A Study on the Sea Food Consumption and Consumer Preferences in Manisa Province

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 2, 115 - 128, 24.03.2016

Hakkı Dereli , Remzi Çelik Hülya Saygı , Ahmet Tekinay

https://doi.org/10.17693/yunusae.v16i21960.235788

Öz

This research was conducted to determine seafood consumption preferences and factors affecting these preferences in Manisa Province.  The questionnaire survey included 29 questions and was evaluated by basic random sampling method. Questionnaire survey was conducted in 384 households from June to August in 2014. Socio-demographic dimensions and seafood consumption preferences of the respondents were collected. The results of the survey showed that the participants consume chicken meat (54%) as a first preference, their second choice is beef meat (24%), third choice is lamb meat (12%) and they prefer seafood (7%) as the last meat alternative, respectively. Regarding the seafood consumption, per capital consumption was calculated as 7.7 kg/year. 8% of participants do not consume sea food because of their habits. It was determined that people who consume seafood due to healthy diet. Anchovy is the most consumed sea food with 44% consumption, whilst trout is the most consumed freshwater food with 48 % consumption. It has been determined that 82% of the participants consume fish as fresh and prefer fried (47%), grill (22%), oven (21%) or steamed (10%) as form of consumption, respectively. Seafood was mostly preferred to in winter season (63%) and 80 % of participants consumed seafood at home. The monthly seafood consumption amount is 1-2 kg (33%). There was a positive relationship between the monthly seafood consumption and ‘’age’’. Similarly, there was a positive relationship between the monthly seafood consumption and ‘’monthly income’’.

Anahtar Kelimeler

sea food, questionnaire, consumption preferences, Manisa

Manisa İli Su Ürünleri Tüketim ve Tercihleri Üzerine Bir Araştırma

Öz

Bu araştırma, Manisa İli’nde yaşayan tüketicilerin su ürünleri tüketim tercihleri ile bunu etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. 29 sorudan oluşan anket, basit rastlantısal örnekleme yöntemi ile belirlenen 384 hanede 2014 yılı Haziran-Ağustos ayları arasında uygulanmıştır. Anketlerle bireylerin sosyo-demografik özellikleri ile su ürünleri tüketim tercihlerine ilişkin birincil veriler toplanmıştır. Katılımcıların en çok tükettikleri et türleri içerisinde % 54 ile tavuk eti ilk sırayı almış, onu sırasıyla % 24 ile dana eti, % 12 ile kuzu eti ve % 7 ile balık eti takip etmiştir. Kişi başı yıllık su ürünleri tüketimi ortalama 7,7 kg/yıl olarak hesaplanmıştır. Katılımcıların % 8’inin su ürünleri tüketmediği, su ürünleri tüketmemedeki en önemli etkenin “alışkanlık”, tüketmede ise “sağlıklı beslenme” olduğu tespit edilmiştir. En çok tüketilen deniz balığı hamsi (% 44), tatlı su balığı ise alabalıktır (% 48). Katılımcıların % 82’sinin balığı taze olarak tükettiği, tüketim şekli olarak da kızartma (% 47), ızgara (% 22), fırın (% 21) ve buğulamayı (% 10) tercih ettiği belirlenmiştir. Ankete katılanların su ürünlerini en fazla kış mevsiminde (% 63) ve evde (% 80) tükettikleri, aylık su ürünleri tüketim miktarının 1-2 kg (% 33) olduğu saptanmıştır. Aylık su ürünleri tüketimi ile “yaş” ve “aylık gelir düzeyi” arasında pozitif yönde bir ilişki tespit edilmiştir.

* Bu çalışmada Remzi ÇELİK’in Yüksek Lisans Tez verilerinden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Su ürünleri, anket, tüketim tercihleri, Manisa

Kaynakça

• Adıgüzel, F., Civelek, O., Sayılı, M. ve Büyükbay, E. O. 2009. Tokat İli Almus İlçesinde Ailelerin Balık Tüketim Durumu. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26 (2): 35-43.
• Akpınar, M. G., Dağıstan, E., Mazlum, Y., Gul, M., Koc, B. ve Yılmaz, Y. 2009. Determining household preferences for fish consumption with conjoint analysis in Turkey. Journal of Animal and Veterinary Advances, 8 (11): 2215-2222.
• Anonim, 2013. Su Ürünleri Balıkçılık Sektör Raporu.
• Atay, D., Aydın, F. ve Yavuzcan, H. Y. 2002. Su Ürünleri Yetiştirme İlkeleri, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, 270 s.
• Aydın, H., Dilek, M. K. ve Aydın, K. 2011. Trends in Fish and Fishery Products Consumption in Turkey. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 11: 499-506.
• Aydın, M. ve Karadurmuş, U. 2013. Trabzon ve Giresun Bölgelerindeki Su Ürünleri Tüketim Alışkanlıkları. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 3 (9): 57-71.
• Balçık Mısır, G., Kutlu, S. ve Ayyıldız, H. 2015. Fish Consumption Preferences of Consumers in Trabzon, Turkey. Yunus Araştırma Bülteni, 15 (2): 45-57.
• Balık, İ., Yardımcı, C. ve Turhan, O. 2013. Ordu ili Fatsa ve Aybastı ilçelerinde balık tüketim alışkanlıklarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 3 (2): 18-28.
• Besler, H.T. 2008. “Balık Tüketimi ve Sağlık Etkileşimi” (16.06.2014) http://www.danoneenstitusu.org.tr/newsfiles/32balikvesagliketkilesimiHTB.pdf
• Çadır, F. ve Duman, M. 2013. Keban Baraj Gölü ova bölgesi halkının balık tüketim alışkanlıklarının araştırılması. Fırat Üniv. Fen Bilimleri Dergisi, 25 (1): 61-70.
• Çaylak, B. 2013. İzmir İli Su Ürünleri Tüketimi ve Tüketici Tüketicileri Üzerine Bir Araştırma, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 36-42.
• Çiçek, E., Akgün, H. ve İlhan, S. 2014. Elazığ İli Balık Eti Tüketim Alışkanlığı ve Tercihinin Belirlenmesi” Yunus Araştırma Bülteni Balık Eti Tüketimini Etkileyen Faktörler. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 1: 3-11.
• Çolakoğlu, F. A., İşmen, A., Özen, Ö., Çakır, F., Yığın, Ç. ve Ormancı, H. B. 2006. Çanakkale İlindeki Su Ürünleri Tüketim Davranışlarının Değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 23 (1/3): 387-392.
• Dağıstan, E., Demirtas, B., Goksel Akpinar, M., Yılmaz, Y., Gul, M. ve Koc, B. 2009. Determination of organic fish purchase tendency of consumers: a case study for Hatay province, Turkey. J Anim Vet Adv, 8 (9): 1784-1789.
• Dokuzlu, S., Barış, O., Hecer, C. ve Güldaş, M. 2013. Türkiye'de Tavuk Eti Tüketim Alışkanlıkları ve Marka Tercihleri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27 (2): 83-92.
• Elbek, A.G., Emiroğlu İşgören, D. ve Saygı, H. 1999. İzmir İlinde Su Ürünleri Tüketimi. Ege Üniversitesi Su ürünleri Fakültesi Yayınları, No: 57, Bornova, İzmir. 36s.
• Erdal, G. ve Esengün, K. 2008. Tokat İlinde Balık Tüketimini Etkileyen Faktörlerin Logit Model ile Analizi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 25 (3): 203-209.
• Elsholz, A.U. 2009. Seafood labeling and consumer behavior: A Fish Wise case study. Sonoma County, CA. Master Thesis, San Jose State University.
• Engeset, D., Braaten, T., Teucher, B., Kühn, T., Bueno-de-Mesquita, H. B., Leenders, M. And Trichopoulou, A. 2015. Fish consumption and mortality in the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition cohort. European journal of epidemiology, 30 (1): 57-70.
• Eygi Erdogan, B., Mol, S. ve Cosansu, S. 2011. Factors influencing the consumption of seafood in Istanbul, Turkey. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 11 (4): 631-639.
• FAO, 2012. The State of World Fisheries and Aquaculture, Rome, Italy, 230 pp.
• Gürgün, H. 2006. Van Gölüne Kıyısı Bulunan Bazı İlçelerdeki Balık Tüketimine Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. İzmir, Ege Üniversitesi.
• Hibbeln, J. R. 1998. Fish consumption and major depression. Lancet, 351 (9110): 1213.
• Hatırlı, S.A., Demircan, V. ve Aktaş, A.R. 2004. Isparta İlinde Ailelerin Balık Tüketiminin Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 9 (1): 245-256.
• Kızılaslan, H. ve Nalinci, S. 2013. Amasya İli Merkez İlçedeki Hanehalkının Balık Eti Tüketim Alışkanlıkları ve Balık Eti Tüketimini Etkileyen Faktörler. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 5: 61-75.
• Kris-Etherton, P. M., Harris, W. S., Appel, L. J., and Nutrition Committee 2002. Fish consumption, fish oil, omega-3 fatty acids, and cardiovascular disease. Circulation, 106 (21): 2747-2757.
• Larsen, S. C., Ängquist, L., Laurin, C., Morgen, C. S., Jakobsen, M. U., Paternoster, L. And Nohr, E. A. 2016. Association between Maternal Fish Consumption and Gestational Weight Gain: Influence of Molecular Genetic Predisposition to Obesity. PloS one, 11 (3): e0150105.
• Morris, M. C., Evans, D. A., Bienias, J. L., Tangney, C. C., Bennett, D. A., Wilson, R. S. And Schneider, J. 2003. Consumption of fish and n-3 fatty acids and risk of incident Alzheimer disease. Archives of Neurology, 60 (7): 940-946.
• Oğuzhan, P. 2011. Balık Etinin Besin Değeri ve İnsan Sağlığı Açısından Yeri ve Önemi. Dünya Gıda Dergisi, http://www.dunyagida.com.tr/haber.php?nid=3143 (17.06.2014)
• Oğuzhan, P., Angiş, S. ve Atamanalp, M. 2009. Erzurum İlindeki Tüketicilerin Su Ürünleri Tüketim Alışkanlığının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. XV. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu. 01-04 Temmuz, Rize, 1-6.
• Oken, E., Choi, A. L., Karagas, M. R., Mariën, K., Rheinberger, C. M., Schoeny, R. And Korrick, S. 2012. Which fish should I eat? Perspectives influencing fish consumption choices. Environmental health perspectives, 120 (6): 790.
• Oken, E., Guthrie, L. B., Bloomingdale, A., Gillman, M. W., Olsen, S. F., Amarasiriwardena, C. J. and Wright, R. O. 2014. Assessment of dietary fish consumption in pregnancy: comparing one-, four-and thirty-six-item questionnaires. Public health nutrition, 17 (9): 1949-1959.
• Orhan, H. ve Yüksel, O. 2010. Burdur İli Su Ürünleri Tüketimi Anket Uygulaması. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 5 (1): 1-7.
• Öztürk, A., Boztepe, S ve Kara, M. K. 1991. Konya’daki balık tüketimi üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1 (1): 157-164.
• Roscoe, J.T. 1975. Fundamental research statistics for the behavioral sciences (2nd ed.) Holt, Rinehart & Winston, New York.
• Sayılı, M., Esengün, K., Kayım, M. ve Akça. H. 1999. The Econometric analysis of the factors affecting fish consumption in Tokat center county. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi, 16: 9-27.
• Saygı, H. ve Hekimoğlu, M. A. 2011. Affecting the Choice Factors of Fishery Products Consumption in Turkey. Journal of Animal and Veterinary Advances, 10 (1): 87-91.
• Saygı, H., Saka, Ş., Fırat, K. ve Katağan, T. 2006. İzmir Merkez İlçelerinde Kamuoyunun Balık Tüketimi ve Balık Yetiştiriciliğine Yaklaşımı. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 23 (1-2): 133-138.
• Saygı, H., Bayhan, B. ve Hekimoğlu, M. A. 2015. Türkiye’nin İzmir ve Ankara İllerinde Su Ürünleri Tüketimi. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 3 (5): 248-254.
• Sayın, C., Yılmaz, E., Taşcioğlu, Y., Akpinar, M. G., Yelboğa, M. N. M. and Kiştin, F. 2014. Household Fish Consumption Tendency in Antalya Province. Journal of Academic Documents for Fisheries and Aquaculture, 1 (2).
• Sayın, C., Emre, Y., Mencet, M. N., Karaman, S. and Tascioglu, Y. 2010. Analysis of factors affecting fish purchasing decisions of the household: Antalya district case. Journal of Animal and Veterinary Advances, 9 (12): 1689-1695.
• Sayın, C., Emre, Y., Ozkan, B., Taşcıoğlu, Y. and Goncu, M. 2006. A Research on Fish Consumption in West Mediterranean region of Turkey. In Poster presented at the 7th International Conference on Management in Agrifood Chains and Networks. 1-2 June, Ede, The Netherlands.
• Sekaran, U. 2006. Research methods for business: A skill building approach. John Wiley&Sons.
• Şen, B., Canpolat, Ö., Sevim, A. F. ve Sönmez, F., 2008. Elazığ İlinde Balık Eti Tüketimi. Fırat Üniversitesi Fen ve Müh. Bil. Dergisi, 20 (3): 433-437.
• Şengül, S. ve Emeksiz, F. 1999. Adana ili kentsel alanda ailelerin balık tüketim ve satın alma davranışlarının analizi. 10. Su Ürünleri Sempozyumu, Adana.
• Torfadottir, J. E., Valdimarsdottir, U. A., Mucci, L. A., Kasperzyk, J. L., Fall, K., Tryggvadottir, L. and Tulinius, H. 2013. Consumption of fish products across the lifespan and prostate cancer risk. PloS one, 8 (4): e59799.
• Turan, H., Kaya, Y. ve Sönmez, G. 2006. “Balık Etinin Besin Değeri ve İnsan Sağlığındaki Yeri” Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 23 (1): 505-508.
• TUİK, (2013). Su Ürünleri İstatistikleri, Ankara.
• TUİK, (2014). Su Ürünleri İstatistikleri, Ankara.
• Uzundumlu, A. S. ve Dinçel, E. 2015. Trabzon İli Beşikdüzü İlçesinde Balık Eti Tüketim Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi, 29 (2): 1-11.
• Turan, H., Erkoyuncu, İ., ve Kocatepe, D. 2013. Omega-6, omega-3 yağ asitleri ve balık. Yunus Araştırma Bülteni, 2013 (2).
• Yazıcıoğlu Y. ve Erdoğan S. 2006. SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Detay Yayıncılık, Ankara. 49-50.
• Yörük, M. 2013. 8. Gıda Mühendisliği Kongresi, 8-9 Kasım 2013, Ankara, http://www.gidamuhendisligikongresi.org /storage/catalogs/2013/murat-yoruk.pdf.
• Yüksel, F., Kuzgun, N. K. ve Özer, E. İ. 2011. Tunceli İli Balık Tüketim Alışkanlığının Belirlenmesi. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 2 (5): 28-36.