.79-86).
• Günday, Metin, “İdari Yargının Görev Alanının Anayasal Dayanakları”, Anayasa Yargısı Dergisi, Sayı:14, 1997, (ss.347-358).
• Gündüz, F. Ebru, İdari Davalarda Ehliyet ve Husumet, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016.
• Güran, Sait, “İdarenin ve Ajanın Sorumluluğunun Belirlenmesine İlişkin Düşünceler”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt:12, Sayı:1, 1979, (ss.55-62).
• Güzel, Oğuzhan, “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında İdarî Yargının Görev Alanına Yönelik Müdahalelerin Değerlendirilmesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Cilt:17, Sayı:1-2, 2013, (ss.1483-1524).
• Işıklar, Celal, “İdari Yargılamada İlk İncelemenin Sıra, Düzen ve Usûlü”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Cilt:1, Sayı:6, 2011, (ss.69-140).
• İnanç, Mehmet, Özel Hukuk Tüzelkişilerinin İdari İşlemleri, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• Kaplan, Gürsel, “Danıştay Kararları ve İlgili Özel Yasal Düzenlemeler Çerçevesinde İdari Yargıda Ehliyet ve Husumet”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası (Prof. Dr. İl Han Özay’a Armağan), Cilt:69, Sayı:1-2, 2011, (ss.349-390).
• Kaplan, Gürsel, İdari Yargılama Hukuku, Ekin Yayınevi, Bursa, 2016.
• Kara, Seyfettin, “İdari Yargılama Usulünde Islah”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Cilt:5, Sayı:10, 2017, (ss.409-443).
• Karahanoğulları, Onur, Türkiye’de İdari Yargı Tarihi, Turhan Kitabevi, Ankara, 2005.
• Karahanoğulları, Onur, Kamu Hizmeti (Kavram ve Hukuksal Rejim), Turhan Kitabevi, Ankara, 2015.
• Karahanoğulları, Onur, İdari Yargı İdarenin Hukukla Zorlanması, Turhan Kitabevi, Ankara, 2019.
• Karaman, Ebru, Türk İdari Yargısının Görev Alanının Anayasal Dayanağı (Fransız İdari Yargısı ile Karşılaştırmalı), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• Kaya, Cemil, “İdari Yargıda Husumet”, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun Kabul Edilişinin 35. Yıl Dönümü Sempozyumu, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017, (ss.24-34).
• Kaya, Yağmur, “Türkiye’de Özelleştirmelerin İstihdam Etkileri: Elektrik Dağıtım Şirketleri Üzerine Bir İnceleme”, Kayseri Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, 2020, (ss.1-23).
• Kır, Atıf, Kamu Hizmetinin Görülme Usullerinden Ruhsat Usulü ve Elektrik Piyasası Örneği, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2013.
• Kızıl Voyvoda, Özlem/Voyvoda, Ebru, “Türkiye’de Enerji Sektörünün Yeniden Yapılandırılması Sürecinde Hukuk Düzenlemeleri”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı:2019/1, 2019, (ss.127-154).
• Lachaume, Jean-François, Droit administratif, PUF, Paris, 1983.
• Lamarque, Jean, Recherches sur l’application du droit privée aux services publics administratifs, LGDJ, Paris, 1960.
• Long, Marceau/Weil, Prosper/Braibant, Guy/Delvolvé, Pierre/Genevois, Bruno, Les grands arrêts de la jurisprudence administrative, 20. Baskı, Dalloz, Paris, 2015.
• Özay, İl Han, “Türkiye’de İdari Yargının İşlev ve Kapsamı”, İdari Yargıda Son Gelişmeler Sempozyumu, Danıştay Yayınları, Ankara, 1982, (ss.1-30).
• Özcan, E. Elvin, İdare Hukuku Açısından Türkiye’de Elektrik Sektörünün Regülasyonu ve Avrupa Birliği, Rusya, Çin ve Güney Amerika Uygulamaları, Turhan Kitabevi, Ankara, 2010.
• Özdemir, H. Eyüp, İdari Yargıda Dilekçeler Üzerine İlk İnceleme, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• Tan, Turgut, İdare Hukuku, 7. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2018.
• Tosun, Mehmet/Tan, Emre, “İdari Yargıda Davaya Müdahale (Uygulama ve Teori Açısından İnceleme)”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sayı:5, 2015, (ss.827-877).
• Turinetti, Alice, La Normalisation: Etude en droit économique, Éditions Connaissances et Savoirs, 2018.
• Ulusoy, Ali D., İdari Yargılama Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• Yaşar, H. Nuri, İdare Hukuku, 2. Baskı, İstanbul, 2014.
• Yayla, Yıldızhan, “Uyuşmazlık Mahkemesi ve Geleceği Üzerine”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt:34, Sayı:1-4, 1968, (ss.201-209).
• Yayla, Yıldızhan, İdare Hukuku, 2. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• Yeniay, Lokman, “Adil Yargılanma Hakkı Bağlamında Yargı Ayrılığı Sistemi Üzerine Bir İnceleme”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt:26, Sayı:1, 2020, (ss.161-189).
• Yenice, Kazım/Esin, Yüksel, Açıklamalı-İçtihatlı-Notlu İdari Yargılama Usulü, Arı-san Matbaacılık, Ankara, 1983.
• Yıldırım, Ramazan/Çınarlı, Serkan, Türk İdari Yargılama Hukukun Dersleri, Astana Yayıncılık, Ankara, 2018.
• Yıldırım, Turan, “İdari İşlemler”, İdare Hukuku (Ed. Yıldırım, Turan), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018, (ss.293-408).
• Yıldırım, Turan, “İdari Yargı”, İdare Hukuku (Ed. Yıldırım, Turan), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018, (ss.625-822).
• Zabunoğlu, Y. Kazım, İdare Hukuku-II, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2012.