Türkiye'nin Yükseköğretiminde Nitelik Sorunsalı: Devlet Üniversitelerinin Öğretim Elemanları ve Öğrencilerinin Deneyimlerinden İçgörüler

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 131 - 150, 30.04.2024

İsa Bahat , Kasım Karakütük

https://doi.org/10.53478/yuksekogretim.1319971

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada, Türkiye yükseköğretiminin nitelik göstergelerini öğretim elemanı ve öğrencilerin görüşleri ile belirlemek ve nitelik durumuna ilişkin devlet üniversitelerinde görev yapan öğretim elemanları ve öğrencilerin görüşlerinin çözümlenmesi amaçlanmıştır. Yükseköğretimde kalite konusunda yapılmış çalışmalar olmasına rağmen öğretim elemanları ve öğrencilerin görüşlerinin birlikte yer aldığı karma yöntemde gerçekleştirilen bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmayla literatüre katkı sağlamak amaçlanmaktadır. Araştırma, nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma araştırma deseni ve karma yöntemin bir deseni olan açıklayıcı sıralı paralel desen ile gerçekleştirilmiştir. Tabakalı ve seçkisiz örneklem alma yöntemi kullanılarak elde edilen örneklemde, 390 öğretim elemanı ve 450 üniversite öğrencisi yer almıştır. Veriler SPSS 25 programı kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmanın nitel boyutunda ise araştırmaya, amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örneklemesi ile belirlenen çalışma grubuna 30 öğretim elemanı katılmıştır. Araştırmanın nitel boyutunda ise Ankara, İstanbul, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir ve Yozgat illerinde bulunan devlet üniversitelerinde görev yapan otuz öğretim elemanı ile görüşme yapılmıştır. Araştırmanın nitel verileri MAXQDA programı kullanılarak “betimsel analiz” tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırmanın nicel bölümü sonucunda, öğretim elemanları ve öğrencilerin yükseköğretim sisteminden beklentilerinin ve yükseköğretimin niteliğine ilişkin algılarının farklı olduğu saptanmıştır. Araştırmanın nitel bölümünde yükseköğretimin nitelik göstergeleri olarak; üniversitenin kapasitesi, üniversitenin işlevi, uluslararasılaşma, akademik personel, öğrenci; üniversiteler ve disiplinler arası nitelik farklıkları, yükseköğretimin niteliğine yöre/şehir/bölge etkisi, misyon farklılaşması, üniversitelerin bölünmesi, ideal üniversite, aidiyet, dönüşüm, piyasalaşma ve rekabet kategorileri saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kalite , Yükseköğretimde Kalite , Yükseköğretimin Kalite Göstergeleri , Yükseköğrenimin Kalite Düzey

The Quality Issues in Higher Education of Türkiye: Insights from the Experiences of Faculty Members and Students at State Universities

Öz

The purpose of this study is to determine the quality indicators of higher education in Turkey, with the focus on the perspectives of faculty members and students, and to analyze their views regarding the quality status of state universities. Despite numerous studies addressing quality in higher education, there appears to be a paucity of research employing a mixed methodology that integrates the perspectives of both faculty and students. The aim of the present study is to fill this gap in the literature. This research employs a mixed-methods design, incorporating both quantitative and qualitative approaches, in an explanatory sequential parallel pattern. Utilizing a stratified random sampling method, our sample comprises 390 faculty members and 450 university students. The data were analyzed using the SPSS 25 program. For the qualitative aspect of the study, interviews were conducted with thirty faculty members employed at state universities in the provinces of Ankara, Istanbul, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir, and Yozgat. This qualitative data was then analyzed using a "descriptive analysis" technique via MAXQDA software. The quantitative results revealed diverging expectations and perceptions related to the quality of higher education among faculty members and students. Meanwhile, the qualitative section of the study identified several indicators of higher education quality, including: university capacity, university function, internationalization, academic staff, student experience, differences in quality between universities and disciplines, the impact of region/city/district on higher education, mission differentiation, university division, ideal university concept, sense of belonging, transformation, marketization, and competition categories.

Anahtar Kelimeler

Quality , Quality in Higher Education , Indicators of Quality in Higher Education , Quality Level of Higher Education

Kaynakça

• Aksoy, H. (2001). Eğitimde Kalitenin Kalite Sistemleri, Eşitlik ve Küreselleşmeye İlişkin Boyutları. Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi Paneli. ODTÜ Kongre ve Kültür Merkezi, Ankara: Türkiye Kalite Derneği Ankara Şubesi.
• Aksoy, H. H. (2004). Uluslararası karşılaştırma ölçütlerinin kullanımı ve Türkiye. Eğitim, Bilim Toplum, 1(1), 51-60.
• Aksoy, H., Aras, Ö., Çankaya, D., & Kayahan Karakul , A. (2011). Eğitimde nitelik: eğitim ekonomisi kuramlarının eğitimin niteliğine ilişkin kurgusunun eleştirel analizi. Eğitim Bilim Toplum, 9(33), 60-99.
• Audin, K., Davy, J., & Barkham, M. (2003) University quality of life and learning (UNIQoLL): An approach to student well-being, satisfaction and institutional change. Journal of Further and Higher Education, 27(4), 365-382. https://doi.org/10.1080/0309877032000128073
• Aytar, O., Çil, U., Hoşbay Bayraktar, D. & Soylu, Ş. (2018). Hizmet kalitesi ölçüm yöntemleri ve yükseköğretimde stratejik yönetim bilgi kaynağı yöntem önerisi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 8(2), 245-253. doi: 10.5961/jhes.2018.267
• Balcı, A. (1998). Yükseköğretimde toplam kalite yönetimi ölçeği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi , 15 (15) , 319-334.
• Bowles, S., and Gintis, H. (1976). Schooling in Capitalist America. New York: Basic Books.
• Brucks, M. Zeithaml, V. A., & Naylor, G. (2000). Price and brand name as indicators of quality dimensions for consumer durables. Journal of the Academy of Marketing Science, 28(3), 359-374. https://doi.org/10.1177/0092070300283005
• Büyükşahin, Y., & Şahin, A. E. (2017). Öğretmenlerin gözünden eğitimde kalite sorunsalı. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 1134-1152. doi: 10.14686/buefad.290859
• Cheng, Y. C., & Tam, W. M. (1997). Multi‐models of quality in education. Quality Assurance in Education, 5(1), 22-31.
• Cheng, M. (2011). Transforming the learner’ versus ‘passing the exam’: Understanding the gap between academic and student definitions of quality. Quality in Higher Education, 17(1), 3-17.
• Cresswell, J. (2017). Educational Research, Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research. Boston: Pearson Education.
• Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, Kalite, Uluslararasılaşma: Türkiye Yükseköğretimi İçin Bir Yol Haritası. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Çimen, O. (2012). Yükseköğretimde talep-finansman-kalite ilişkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 3(6), 159-183.
• Çömlekçi, N. (1971). Türkiye’nin İktisadi Kalkınmasında Eğitimin Rolü. Ankara: Sevinç Matbaası.
• De Weert, E. (1990). A macro-analysis of quality assessment in higher education. High Education, 19, 57–72. https://doi.org/10.1007/BF00142023
• Dicker, R., Garcia, M., Kelly, A., & Mulrooney, H. (2019). What does ‘quality’ in higher education mean? Perceptions of staff, students and employers. Studies in Higher Education, 44(8), 1425-1441. https://doi.org/10.1080/03075079.2018.1445987
• Doğan, E., Apaydın, Ç., & Önen, Ö. (2004). Eğitim hizmetlerinde toplam kalite yönetimi ve kalite politikaları. Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 59-79.
• Fidan, M., Bıyıklı, F., & Özkara, B. (2022). Akademisyenler için akreditasyon ne anlama geliyor? yükseköğretimde kalite üzerine nitel bir araştırma. Sosyal Mucit Academic Review, 3(2), 213-236. doi: 10.54733/smar.1166028
• Hacıfazlıoğlu, Ö., & Bakioğlu, A. (2016). Avrupa Birliği Bağlamında Yükseköğretimde Kalite. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Harvey, L., & Green, D. (1993). Define quality. Assessment & Evaluation in Higher Education, 18(1), 9-34.
• Karakaya, A., Kılıç, İ., & Uçar, M. (2016). Üniversite öğrencilerinin öğretim kalitesi algısı üzerine bir araştırma.
• Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 40-55.
• Karakütük, K. (2016). Eğitim Planlaması. Ankara: Pegem Akademi.
• Kazancıgil, D. (2022). Beşeri sermaye ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki üzerine bir inceleme: Türkiye örneği. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 26(1), 201-218.
• Kırali Tüfekçi, F. N., & Ceylan, M. (2022). Eğitimde kalitenin arttırılması için ilkokul öğrencilerinin dijital yetkinlik düzeylerini belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Izmir Democracy University Social Sciences Journal, 5(2), 166-187.
• Jamoliddinovich, U. B. (2022). Fundamentals of education quality in higher education. International Journal Of Social Science & Interdisciplinary Research, 11(1), 149-151.
• Meraler, S., & Adıgüzel, A. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerin yükseköğretimde kaliteye ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(97), 123-144. https://doi.org/10.14520/adyusbd.203
• Özakıncı, T., & Sadioğlu, U. (2022). Şeffaflık ve hesap verebilirlik açısından stratejik planlar: Türkiye’deki devlet üniversitelerinin stratejik planlarının incelenmesi. Journal of Higher Education and Science, 12(2), 380-390. DOI: 10.5961/higheredusci.1069518
• Özdemir, S., Çağatay, A. Ç., Öğdem, Z., & Er, E. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin fakülte yaşamının niteliğine ilişkin memnuniyet düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(3), 228-235.
• Özer, M., Gür, B., & Küçükcan, T. (2010). Yükseköğretimde Kalite Güvencesi. Ankara: Seta Yayınları.
• Öztürk, R. (2012). YÖK'te Kalite Güvence Çalışmaları. B. Gür ve M. Özer içinde, Türkiye'de Yükseköğretimin Yeniden Yapılandırılması ve Kalite Güvence Sistemi (s. 55-61). Zonguldak: SETA Yayınları.
• Rahimi, Z., Kara, M., & Kırkbir, F. (2023). Hizmet kalitesi ve müşteri bağlılığı: Müşterilerin Kâbildeki özel bankacılık hizmetleri algısı üzerine bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 38, 109-128. https://doi.org/10.18092/ulikidince.1147262
• Seçmenoğlu, N., S., & Erkasap, A. (2023). Yükseköğretimde kalite güvence sisteminin risk yapılandırılması: Bir vakıf üniversitesi örneği. International Journal of Sustainability, 1(1), 28-47. https://doi.org/10.5281/zenodo.7779053
• Serin, N. (1979). Eğitim Ekonomisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayını.
• Syahrial, E., Suzuki, H., Schvaneveldt, S. J., & Masuda, M. (2018). Customer perceptions of mediating role of ownership cost in Garvin’s dimensions of quality. Journal of Japan Society for Management Engineering, 69(2), 95-112. http://dx.doi.org/10.18517/ijaseit.10.1.10192
• Şenol, Y., Akyüz, G., Apaydın, Ç., Başaran, S. C., Özdemir, B., Gürpınar, E., & Ünal, M., (2022). Eğitimde mükemmellik merkezi hizmetlerinin logic modelle değerlendirilmesi. Journal of Higher Education and Science, 12(1), 1-9. https://doi.org/10.5961/higheredusci.908005
• Topçu, E., & Özdem, G. (2022). Examination of university staff’s perception of quality process: Giresun University case. Trakya Journal of Education, 12(3), 1750-1767. https://doi.org/10.24315/tred.1099526
• Ünal, L. (1995). Yükseköğretimde finansman sorununun nitelik ve istihdam sorunlarıyla etkileşimi. Eğitim Yönetimi, 1(3), 475-494.
• Yıldırım, K., & Yenipınar, Ş. (2022). Uluslararası kalite standartlarına uyum: Türk yükseköğretim kurumlarının yönetimsel boyutlar açısından değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 47(211), 223-247. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2022.10640