AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNİN BİLGİ EDİNME HAKKI - İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ İLİŞKİSİNE GÜNCEL YAKLAŞIMI

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 1, 71 - 92, 01.03.2022

Melike Özge Çebi Buğdaycı

Öz

Demokratik devletlerde temel bir insan hakkı kabul edilen bilgi edinme hakkı, pek çok temel hak ve hürriyetin etkin bir şekilde kullanılabilmesine hizmet etmektedir. Bu hak ve hürriyetlerin başında ise ifade özgürlüğü gelmektedir. İfade özgürlüğünün etkin bir biçimde uygulanabilmesi için kişilerin devletin elinde bulunan bilgi ve belgelere erişiminin sağlanması son derece önemlidir. Bilgi edinme hakkının ifade özgürlüğünü tamamlayan yönüne karşın, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin ifade özgürlüğünü düzenleyen 10. maddesinde bilgi edinme hakkının korunup korunmadığı meselesi tartışılagelmiştir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ise bilgi edinme hakkı-ifade özgürlüğü ilişkisine önceleri daha temkinli yaklaşmaktayken, süreç içinde katı tutumundan vazgeçerek, bilgi edinme hakkının ifade özgürlüğü bağlamında değerlendirilebilmesi için sağlaması gereken eşik kriterleri açıkça ortaya koymaya başlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi Edinme Hakkı, İfade Özgürlüğü, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi

THE CURRENT APPROACH OF THE EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS TO THE RELATIONSHIP BETWEEN THE RIGHT TO INFORMATION AND FREEDOM OF EXPRESSION

Öz

The right to information, which is accepted as a fundamental human right in democratic states, serves the effective use of many fundamental rights and freedoms. The freedom of expression comes first among these rights and freedoms. It is extremely important to ensure that individuals have access to information and documents held by the state for the effective implementation of the freedom of expression. Despite the complementary aspect of the right to information to freedom of expression, the issue of whether the right to information is protected in Article 10 of the European Convention on Human Rights, which regulates freedom of expression, has been discussed. The European Court of Human Rights used to be more cautious about the relationship between the right to information and freedom of expression but the Court abandoned its strict attitude and started to reveal the threshold criteria that the right to information should meet in order to be evaluated in the context of freedom of expression.

Anahtar Kelimeler

The Right to Information, The Freedom of Expression, European Convention on Human Rights, European Court of Human Rights

Kaynakça

• AKILLIOĞLU, Tekin, “Yönetsel İşlemlerde Gerekçe İlkesi, Amme İdaresi Dergisi, C. 15, S. 2, Haziran 1982, 7-19.
• AYANOĞLU, Taner, “Bilgi Edinme Hakkı ve Yargısal Korunmasına İlişkin Bazı Sorunlar”, LHD, S. 18, Haziran 2004, 1529-1540.
• BYCHAWSKA-SINIARSKA, Dominika, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında İfade Özgürlüğünün Korunması- Uygulamacılar İçin El Kitabı, (Tuğçe Duygu Köksal Çev.), Avrupa Konseyi Yayını, 2018.
• DUYMAZ, Erkan, “İfade Özgürlüğünün Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Korunması Üzerine Bir İnceleme”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVII, Y. 2013, S. 1-2, 1367-1403.
• DUYMAZ, Erkan, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Çevrenin Korunmasına Katkısı”, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 47, Ekim 2012, 121-160.
• GEMALMAZ, M. Semih, “Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi-San Jose Paktı”, Ulusalüstü İnsan Hakları Hukuku Belgeleri C.I, Bölgesel Sistemler, İstanbul, Legal, 2010, 729-761, https://burakgemalmaz.com/ w p-content/uploads/2015/05/02.pdf.
• Guide on Article 10 of the European Convention on Human Rights- Freedom of Expression, 2021, Council of Europe, European Court of Human Rights https://www.echr.coe.int/documents/ guide_art_10_en g.pdf.
• GÜNDÜZ, F. Ebru ve YAZICIOĞLU, İsmail, “Bilgi Edinme Hakkı Çerçevesinde Kişisel Verilerin Korunması”, Anayasa Yargısı, C. 38, S.1, 2021, s. 171–204.
• KARAN, Ulaş, İfade Özgürlüğü, Anayasa Mahkemesine Bireysel başvuru El Kitapları Serisi-2, Avrupa Konseyi Ankara Program Ofisi, Şubat 2019.
• KAYA, Cemil, İdare Hukukunda Bilgi Edinme Hakkı, Seçkin, Ankara, 2005.
• MACOVEI, Monica, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz, İnsan Hakları El Kitapları, No.2, https://www.anayasa.gov.tr/media/3610/aihsmad10ifade.pdf.
• SOYKAN, Cavidan, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatlarında Bilgi Edinme Hakkı” AÜHFD, C. 56, S. 2, 2007,63-74.
• YAŞAMIŞ, Firuz Demir, Tebliğ, Bilgi Edinme Hakkı Paneli-Mayıs 2004, Türkiye Barolar Birliği, Haziran 2004, 21-76.