MAHKÛMİYET BAĞLAMINDA OY HAKKININ SINIRLANDIRILMASI VE GENEL OY İLKESİ

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 2, 1873 - 1904, 15.10.2021

Saba Şahika Tahmaz Üzeltürk

Öz

Bu çalışmanın konusu esas itibarıyla genel oy ilkesi çerçevesinde mahkûmların oy hakkının sınırlanmasıdır. Bu kapsamda çalışmada ilk olarak genel oy ilkesi değerlendirilmiş ve daha sonra oy hakkının kullanımının tarihçesi ve karşılaştırmalı hukuktaki örnekleri açıklanmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde ise İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’nin temel hak ve özgürlüklerin sınırlanmasıyla ilgili esas aldığı kriterler mahkûmların oy hakkı kapsamında irdelenmiştir. Buna göre sınırlama konusunda mahkemenin temel içtihatları, sınırlamanın Türk hukukundaki yansımaları ve bu kriterlere göre ortaya konabilecek çözüm önerileri çalışmaya yansıtılmıştır. Çalışmada ulaşılmak istenen amaç sınırlamaların açık bir şekilde ortaya konması ve dolayısıyla Türkiye’de Sözleşme’ye uygunluk anlamında atılabilecek adımların belirlenmesidir.

Anahtar Kelimeler

Oy hakkı, Genel oy ilkesi, mahkûm, mahkûmiyet, güvenlik tedbiri, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi, oy hakkından mahrumiyet

RESTRICTION OF PRISONERS’ RIGHT TO VOTE AND THE UNIVERSAL SUFFRAGE PRINCIPLE

Öz

This study is mainly about prisoners’ restriction of suffrage in terms of the universal suffrage principle. In this context, firstly, the universal suffrage principle will be evaluated, and then, the historical background and comparative law examples of prisoners’ disenfranchisement will try to be explained. The second part of the study will be on restrictions of prisoners’ right to vote based on the criteria of the European Convention on Human Rights and European Court of Human Rights. Thereafter, basic precedents of the Court and its reflection on Turkish law within the proposed solutions are reflected. The main goal of the study is to set out the criteria on the restriction of the right and therefore step into the principles that Turkey should follow to comply with the Convention.

Anahtar Kelimeler

Right to vote, universal suffrage principle, prisoner, conviction, security measures, European Convention on Human Rights, European Court of Human Rights, disenfranchisement

Kaynakça

• AKARTÜRK Ekrem Ali, Oy Hakkının Anayasal İlkeleri, Legal Kitabevi, İstanbul 2017.
• AKBULUT Olgun, “Serbest Seçim Hakkı” in Sibel İnceoğlu (ed), İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme, 3. Baskı, Beta 2013, 543-556.
• AKBULUT Olgun, “AİHS ve MSHS’nin Seçim Hükümlerinin Karşılaştırmalı İncelemesi” Seçim, Demokrasi ve Seçim Sistemleri Sempozyumu, MEF Üniversitesi, İstanbul, 1-2 Mart 2018, Onikilevha, 89-99.
• AKKAŞ Ahmet Hulusi, Bir Güvenlik Tedbiri Türü Olarak Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma (Hak Yoksunlukları), Adalet Yayınevi, Ankara 2021.
• ALTINKÖK Serhat, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatları Açısından Serbest Seçim Hakkı”, (2015) Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 5, 37-81.
• ARTUK Mehmet Emin ve ALAN AKCAN Esra, “Mukayeseli Hukuk ve Türk Ceza Hukukunda Güvenlik Tedbirleri”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3:2, Güz 2016, 5-37.
• AVRUPA KONSEYİ, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi İçtihadına İlişkin Rehber: Mahpus Hakları” (2019) < https://www.echr.coe.int/Documents/Guide_ Prisoners_ rights_TUR.pdf> Erişim Tarihi: 25 Mayıs 2021.
• AVRUPA KONSEYİ, “Guide on Article 3 of Protocol No. 1 to the European Convention on Human Rights: Right to Free Elections” (2019) <https://www. echr.coe.int/Documents/Guide_Art_3_Protocol_1_ENG.pdf> Erişim Tarihi: 8 Mart 2020.
• AVRUPA KONSEYİ, “Hükümlülerin Oy Kullanma Hakkı Tematik Bilgi Notu” (2015) <https://www.echr.coe.int/Documents/FS_Prisoners_vote_TUR.pdf> Erişim Tarihi: 8 Mart 2020.
• AVRUPA KONSEYİ, Secretariat General of the Committee of Ministers Communication from the United Kingdom concerning the case of Hirst (No. 2) v. the United Kingdom, 02/11/2017 DH-DD(2017)1229, Action Plan 1302nd meeting (December 2017) (DH).
• AVRUPA KONSEYİ, “Right to Vote Factsheet” (2016) <https://www.echr. coe.int/Documents/FS_Vote_ENG.pdf> Erişim Tarihi: 8 Mart 2020.
• AYDIN Ömür, “Serbest Seçim Hakkı ve Kişinin Siyasal Etkinliklerinin Kısıtlanması Sorunu” (2020) Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 15, 69-96.
• BATES Ed, 'A Chronology on the Prisoner Voting Saga (2004-2015)' (PluriCourts Blog, 30 Ocak 2015) <https://www.jus.uio.no/pluricourts/english/blog/guests/2015-10-30-bates-prisoner-voting-rights.html> Erişim Tarihi 24 May 2021.
• BAUGH-DASH Neely, “Criminal Disenfranchisement: Deconstructing its Justifications and Crafting State-Centered Solutions” (2019) 7:1 Belmont Law Review 123-165.
• BOĞA Bekir, “Türk Ceza Kanununun Siyasi Haklardan Yoksunluğa İlişkin Düzenlemesinin İptali” (2018) Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1(1), 9-20.
• BOWCOTT Owen, “Council of Europe accepts UK Compromise on Prisoner Voting Rights” (Guardian, 7 Aralık 2017) <https://www.theguardian.com/politics/ 2017/dec/07/council-of-europe-accepts-uk-compromise-on-prisoner-voting-rights> Erişim Tarihi: 24 Mayıs 2021.
• BÖREKÇİ Eşref Barış, “Oy Hakkının İnternetten Oy Kullanımı ile Dönüşümü” (2021) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 23:1, < https://doi.org/10.33717/deuhfd.899918>, 607-638.
• CRIMINAL DISENFRANCHISEMENT LAWS ACROSS THE UNITED STATES, Brennan Center for Justice 2019 (2021 güncellemesiyle), <https://www. brennancenter.org/our-work/research-reports/criminal-disenfranchisement-laws-across-united-states> Erişim Tarihi: 24 Mayıs 2021.
• ÇELİKSOY Ergül, “Execution of the Judgments of the European Court of Human Rights in Prisoners’ Right to Vote Cases” (2020) Human Rights Law Review 20, DOI: 10.1093/hrlr/ngaa027, 555-581.
• DEMİRBAŞ Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 10. Baskı, Seçkin 2014.
• DOTHAN Shai, “Comparative Views on the Right to Vote in International Law: The Case of Prisoners' Disenfranchisement” in, Comparative International Law (Oxford University Press 2018) 379-397.
• EKİNCİ Emre, “Devrimden Günümüze Fransız Siyasal Sisteminin Evrimi” (2016) Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6:1, 149-172.
• FOSTER Steve, "Prisoners' Rights, Freedom of Expression and the Human Rights Act 1998" (2002) Journal of Civil Liberties 7:2 53-82.
• FOSTER Steve, “Reluctantly Restoring Rights: Responding to the Prisoner’s Right to Vote” (2009) Human Rights Law Review 9:3 489-507.
• GÖNENÇ Levent, Türkiye’de Seçim Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları, Adalet, Ankara – 2008.
• GÖZLER Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi: Cilt 1, 1. Baskı, Ekin 2011.
• GUIDANCE ON RELEASE ON TEMPORARY LICENCE, (UK Government, 2019) https://www.gov.uk/guidance/release-on-temporary-licence Erişim Tarihi: 26 Mayıs 2021.
• HAKERİ Hakan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 22. Baskı, Adalet 2019.
• JOHNSTON Neil, “ Prisoners’ Voting Rights: Developments since May 2015”, House of Commons Briefing Paper (No. 07461, 2020) < https://commonslibrary. parliament.uk/research-briefings/cbp-7461/> Erişim Tarihi 25 Mayıs 2021.
• KABOĞLU İbrahim Ö, Özgürlükler Hukuku 1: İnsan Hakları Genel Kuramına Giriş, 7. Baskı, İmge 2013.
• KARAGÖZ Kasım, “Mahkumların Oy Hakkı Üzerindeki Yasağın Demokrasi Teorisindeki Yerine Eleştirel Bir Yaklaşım” (2007) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9:1 165-206.
• KARAKAŞ DOĞAN Fatma, “AİHM’nin Söyler v. Türkiye Kararı ile Yüksek Seçim Kurulu Kararı Işığında Mahkumların Oy Hakkı” (2014) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 26:112, 107-126.
• KARAMUSTAFAOĞLU Tunçer, Seçme Hakkının Demokratik İlkeleri, Sevinç Matbaası, Ankara 1970.
• KOCA Mahmut ve ÜZÜLMEZ İlhan, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 12. Baskı, Seçkin, Ankara 2019.
• KOÇAK Mustafa, “Seçim sistemleri ve Demokrasi Karşılaştırmalı Analiz: İHAM ve AB Ölçütleri”, (2006) Anayasa Yargısı 23, 115-132.
• KRENNERICH Michael, European Commission for Democracy through Law (Venice Commission, Report on Electoral Law and Electoral Administration in Europe Synthesis Study on Recurrent Challenges and Problematic Issues), CDL-AD (2020)023, Strasbourg, 8 October 2020, Erişim Tarihi, 06.06.2021.
• LOPEZ German, “The Democratic Debate Over Letting People in Prison Vote, Explained”, Vox 2019, < https://www.vox.com/policy-and-politics/2019/5/13/18535423/ prisoner-felon-voting-rights-bernie-sanders-2020> Erişim Tarihi: 24 Mayıs 2021.
• ÖZBEK Veli Özer, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 11. Baskı, Seçkin, Ankara 2020.
• ÖZBUDUN Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 17. bası, Yetkin, Ankara 2017.
• SOYSAL Mümtaz, Anayasaya Giriş, İmge Kitabevi, Ankara 2011. SUMPF Alexandre, “Le suffrage universel”, http://histoire-image.org/fr/etudes/ suffrage-universel, Erişim Tarihi: 15.04.2021.
• ŞİRİN Tolga, “İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’ne Göre Serbest Seçim Hakkı” (2011) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 17:1-2, 283-348.
• TEZİÇ Erdoğan, Anayasa Hukuku, Beta, İstanbul 2015.
• UGGEN Christopher, LARSON Ryan, SHANNON Sarah ve PULIDO-NAVA Arleth, “Disenfranchisement in 2020”, The Sentencing Project (2020).
• USLU, Ateş “Avrupa’da Erken Dönem Sosyalist Teori ve İşçi Hareketleri (1830-1840)”, (2014) Akademik İncelemeler Dergisi 9:1.
• VENEDİK KOMİSYONU, “Code of Good Practice in Electoral Matters” Guidelines and Explanatory Report CDL-AD(2002)023rev2-cor.
• VENEDİK KOMİSYONU, “Electoral Law” CDL-EL(2013)006.
• VENEDİK KOMİSYONU, “Report on the Abolition of Restrictions on the Right to Vote in General Elections by Mrs Mirjana Lazarova Trajkovska” CDL-AD(2005)011.
• VIE PUBLIQUE, “Les étapes de la conquête du droit de vote”, https://www.vie-publique.fr/fiches/23911-les-etapes-de-la-conquete-du-droit-de-vote, Erişim Tarihi: 15.04.2021.
• YELEKİN Süleyman, Ceza Mahkûmiyetinin Seçme ve Seçilme Hakkına Etkisi, Adalet Yayınevi, Ankara 2018.
• ZAFER Hamide, Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m. 1-75), Beta, 7. Baskı, İstanbul 2019.
• ZYSSET Alain, “Freedom of Expression, The Right to Vote, and Proportionality at the European Court of Human Rights: An Internal Critique” (2019) Oxford University Press 17:1 230-251.