Yükseköğretim Kurumlarındaki Toksik Liderlik Davranışlarının Akademik Personelin Örgütsel Bağlılıkları Üzerine Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 19 - 31, 05.06.2023

Oğuzhan Bozbayır , Musa Özata , Mustafa Altıntaş

https://doi.org/10.2399/yod.23.1162964

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın temel amacı yükseköğretim kurumlarında yöneticiler tarafından sergilenen toksik liderlik davranışlarının akademik personelin örgütsel bağlılık düzeyleri üzerindeki etkisini incelemektir. Veriler anket tekniği kullanılarak, devlet ve vakıf üniversitelerinde çalışmakta olan 1008 akademik personelden elde edilmiştir. Verilerin analizinde SPSS 24 ve AMOS 24 paket programlarından faydalanılmıştır. Araştırmada kullanılan ölçeklerin güvenilirlik ve geçerlilikleri her iki ölçeğe de uygulanan Açımlayıcı Faktör Analizleri, Doğrulayıcı Faktör Analizleri ve Güvenilirlik Analizleri ile test edilmiş olup, ölçeklerin güvenilir ve geçerli oldukları tespit edilmiştir. Bununla beraber araştırma hipotezlerini test etmek için Yapısal Eşitlik Modellemesi, Tek Yönlü Varyans Analizi, Bağımsız Örneklem t-Testi ve Korelasyon Analizi gibi çeşitli istatistiksel teknikler kullanılmıştır. Araştırma sonuçları; yükseköğretim kurumlarındaki yöneticilerin olumsuz ruhsal durumlarının ve sergiledikleri değer bilmez, çıkarcı ve bencil davranışların akademik personelin duygusal, devam ve normatif bağlılık düzeylerini olumsuz yönde etkilediğini ve Türkiye’deki vakıf üniversitelerinde çalışan akademik personelin devlet üniversitelerinde çalışan akademik personele nazaran daha fazla toksik liderlik davranışına maruz kaldığını ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim Kurumları, Akademik Personel, Toksik Liderlik, Örgütsel Bağlılık.

Teşekkür

Teşekkürlerimizle..

The Effect of Toxic Leadership Behaviors in Higher Education Institutions on the Organizational Commitment of Academic Staff

Öz

The main purpose of this study is to examine the effect of toxic leadership behaviors exhibited by administrators in higher education institutions on the organizational commitment levels of academic staff. The data were obtained from 1008 academic staff working in state and foundation universities by using the survey technique. SPSS 24 and AMOS 24 package programs were used in the analysis of the data. The reliability and validity of the scales used in the research were tested with Exploratory Factor Analysis, Confirmatory Factor Analysis and Reliability Analysis applied to both scales, and it was determined that the scales were reliable and valid. In addition, various statistical techniques such as Structural Equation Modeling, One-Way Anova, Independent Sample t-Test and Correlation Analysis were used to test the research hypotheses. The results of the research revealed that; the negative state of mind, unappreciativeness, self-seeking and selfishness of the administrators in higher education institutions negatively affect the emotional, continuance and normative commitment levels of the academic staff and academic staff working at foundation universities in Türkiye are more exposed to toxic leadership behaviors than academic staff working at state universities in Türkiye.

Anahtar Kelimeler

Higher Education Institutions, Academic Staff, Toxic Leadership, Organizational Commitment.

Kaynakça

• Akca, M. (2017). The impact of toxic leadership on intention to leave of employees. International Journal of Economics, Business and Management Research, 1(4).
• Akkuş, Y., & Ünsar, A. S. (2019). Toksik liderlik güvenlik sektöründe bir araştırma. Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Amal, H. R., & Walaa, M. E. (2020). Toxic leadership: Conflict management style and organizational commitment among intensive care nursing staff. Evidence-Based Nursing Research, 2(4).
• Andersson, L. M., & Christine, M. P. (1999). Tit for tat? The spiraling effect of incivility in the workplace. Academy of Management Review, 24(3), 452-471.
• Bozkurt, S., Çoban, Ö., & Çolakoğlu, M. H. (2020). Örgütsel güven düzeyi ve toksik liderlik davranışları ilişkisinde örgütsel bağlılığın aracı etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(3).
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (16 b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Cortina, L. M., Magley, V. J., Williams, J. H., & Langhout, R. D. (2001). Incivility in the workplace: Incidence and impact. Journal of Occupational Health Psychology, 6(1), 64-80.
• Çakır, S. (2006). Toplumsal bilimlerde yeni yöntem anlayışı ve temel yaklaşımlar (1 b.). Isparta: Fakülte Kitabevi.
• Çankaya, M., & Çiftçi, G. E. (2020). Hastane çalışanlarının toksik liderlik ve örgütsel sinizm algılarının örgütsel bağlılıklarına etkisi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 23(2).
• Çelebi, N., Güner, H., & Yıldız, V. (2015). Toksik liderlik ölçeğinin geliştirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 249-268.
• Çetinkaya, H., & Ordu, A. (2018). Okul yöneticilerinin toksik (zehirli) liderlik davranışları ile öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 15-28.
• Demirtaş, Z., & Küçük, Ö. (2019). Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sessizliği arasındaki ilişki. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 41-58.
• Dobbs, J. M., & Do, J. J. (2019). The impact of perceived toxic leadership on cynicism in officer candidates. Armed Forces & Society, 45(1), 3-26.
• Goldman, A. (2006). High toxicity leadership borderline personality disorder and the dysfunctional organization. Journal of Managerial Psychology, 21(8), 733-746.
• Gürbüz, S. (2019). Amos ile yapısal eşitlik modellemesi temel ilkeler ve uygulamalı analizler. Ankara: Seçkin.
• YÖK, (2021). Erişim adresi ve tarihi: https://istatistik.yok.gov.tr. (05.01.2021).
• Oxford Languages, (2021). Erişim adresi ve tarihi: https://languages.oup.com/word-of-the-year/2018. (05.01.2021).
• Jaros, S. (2007). Meyer and Allen model of organizational commitment: Measurement issues. The Ifcai Journal of Organizational Behaviour, 6(4).
• Kahveci, G., Bahadır, E., & Karagül Kandemir, İ. (2019). Okul yöneticilerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 52(1).
• Kılıç, M., & Günsel, A. (2019). The dark side of the leadership: The effects of toxic leaders on employees. European Journal of Social Sciences, 2(2).
• Lim, S., & Cortina, L. M. (2005). Interpersonal mistreatment in the workplace: The interface and impact of general incivility and sexual harassment. Journal of Applied Psychology, 90(3), 483-496.
• Mehta, S., & Maheshwari, G. C. (2013). Consequence of toxic leadership on employee job satisfaction and organizational commitment. The Journal - Contemporary Management Research, 8(2), 1-23.
• Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
• Meyer, J. P., Allen, N. J., & Smith, C. A. (1993). Commitment to organizations and occupations: Extension and test of a three-component conceptualization. Journal of Applied Psychology, 78(4), 538-551.
• Mohamed, B., Amjad, D. A.-N., Fauzia, J., & Ahmed, S. E. (2018). Toxic leadership and organizational citizenship behavior: A mediation effect of followers’ trust and commitment in the middle east. International Journal Of Business and Society, 19(3), 793-815.
• Özata, M. (2015). Hastanelerde görev yapan sağlık çalışanlarının örgütsel bağlılık düzeylerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 18(1), 155-166.
• Paltu, A., & Brouwers, M. (2020). Toxic leadership: Effects on job satisfaction, commitment, turnover intention and organisational culture within the south african manufacturing industry. SA Journal of Human Resource Management, 18(1).
• Reyhanoğlu, M., & Akın, Ö. (2016). Toksik liderlik örgütsel sağlığı olumsuz yönde tetikler mi? İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(3).
• Rhoades, L., Eisenberger, R., & Armeli, S. (2001). Affective commitment to the organization: The contribution of perceived organizational support. Journal of Applied Psychology, 86(5), 825-836.
• Saqip, A., & Arif, M. (2017). Employee silence as a mediator in the relationship between toxic leadership behavior and organizational performance. Journal of Managerial Sciences, 11(3).
• Schmidt, A. A. (2008). Development and validation of the toxic leadership scale. Master Thesis. University of Maryland, College Park.
• Sezici, E. (2016). İzleyicilerin yıkıcı liderlik algısı ve sonuçları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 47, 106-121.
• Shore, L. M., & Wayne, S. J. (1993). Commitment and employee behavior: Comparison of affective commitment and continuance commitment with perceived organizational support. Journal of Applied Psychology, 78(5), 774-780.
• Stephens, R. D., Dawley, D. D., & Stephens, D. D. (2004). Director role potential as antecedents of normative and affective commitment on nonprofit boards. Organizational Analysis, 12(4), 395-413.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6 b.). Boston: Allyn and Bacon.
• Uysal, H. T. (2019). The mediation role of toxic leadership in the effect of job stress on job satisfaction. International Journal of Business, 24(1).
• Uzunbacak, H. H., Yıldız, A., & Uzun, S. (2019). Toksik liderliğin çalışanların tükenmişlik düzeylerine etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 211-219.
• Wang, C. L. (2010). Affective and continuance commitment in public private partnership. Employee Relations, 32(4), 396-417.
• Weaver, S. G., & Yancy, G. B. (2010). The impact of dark leadership on organizational commitment and turnover. Leadership Review, 10, 104-124.
• Yalçınsoy, A., & Işık, M. (2018). Toksik liderlik ile örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti ilişkisine yönelik bir araştırma. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(3).