Akademisyen Görüşleri Doğrultusunda Yükseköğretimde Performansa Dayalı Akademik Teşvik Sisteminin İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 140 - 149, 01.08.2018

Gürol Yokuş Burak Ayçiçek Sedat Kanadlı

Öz

Eğitim sisteminin temeli olan yükseköğretim kurumları için performans, motivasyon ve teşvik kavramları önemli yer tutmaktadır. Bu çalışmada, 2015 yılında uygulamaya konulan akademik teşvik sistemi hakkındaki akademisyen görüşlerini belirlemek amaçlanmıştır. Bu çalışma betimsel modelde tasarlanmış nitel bir çalışmadır. Araştırmanın çalışma grubunu farklı üniversitelerde görev yapan 27 akademisyen oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak "Akademik Teşvik Sistemine İlişkin Açık Uçlu Anket Formu" kullanılmıştır. Bu çalışmada ortaya çıkan bulgular doğrultusunda, teşvik sistemiyle ilgili akademisyen görüşleri tekrar etme sıklığına göre şu şekilde kategorize edilmiştir: "Bilimsel Etiğe İlişkin Olumsuz Doğurgular", "Niceliğin Egemenliği ve Akademik Amaçtan Sapma", "Yorgun Türk Bilim Cemiyetine Taze Kan", "Akademik Teşviğe İlişkin Duyuşsal Boyut", "Puanlama Kriterlerine İlişkin Akademik Camiada Rahatsızlık" ve "Akademik Camiada İsteksizlik". Önem ve tekrar sırasına göre ortaya çıkan kodlar şu şekildedir: "Etik Dışı Davranışların Yaygınlaşması" (f=18), "Akademisyenlerden Gelen İyileşme Önerileri-Beklentileri" (f=15), "Puanlamanın Belirli Maddelerine İlişkin Tepki" (f=14), "Niceliksel Artış/Niteliksel Düşüş" (f=13), "Performansta Artış Sağlayıcı Figür olarak Akademik Teşvik" (f=13), "Olumlu Tutum" (f=13), "Motive Edici Figür Olarak Akademik Teşvik" (f=11), "Teşvikte 30 Puan Kriterine Karşı Tepki" (f=7), "Akademik Çabanın Parayla İlişkilendirilmesi" (f=7), "Olumsuz Tutum" (f=6), "Ticari Pazar Oluşturma Riski" (f=6), "Kurum İçi Rekabet" (f=5), "Bir Mobbing Aracı Olarak Akademik Teşvik" (f=5) ve "Akademisyenlerin İtibarının Teşviğe Göre Belirlenme Sorunu" (f=4). Çalışmanın sonucunda, akademisyenler, akademik camianın nitelikli çalışma yapamadığını, bu sistemin akademik üretkenliği artırmayı amaçladığını, fakat etik ihlallere yol açtığı için bazı akademisyenleri isteksiz kıldığını belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Akademik performans, akademik teşvik, performansa dayalı değerlendirme

Analysis of academicians' views about academic incentive system - A performance-based allowance practice

Öz

Performance, motivation and incentive concepts are considered significant for higher education institutions. This study aims to identify academicians' views related to academic incentive system which started in 2015. The study is a qualitative research in descriptive model. The study group consists of 27 academicians working at different universities. For data collection, "Open-ended Questionnaire Form for Academic Incentive System" was developed by the researcher. According to the repetition frequency of academicians' views on the incentive system, the categories appeared as follows: "Negative Outcomes Related to Scientific Ethics", "Deviation from Dominance of Quantity and Academic Purpose", "Fresh Blood to the Tired Turkish Scientific Society", "Affective Dimension Related to the Academic Incentive", "Discomfort in Academic Community about Scoring Criteria", and "Demotivation in Academic Community". The codes appeared according to the order of importance and repetition frequency are: "dissemination of unethical behaviors" (f=18), "suggestions and expectations from academicians for improvement" (f=15), "response to specific items of scoring" (f=14), "quantitative increase / qualitative decrease" (f=13), "academic incentive as a performance enhancing figure" (f=13), "positive affective attitude" (f=13), "academic incentive as a motivational figure" (f=11); "response to the 30 point criterion for incentive" (f=7), "relating academic effort to money" (f=7), "negative affective attitude" (f=6); "risk of creating a commercial market" (f=6); "institutional competitiveness" (f=5); "academic incentive as a mobbing tool" (f=5); "problem of determining the reputation of academicians according to the incentive system" (f=4). Consequently, academicians state that the academic community did not work well, therefore government's incentive system aims to increase academic productivity; but it leads to unethical issues and demotivation.

Anahtar Kelimeler

Academic incentive, academic performance, performance-based evaluation

Kaynakça

• Alexander, F. (2000). The changing face of accountability: Monitoring and assessing institutional performance in higher education. The Journal of Higher Education, 71(4), 411–431.
• Balcı, A. (2015). Akademik teşvik ödeneği. 16 Ekim 2016 tarihinde <http:// www.abalci.com/2015/12/19/akademik-tesvik-odenegi/> adresinden erişildi.
• Başbuğ, G. ve Ünsal, P. (2010). Kurulacak bir performans değerlendirme sistemi hakkında akademik personelin görüşleri: Bir kamu üniver- sitesinde yürütülen anket çalışması. İstanbul Üniversitesi Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 29(1), 1–24
• Bümen, N. T., Ünver, G. ve Başbay, M. (2010). Öğrenci görüşlerine göre ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans programı derslerinin incelenmesi: Ege Üniversitesi örneği. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 9(17), 41–62.
• Can, A. C. (2003). Üniversitelerde performans yönetimi. 17 Mayıs 2016 tarihinde adresinden erişildi.
• Chen, S., Yang, C., and Shiau, J. (2006). The application of balanced score- card in the performance evaluation of higher education. The TQM Magazine, 18(2), 190–205.
• Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite, uluslararasılaşma: Türkiye yükseköğreti- mi için bir yol haritası. Ankara: Yükseköğretim Kurulu Yayınları.
• Dalgıç, G. (2010). Öğretim elemanı performans değerlendirme envanteri (ÖEPDE) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 92–105
• Demir, R. ve Acar, A. C. (2011). Performansla ilişkili ücretleme: Devlet üniver- sitelerinde çalışan akademik personelin performansla ilişkili ücretlemeye ilişkin tutumlarının belirlenmesine yönelik bir araştırma. 19. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi bildiriler kitabı, 26–28 Mayıs 2011, Çanakkale.
• Esen, B. (2016). Akademik teşvik ödeneği nasıl ödenecek? 2 Eylül 2016 tari- hinde <http://www.alosgk.com/2016/01/akademik-tesvik-odenegi- nasl-odenecek.html> adresinden erişildi.
• Esen, M. ve Esen, D. (2015). Öğretim üyelerinin performans değerlendir- me sistemine yönelik tutumlarının araştırılması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5(1), 52–67
• Forbes, C. T. (2011). Preservice elementary teachers’ adaptation of science curriculum materials for inquiry-based elementary science. Science Education, 95, 927–955.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B. ve Taşğın, S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (1. baskı). Ankara: Seçkin.
• Kalaycı, N. (2009). Yükseköğretim kurumlarında akademisyenlerin öğretim performansını değerlendirme sürecinde kullanılan yöntemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(60), 605–636.
• Kaplan, S. (2014). Akademisyenlerin atıf çetesi. 20 Ağustos 2016 tarihinde akademisyenlerin-atif-cetesi> adresinden erişildi.
• Kılıç, M. (2015). Akademik teşvik ve etik boyut. Türkiye Gazetesi, 31 Aralık 2015. 6 Ekim 2016 tarihinde <www.turkiyegazetesi.com.tr> adresinden erişildi.
• Legal Dictionary (2017). Ipso Facto - Definition, examples, cases, processes. 3 Ey- lül 2017 tarihinde <legaldictionary.net/ipso-facto/> adresinden erişildi.
• Miles, M. B., and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323–343.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (3. baskı) (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi. s. 453.
• Simmons, J. (2002). An “expert witness” perspective on performance appraisal in universities and colleges. Employee Relations, 24(1), 86–100.
• Taylor, J. (2001). The impact of performance indicators on the work of uni- versity academics: Evidence from Australian universities. Higher Education Quarterly, 55(1), 42–61.
• Tonbul, Y. (2008). Öğretim üyelerinin performansının değerlendirilmesine ilişkin öğretim üyesi ve öğrenci görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 56, 633–662.
• Uyargil, C. (2008). İşletmelerde performans yönetimi sistemi (2. baskı). İstanbul: Arıkan Basım Yayım.