Akademisyenlerce Okullarda Yürütülen Bilimsel Araştırmaların İzin ve Etik Kurul Onay Süreçlerinde Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Bir Durum Çalışması

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 45 - 56, 29.08.2024

Murat Kuşcu , Murat Bülbül

https://doi.org/10.53478/yuksekogretim.1340319

Öz

Bu çalışmada, eğitim fakültelerinde görev yapan akademisyenlerin okullarda yürütmek istedikleri bilimsel araştırmalar için MEB ve bağlı birimlerinden almaları zorunlu tutulan izin ve üniversitelerin bilimsel
araştırma ve yayın etiği kurullarından almaları gereken etik uygunluk onay süreçlerinde yaşadıkları sorunların ve çözüm önerilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Durum çalışması deseninin kullanıldığı
bu araştırmadaki 22 akademisyen, maksimum çeşitlilik ve kartopu örneklemesi yöntemleri kullanarak belirlenmiştir. Verilerin analizi sonucunda; “bilimsel araştırmada izin ve onay süreçlerine ilişkin hukuki
bilgi eksikliği”, “izin sürecinde yaşanan MEB kaynaklı sorunlar”, “onay sürecinde üniversite etik kurullarından kaynaklı sorunlar” ve “izin ve onay süreçlerine ilişkin çözüm önerileri” adlarıyla 4 ana
tema ve bunlara bağlı toplam 19 alt tema elde edilmiştir. Araştırma sonuçları, izin ve onay süreçlerinde yaşanan mevzuat ve uygulama kaynaklı sorunların okullarda yapılabilecek bilimsel araştırmaların
sayısını, niteliğini ve çeşitliliğini olumsuz yönde etkileyebileceğini ve de akademik özgürlükleri önemli ölçüde sınırlandırılabileceğini göstermektedir. Araştırma sonuçları, literatürdeki ilgili araştırmalar
dikkate alınarak tartışılmış ve uygulayıcılara yönelik birçok öneri geliştirilmiştir. Ayrıca araştırmacılara da izin ve onay süreçlerinde yaşanan sorunlara ilişkin farklı araştırma yöntemleri kullanarak ve
farklı çalışma grupları oluşturarak izin ve onay süreçlerini inceleyen araştırmalar yapmaları önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akademik Özgürlük , Araştırma İzni , Eğitim Araştırmaları , Etik Kurul Onayı

Problems and Solution Suggestions Encountered in the Permission and Ethical Committee Approval Processes of Scientific Research Conducted by Academics in Schools: A Case Study

Öz

This study aims to identify the problems and propose solutions in the processes of obtaining necessary permissions from the Ministry of National Education (MoNE) and its affiliated units, as well as ethical
approval from university research and publication ethics committees, for the scientific research that academics in faculties of education intend to conduct in schools. Using a case study design, a total of
22 academics were selected through maximum diversity and snowball sampling methods. As a result of the data analysis, four main themes and a total of 19 sub-themes were identified: “lack of legal knowledge regarding permission and approval processes in scientific research,”
“issues arising from the permission process linked to MoNE,” “issues arising from the approval process linked to university ethics committees,” and “solutions proposed for permission and approval
processes.” The findings indicate that problems stemming from regulations and implementation in permission and approval processes can adversely affect the quantity, quality, and diversity of scientific
research conducted in schools, significantly limiting academic freedoms. Drawing from the relevant literature, the research results are discussed and several recommendations are proposed for
practitioners. Additionally, researchers are encouraged to conduct studies using different research methods and forming diverse study groups to investigate the issues experienced in permission and
approval processes.

Anahtar Kelimeler

Academic Freedom , Educational Research , Ethical Committee Approval , Research Permission

Kaynakça

• Adana MEM. (2023). Araştırma izinleri. https://adanaarge.meb.gov.tr/www/arastirma-izinleri/icerik/347 (8 Aralık 2023)
• Ahmed A. H. ve Nicholson K.G. (1996). Delays and diversity in the practice of local research ethics committees. Journal Medical Ethics, 22(5), 263–266.
• Akan, D. (2016). Akademisyenlerin inceleme/soruşturma görev zorluklarına ilişkin görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(33), 212-226.
• Akaydın, B. ve Kaya, S. (2015). Türkiye’de ilkokul hayat bilgisi ve sosyal bilgiler alanında yapılan ve ulusal indeksli dergilerde yayınlanan araştırmalara yönelik bir inceleme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(30). 251-264.
• Alev, B. ve Genç, F. N. (2015). Türkiye’de üniversite etik kurulları üzerine bir inceleme. Akdeniz İİBF Dergisi, 15(31), 135-182.
• Alim Doğan, A. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk ihmal ve istismarı belirti ve riskleri konusunda bilgi düzeylerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Okan Üniversitesi.
• Ardıç, A. K. ve Aslanargun, E. (2020). İlçelerde Eğitimin Yönetiminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 8(2), 114-139.
• Babayiğit, Ö. ve Başaran, M. (2017). Problems and solutions of academicians in the faculty of education when they do scientific research. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 3(3), 103-111.
• Balcı, A. (1988). Eğitim yönetimi araştırmalarının durumu: Eaq’de 1970 - 1985 arasında yayınlanan araştırmalar. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 21(1), 421-434.
• Balyer, A. ve Ömür, Y. E. (2018). Üniversitelerdeki içten beslenmenin akademik özgürlük bağlamında çözümlenmesi. International Journal of Social Science Research, 7(2), 307-325.
• Cerit Berber, N. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin ve öğretmenlerinin eğitim araştırmalarına bakışı. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (36), 142-159.
• Boden, R., Epstein, D. ve Latimer, J. (2009). Accounting for ethos or programmes for conduct? The brave new world of research ethics committees. The Sociological Review, 57(4), 727-749.
• Boykin, L. (1972). Why research in education?. Educational Leadership. 29(7), 587-590.
• Bozan, M., Yayla, D., Demirbaş, A., Sayın, M., Saygın, Ö. ve Yağız, Z. (2004). Eğitim Araştırmalarında MEB – Üniversite İş birliği. MEB Eğitimi Araştırma Ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı Yayını. https://www.meb.gov.tr/earged/earged/meb_universite_ isbirligi.pdf (8 Mart 2023).
• Broekkamp, H. ve van Hout-Wolters, B. (2007). The gap between educational research and practice: A literaturerevie, symposium, and questionnaire. Educational Research and Evaluation, 13(3), 203–220.
• Brown, N. (2019). Issues in academic educational research: The impact of current issues on research activity [Unpublished master dissertation]. Edith Cowan University.
• Bülbül, M. (2021). Üniversitelerde sosyal ve beşerî bilimlerle eğitim bilimleri alanlarında oluşturulan bilimsel araştırma ve yayın etiği kurullarıyla ilgili mevzuata yönelik hukuki bir değerlendirme: Nitel bir araştırma. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 11(2), 270-280.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. ve Turner, L., A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve analiz. (A. Aypay, Çev. Ed.). Anı Yayıncılık
• Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). Routledge Falmer.
• Counsell, C., Evans, M., McIntyre, D. ve Raffan, J. (2000). The usefullness of educational research for trainee teachers’ learning. Oxford Review of Education, 26(3-4), 467-482.
• Creswel, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. (4th Edition). Upper Saddle River. Merrill Prentice Hall.
• Creswell, J.W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. (3rd edition). SAGE
• Creswell, J. W. (2019). Eğitim araştırmaları (2.Baskı). EDAM Yayıncılık.
• Çekiç, O., Öztürk, H. ve Apaydın, S. (2018). Öğretmenlerin eğitim araştırmalarına ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 856-879.
• Douglas, D. (2003). Inductive theory generation: A grounded approach to business inquiry. Electronic Journal of Business Research Methods, 2(1), 47-54.
• Günbayi, İ. ve Turan, F. (2013). Millî Eğitim Bakanlığı Bilişim Sisteminin Bir Alt Sistemi Olarak E-Okul Uygulamasına İlişkin İlköğretim Okullarındaki Yönetici, Öğretmen, Öğrenci ve Veli Görüşleri: Bir Durum Çalışması. İlköğretim Online, 12(1), 1-22.
• Güner, H. (2017). Eğitim fakülteleri öğretim üyelerinin akademik özgürlük algılarının incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Güner Yıldız, N., Melekoğlu, M. A. ve Tunç Paftalı, A. (2016). Türkiye’de özel eğitim araştırmalarında eğilimler. İlköğretim Online, 15(4), 1076-1089.
• Hillage, J., Pearson, R., Anderson, A. ve Tamkin, P. (1998). Excellence in research on schools. Research report, Great Britain. Department for Education and Employment, no. 74. http://dera.ioe. ac.uk/9856/1/RR74.pdf (3 Nisan 2022).
• Ion, G. ve Iucu, R. (2015). Does research influence educational policy? The perspective of researchers and policy-makers in Romania. In A. Curaj, L. Matei, R. Pricopie, J. Salmi, & P. Scott (Ed.), The European Higher Education Area: Between Critical Reflections and Future Policies, (pp. 873–89). Springer.
• İstanbul MEM, (2020). Araştırma uygulama izinleri. https://istanbul. meb.gov.tr/www/arastirma-uygulama-izinleri/icerik/2978 (9 Aralık 2023)
• Kılıç, Ç. ve Arslan, S. (2016). Türkiye’de yayınlanan yetişkin eğitimine ilişkin makalelerin meta değerlendirmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 865-899.
• Kızılboğa, R. ve Erdoğan, Y. (2012). Millî Eğitim Bakanlığı E–Okul Uygulamasının Yönetici, Öğretmen, Öğrenci ve Veli Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 42(193), 5-16.
• Kinzelbach, K, Saliba, I., Spannagel, J. ve Quinn, R. (2021). Free universities: Putting the academic freedom iIndex into action report. Global Public Policy Institute. https://gppi.net/media/KinzelbachEtAl_2021_Free_Universities_AFi-2020_upd.pdf (9 Mart 2023).
• Korkmaz, Ö., Şahin, A., ve Yeşil, R. (2011). Öğretmenlerin bilimsel araştırmalara ve araştırmacılara ilişkin düşünceleri. Kuramsal Eğitimbilim, 4(2), 109-127.
• Kutsyuruba, B., Murray, J. ve Hogenkamp, H. (2019). Understanding pre-service teachers’ legal literacy and experiences with legal ıssues in practicum settings: An exploratory study. Canadian Journal of Educational Administration and Policy, 191, 54-71
• Lingard, B. (2013) The impact of research on education policy in an era of evidence-based policy. Critical Studies in Education, 54(2), 113-131.
• MEB. (2017). Araştırma, yarışma ve sosyal etkinlik izinleri genelgesi. https://www.meb.gov.tr/duyurular/duyurular2012/76/9347_ genelge13_2012_3_9_13_40_1.pdf(20 Nisan 2023).
• MEB. (2020). Araştırma uygulama izinleri genelgesi. http://mevzuat.meb. gov.tr/dosyalar/2034.pdf (20 Nisan 2023).
• Monaghan, L., O’Dwyer, M. ve Gabe, J. (2013). Seeking university research ethics committee approval: The emotional vicissitudes of a ‘rationalised’ process. International Journal of Social Research Methodology, 16(1), 65–80.
• Morris, B. (1967). The role of research in education. The Irish Journal of Education 1(1), 5–14
• Muğla MEM. (2022). Araştırma uygulama izinleri. https://muglaarge. meb.gov.tr/www/arastirma-uygulama-izinleri/icerik/119 (11 Aralık 2023).
• Özkan Hıdıroğlu, Y. (2020). Türkiye’de eğitim denetimi alanında yayınlanan makalelerin incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 1-22.
• Robson, E. (2018). Ethics committees, journal publication and research with children. Children’s Geographies. 16(5), 473-480.
• Vanderlinde, R. ve Van Braak, J. (2010). The gap between educational research and practice: views of teachers, school leaders, intermediaries and researchers, British Educational Research Journal, 36(2), 299-316.
• Sarıer, Y. (2011). Türkiye’de yayınlanan hakemli eğitim bilimleri dergilerinin değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 41(189), 201- 218.
• Schimmel, D. ve Militello, M. (2007). Legal literacy for teachers: a neglected responsibility. Harvard Educational Review 77(3), 257–84.
• Seggie, F. N. ve Gökbel, V. (2014). Geçmişten günümüze Türkiye’de akademik özgürlük. Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı
• Singh, R. ve Gelat, V.K. (2022). Importance and necessity of research in education. International Journal of Research Publication and Reviews, 3(9), 894-901.
• Sinnema, C. ve Aitken, G. (2014). Teachers’ use of research to improve practice: Why should we, how could we? In: S. Brown ve J. O’Neill (Eds.), Facing the big questions in teaching: Purpose, power and learning (2nd Ed.), pp. 146–153). Cengage Learning.
• Şahin, İ. ve Kesik, F. (2020). Case of obtaining permission for data collection in Turkey within the context of academic freedom and ethics. New Waves-Educational Research and Development Journal, 23, 64-83
• Şahin, İ. (2019). Eğitim kurumlarında yapılacak araştırmalar için izin almada yaşanan sorunlar. Kondakçı, Y., Emil, S. & Beycioğlu, K. (Ed.), 14. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı 2-4 Mayıs (121-125). Ortadoğu Teknik Üniversitesi. https://depo.pegem.net/9786050370126.pdf (11 Mart 2023).
• Tabak, H. ve Güçlü, N. (2017). Millî Eğitim Bakanlığı’nda yeniden yapılanma: Merkez teşkilat yöneticilerine göre bir değerlendirme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(39), 408-430.
• Trabzon MEM. (2021). Araştırma izinleri. https://trabzonarge.meb.gov.tr/www/arastirma-izinleri/icerik/86 (5 Aralık 2023).
• Tunison, S. (2020). How educational leaders conceptualize the usefulness of academic research to support their decision-making. Canadian Journal of Educational Administration and Policy, 193, 63-77.
• Tüfekçi Akcan, A., Malkoç, S. ve Kızıltan, Ö. (2018). Akademisyenlere göre akademi ve akademik kültür. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 569-591.
• University of Waterloo. (t.y). Top 10 problems that can delay the review of an ethics application ... and solutions. https://uwaterloo.ca/research/officeresearch-ethics/research-human-participants/application-process/ top-10-problems-can-delay-review-ethics-application-and#risks
• Uysal, H. (2019). Millî eğitim bakanlığı yönetici ve uzmanlarının görüşlerine göre Türkiye’de eğitim politikalarını geliştirme sürecinin değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(3), 782-802.
• Walter, O. ve Hen, M. (2012). Bridging the gap between research and practice in teachers preparation. Universal Journal of Education and General Studies, 1(7), 216-224.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (Güncellenmiş 12. Baskı). Seçkin Yayıncılık
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112), 7-17.
• Yılmaz, K. (2019). Türkiye’de eğitim yönetimi alanında yapılan örgütsel davranış makalelerindeki yönelimler. Türkiye Eğitim Dergisi, 4(2), 81-103.
• Yin, R. (2018). Case Study Research and Applications: Design and Methods. (6. Edition). Sage Publications.
• Yozgat MEM. (2020). Anket ve araştırma izin komisyonu iş ve işlem basamakları. https://yozgatarge.meb.gov.tr/www/anket-vearastirma-izin-komisyonu-is-ve-islem-basamaklari/icerik/81)(10 Aralık 2023).