RETHINKING OF THE JOINT STOCK COMPANY SHAREHOLDERS’ RIGHT TO INFORMATION AND INSPECTION AND RIGHT TO APPLY TO THE COURT REGARDING THESE RIGHTS WITHIN THE FRAMEWORK OF THE REVISION OF THE SWISS CODE OF OBLIGATIONS

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 1, 149 - 184, 27.03.2024

Özlem İlbasmış Hızlısoy

Öz

inspection and right to apply to the court in case the requests regarding these
rights are not met, will be examined within the framework of the changes
which was brought in with the Swiss Code of Obligations Revision dated 19
June 2020 and entered into force as of January 1, 2023.
In our study, first, it will be evaluated whether it would be appropriate to
give the shareholders the right to obtain information by applying in writing
to the board of directors outside the general meeting, and under what
conditions it would be appropriate. Afterwards, the question of whether it is
necessary to subject the inspection right to conditions such as being
necessary for the exercise of shareholder rights or holding a certain
percentage of shares will be discussed. Again, whether it would be
appropriate to authorize only the board of directors to decide on the
inspection requests will be examined. Whether it would be appropriate to
provide written justification for the refusal of both information and inspection
requests is another issue to be discussed. Then, it will be evaluated in which
cases it would be appropriate to give the right to apply to the court regarding
the right to information and inspection. In this context, suggestions will be
made regarding the application period to the court. Finally, the study will be
concluded with a proposal of a legislative provision de lege ferenda.

Anahtar Kelimeler

Information, condition of necessity, inspection, minority, apply to the court

ANONİM ŞİRKET PAY SAHİBİNİN BİLGİ ALMA VE İNCELEME HAKKI İLE BU HAKLARA İLİŞKİN MAHKEMEYE BAŞVURU HAKKINI İSVİÇRE BORÇLAR KANUNU REVİZYONUNUN KONUYA İLİŞKİN GETİRDİĞİ YENİLİKLER ÇERÇEVESİNDE YENİDEN DÜŞÜNMEK

Öz

Bu çalışmada, anonim şirket pay sahibinin bilgi alma ve inceleme hakkı
ile bu haklara ilişkin istemlerin karşılanmaması durumunda mahkemeye
başvuru hakkı, 19 Haziran 2020 tarihli İsviçre Borçlar Kanunu Revizyonuyla
getirilmiş ve 1 Ocak 2023 tarihi itibariyle yürürlüğe giren yenilikler
çerçevesinde inceleme konusu yapılacaktır.
Çalışmamızda, öncelikle pay sahiplerine genel toplantısı dışında yönetim
kuruluna yazılı olarak başvurmak suretiyle bilgi alma hakkı tanınmasının
yerinde olup olmayacağı, hangi koşulla isabetli olabileceği
değerlendirilecektir. Ardından, inceleme hakkını pay sahipliği haklarının
kullanılabilmesi için gerekli olma veya belli oranda paya sahip olma gibi
şartlara tabi tutmaya ihtiyaç olup olmadığı sorunu ele alınacaktır. Yine
inceleme taleplerine ilişkin karar verme hususunda sadece yönetim kurulunu
yetkili kılmanın isabetli olup olmayacağı incelenecektir. Gerek bilgi alma
gerekse inceleme taleplerinin reddinin yazılı şekilde gerekçelendirilmesinin
öngörülmesinin yerinde olup olmayacağı da ele alınacak bir diğer meseledir. Daha sonra, bilgi alma ve inceleme hakkına ilişkin olarak hangi durumlarda
mahkemeye başvuru hakkı tanınmasının isabetli olacağı değerlendirilecektir.
Bu kapsamda mahkemeye başvuru süresine ilişkin olarak da önerilerde
bulunulacaktır. Nihayet çalışma de lege ferenda bir Kanun hükmü önerisiyle
sona erdirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Bilgi, gereklilik şartı, inceleme, azınlık, mahkemeye başvuru

Kaynakça

• Akbay, Direnç: Yeni Türk Ticaret Kanunu’na Göre Anonim Ortaklıklar Hukukunda Azınlığın Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı Yoluyla Korunması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2017.
• Akdağ Güney, Necla: Anonim Şirketlerde Pay Sahiplerinin Aktif ve Pasif Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı Üzerine Bazı Düşünceler, Regesta, Y. 2019, C. 4, Sa. 1, s. 37-56.
• Atakan, Murat Can: Anonim Şirketlerde Pay Sahiplerinin Bilgi Alma Hakkının İhlalinden Dolayı Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu, Terazi Hukuk Dergisi, Y. 2019, C. 14, Özel Sayı, s. 76-92.
• Atalay, Oğuz: Anonim Şirketlerde Bilgi Alma ve İnceleme Haklarının Mahkeme Aracılığıyla Kullanılması, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Özel Sayı 2014, [Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan (Basım Yılı: 2015)], s. 53-76.
• Aytaç, Zühtü: Sermaye Piyasası Hukuku Bağlamında Türk Ticaret Kanunu Tasarısı ve Pay Sahipliği Hakları, Avrupa Birliği Perspektifinden Türk Ticaret Kanunu Tasarısının Sermaye Piyasasına Etkileri, Uluslararası Konferans, Bildiriler – Tartışmalar – Panel, 16-17 Aralık 2008 (Editör: Korkut Özkorkut), Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 2010.
• Bilgili, Fatih/Demirkapı, Ertan: Şirketler Hukuku, 9. Bası, Dora, Bursa 2013.
• Botschaft zur Änderung des Obligationenrechts (Aktienrecht) vom 23. November 2016 (https://www.bundespublikationen.admin.ch/cshop_mimes_bbl/8C/8CDCD 4590EE41ED6BA84CB4488AD0B3D.PDF) (Erişim Tarihi 09.12.2022).
• Bozgeyik, Hayri: Pay Sahibinin Hakları ve Borçları, Şirketler Hukuku (Editör: Sami Karahan), Mimoza, Konya 2012.
• Bulut, Abdulkadir: Anonim Şirket Elektronik Genel Kurul Uygulamasında Pay Sahiplerinin Bilgi Alma Hakkı, Adalet Yayınevi, Ankara 2014.
• Can, Ozan: Anonim Şirketlerde Pay Sahibinin Bilgi Alma Talebinin Reddine İlişkin Yerel Mahkemece Verilen Kararın Kesin Olduğu Yönündeki Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin Kararlarına Yönelik Eleştiriler, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu XXXIII, 13 Aralık 2019, (Editörler: Ufuk Tekin ve Yasin Barış Özelci), Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 2021.
• Ceylan, Çiğdem: Anonim Şirketlerde Pay Sahibinin Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara 2019. (Bilgi Alma)
• Ceylan, Çiğdem: Anonim Şirketlerde Pay Sahibinin Bilgi Alma ve İnceleme Davası (TTK m. 437/5), Prof. Dr. Rıza AYHAN’a Armağan Cilt: II, Yetkin Yayınları, Ankara 2022 s. 1887-1912.
• Çelebi, Ali Ergin: Şirketler Topluluğunda Hâkim Şirket Pay Sahiplerinin Bağlı Şirketler Hakkında Bilgi Alma Hakkı, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2018, C. 17, Sa. 2, s. 517-575.
• Dolu, Ali Murat: Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• Druey, Jean Nicolas/Druey Just, Eva/Glanzmann, Lukas: Gesellschaftsund Handelsrecht, 12. vollständig überarbeitete Auflage, Schulthess Juristische Medien AG, 2021.
• Durgut, Ramazan/Kaplan, Ahmet Emre: Anonim Şirket Pay Sahiplerinin Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2018, C. 13, Sa. 171-172, s. 123-154.
• Erdem, H. Ercüment: İsviçre Şirketler Hukukuna İlişkin Kanun Taslağı ve Taslağın Türk Hukukuna Etkisi, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 60. Yıl Armağanı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 2015, s. 139-194.
• Forstmoser, Peter/Küchler, Marcel: Schweizer Aktienrecht 2020, Expert Focus, 1-2/16, s. 86-97.
• Günay, Gözde Engin: Anonim Ortaklıklar Hukuku’nda Özel Denetim, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018.
• Häusermann, Daniel: Aktionärsrechte und Generalversammlung, Expert Focus, 6/21, s. 305-308.
• İlbasmış Hızlısoy, Özlem: Anonim Şirketin Haklı Sebeple Feshi, Adalet Yayınevi, Ankara 2016.
• Karasu, Rauf: Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’na Göre Anonim Şirketlerde Pay Sahibinin Bilgi Alma Hakkı, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Y. 2005, C. 23, Sa. 2, s. 73-114
• Kaya, Arslan: Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Bilgi Alma Hakkı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 2001. (Bilgi Alma)
• Kaya, Arslan: Özel Denetim İsteme Hakkının Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı ile İlişkisi, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Y. 2015, C. 31, Sa. 1, s. 61-83. (Özel Denetim)
• Kaya, Mustafa İsmail/Yalçın, Cihan: Anonim Şirket Pay Sahibinin Bilgi Alma ve İnceleme Hakkının Güçlendirilmesine Yönelik Öneriler, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Y. 2023, C. 39, Sa. 1, s. 5-32.
• Kendigelen, Abuzer: Yeni Türk Ticaret Kanunu Değişiklikler, Yenilikler ve İlk Tespitler, 3. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016.
• Kunz, Peter V.: Zum «Aktienrecht 4.0»: Einordnung und Überblick zur neuen schweizerischen Aktienrechtsordnung, Zeitschrift für juristische Weiterbildung und Praxis, recht 2021, s. 195-210.
• Manavgat, Çağlar: Türk Ticaret Kanunu Tasarısının Sermaye Piyasasını Etkileyen Yönleri, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2005, C. 2, Sa. 1, s. 523-551.
• Mohasseb, Keivan/von der Crone, Hans Caspar: Gerichtliche Durchsetzung des Auskunftsrechts nach geltendem und künftigem Aktienrecht, SZW/RSDA 3/2020, s. 336-346.
• Moroğlu, Erdoğan: 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, Değerlendirme ve Öneriler, 8. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016.
• Müller, Matthias P. A.: Informationsrechte des Aktionärs, ex/ante 1/2019, s. 27-35.
• Narbay, Şafak: Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Anonim Ortaklıkta Özel Denetim, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2010.
• Nobel, Peter: 2. Teil: Geschichte der Aktiengesellscahft/§ 4 Entwicklung des Aktienrechts nach 1936/II. Die «grosse» Aktienrechtsrevision 2007- 2016, Das Aktienrecht: Systematische Darstellung, Das Obligationenrecht, Berner Kommentar (Herausgeber Regina E. Aebi-Müller/Christoph Müller), Stämpfli Verlag AG, 2017.
• Ocak, Nazmi: Anonim Şirketlerde Pay Sahibinin Bilgi Alma, İnceleme ve Denetleme Hakkı, Prof. Dr. Nuri Çelik’e Armağan Cilt I, Beta Yayıncılık, İstanbul 2001, s. 710-743.
• Özcanlı, Fatma Beril: Bilgi Alma Davasında Hâkimin Rolü, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2021, C. 16, Sa. 197-198, s. 205- 224.
• Paslı, Ali: Anonim Ortaklıkta Özel Denetçi Tayini, Bilgi Toplumunda Hukuk Ünal Tekinalp’e Armağan Cilt: I, Beta Yayıncılık, İstanbul 2003, s. 611-647.
• Poroy, Reha/Tekinalp, Ünal/Çamoğlu, Ersin: Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku, 11. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2009.
• Poroy, Reha/Tekinalp, Ünal/Çamoğlu, Ersin: Ortaklıklar Hukuku II, 14. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2019. (Ortaklıklar II)
• Pulaşlı, Hasan: Şirketler Hukuku Şerhi Cilt III, 4. Bası, Adalet Yayınevi, Ankara 2022.
• Sümer, Burak: Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı, Adalet Yayınevi, Ankara 2022.
• Şener, Oruç Hami: Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku, 5. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2022.
• Tekinalp, Ünal: Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku, 5. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2020.
• Ulusoy, Erol: Azınlık Hakları-Anonim Şirket Genel Kurul Toplantıları: Doğrular ve Yanlışlar, Anonim Şirketlerde Bireysel ve Azınlık Pay Sahibi Hakları, (Editör: Erol Ulusoy), 3. Bası, Bilge Yayınevi, Ankara 2022.
• Ünal, Bahadır: Alman ve Türk Hukukunda Anonim Şirket Pay Sahibinin Bilgi Alma Hakkı, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2021.
• Vogt, Hans-Ueli/Schiwow, Emanuel/Wiedmer, Karin: Die Aktienrechtsrevision unter Corporate-Governance-Aspekten - Bestandesaufnahme, einige Auslegungsversuche und ein paar wichtige Anliegen vor der Erstberatung im Nationalrat, Aktuelle Juristische Praxis, 2009, s. 1359-1388.
• von der Crone, Hans Caspar: Aktienrecht, 2. vollständig überarbeitete Auflage auf der Grundlage des revidierten Aktienrechts vom 19. Juni 2020, Stämpfli Verlag AG, 2020.
• von der Crone, Hans Caspar/Angstmann, Luca: Kernfragen der Aktienrechtsrevision, Schweizerische Zeitschrift für Wirtschafts- und Finanzmarktrecht 2017, s. 3-24.
• Weber, Rolf H.: Art 696-697h, Basler Kommentar Obligationenrecht II, (Herausgeber: Heinrich Honsell/Nedim Peter Vogt/Rolf Watter), 5. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel, 2016.
• Yurtbaşı, Fatih: Anonim Ortaklıklarda Özel Denetim, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2019. https://karararama.yargitay.gov.tr/ Erişim Tarihi 06.12.2022.