Sürdürülebilir Geleceğin Önündeki Tehdit: Yeşil Boyama (Greenwashing) Türkiye Kentleri Üzerinden Bir Değerlendirme

Yıl 2021, Cilt 3, Sayı 2, 34 - 55, 30.12.2021

Kıvanç DEMİRCİ

https://doi.org/10.48118/yykentcevre.1012216

Öz

Greenwashing (Yeşil Boyama), ürünlerin veya faaliyetlerin çevreye zararlı olmasına karşın zararsız olarak gösterilerek; firmaların veya kamu kurumlarının çevreye karşı daha duyarlı görünmesini sağlayan bir olgudur. Literatürde 1980’li yıllardan bu yana kullanılan yeşil boyama kavramı, son 10 yıllık süreçte çevresel bilincin de gelişmesiyle medya organlarında gündeme gelmeye başlamıştır. Çevresel sürdürülebilirliğin önündeki engellerden bir tanesi olan yeşil boyama kavramı konusunda farkındalık yaratmak ve ulusal literatürde yer alan eksikliğin giderilmesi çalışmanın temel amaçları arasında yer almaktadır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada yeşil boyama kavramının ortaya çıkış süreci açıklandıktan sonra uluslararası ve ulusal alandaki yeşil boyama uygulamalarına yer verilecektir. Çalışmanın son kısmında ise yeşil boyamanın çevresel sürdürülebilirliğe karşı ortaya çıkarttığı sorunların en aza indirilmesinde uygulanacak çözüm önerileri vurgulanacaktır. Çalışma nitel bir araştırma yöntemi olan içerik analizine dayandırılmıştır. Bu bağlamda çalışma kapsamında yeşil boyama konusunda yapılmış uluslararası ve ulusal çalışmaların yanında OECD, Avrupa Birliği gibi uluslararası saygınlığı olan kurum ve kuruluşların çalışmalarına yer verilmiştir. Araştırma kapsamında işletmelerin ve kamu kurumlarının kullandığı yeşil boyamanın çevresel sürdürülebilirliğin önünde engel oluşturduğu sonuca varılmıştır. Davranışsal niyetin firmalara ve kamu yöneticilerine yansıtılması, sivil toplum örgütlerinin ve paydaşların karar alma süreçlerine katılması, yeşil boyama reklamlarının ilgili kurumlar tarafından denetlenmesi, çevresel araştırma ve geliştirme giderlerinin arttırılması ve eko-etiket uygulamalarının yaygınlaştırılmasıyla yeşil boyama konusundaki sorunlar çözülebileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çevre, Kamu Kurumları, Sürdürülebilirlik, Yeşil Boyama.

Kaynakça

• Aggarwal, P., & Kadyan, A. (2014). Greenwashing: The Darker Side Of Csr. Indian Journal of Applied Research, 4(3), 61-66.
• Akın, G., Koca, B., & Gültekin, T. (2004). İnsanın Evrim Sürecine Ait Bir Hipotezin Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 44(1 ), 111-124.
• Arlı, A. (2010). Habitat II Tartışmaları ve İstanbul’da Toplumsal Dönüşüm. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 8(16), 367-388.
• Atlas. (2021, 03 09). atlasdergisi.com. 03 09, 2021 tarihinde https://www.atlasdergisi.com/gundem/kesilen-dagi-yesile-boyadilar.html adresinden alındı
• Aydemir, C., & Güneş, H. H. (2006). Merkantilizmin Ortaya Çıkışı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 5(15), 136-158.
• Aydın, A. H., & Çamur, Ö. (2017). Avrupa Birliği Çevre Politikaları ve Çevre Eylem Programları Üzerine Bir İnceleme. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 21-44.
• Aytemiz, L., & Diler, Ö. (2015). Sanal Su Ekonomisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 376-389.
• Bakar, C., & Baba, A. (2009). Metaller ve İnsan Sağlığı: Yirminci Yüzyıldan Bugüne ve Geleceğe Miras Kalan Çevre Sağlığı Sorunu. 1.Tıbbi Jeoloji Çalıştayı (s. 162-185). Nevşehir: Ürgüp Belediyesi.
• Baysal, T. (2018). Çevrecilik Hareketlerin Sınıfsal Boyutu ve Kamu Yönetimini Etkileme Potansiyeli. Birey ve Toplum, 257-276.
• BBC. (2015, 12 10). bbc.com. 03 08, 2021 tarihinde https://www.bbc.com/news/business-34324772 adresinden alındı
• BBC. (2019, 08 05). www.bbc.com. 03 08, 2021 tarihinde https://www.bbc.com/news/business-49234054 adresinden alındı
• BFF. (2020). breakfreefromplastic.org. 03 11, 2021 tarihinde https://www.breakfreefromplastic.org/globalbrandauditreport2019/ adresinden alındı
• Bowen, F., & Correa, J. A. (2014). Greenwashing in Corporate Environmentalism Research and Practice: The Importance of What We Say and Do. Organization & Environment , Vol. 27(2) , 107–112.
• Bozkurt, Y. (2018). Çevre Sorunları ve Politikaları (5 b.). Bursa: Ekin Yayın Dağıtım.
• Can, F. (2016). Çevre Politikasının Ekonomik Araçları. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 58-73.
• Carson, R. (2011). Sessiz Bahar. Ankara: Palme Yayınları .
• Citizens. (T.B). citizen.org. 03 09, 2021 tarihinde https://www.citizen.org/article/nuclear-power-is-not-clean-or-green/ adresinden alındı
• Curt, M. (2013). Conservation Movement, Historical. In: Levin S.A. (ed.) Encyclopedia of Biodiversity, second. S. Levin içinde, Encyclopedia of Biodiversity (Cilt 2, s. 278-288). Waltham: MA: Academic Press.
• Çokgezen, J. (2007). Avrupa Birliği Çevre Politikası ve Türkiye. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 23(2), 91-115.
• Darwin, C., & Radeva, S. (2020). Türlerin Kökeni. (Ş. Taş, Çev.) İstanbul: Domingo Yayınevi.
• Delmas, M. A., & Burbano, V. C. (2011). The Drivers of Greenwashing. Calıfornıa Management Revıew, 54(1), 64-87.
• Demirer, G. (1992). Çevre Sorunları ve Kapitalizm. İstanbul: Sorun Yayınları .
• DO. (2020). http://dailyorange.com/. 03 08, 2021 tarihinde http://dailyorange.com/2020/03/fashion-companies-use-greenwashing-lie-consumers/ adresinden alındı
• Dölarslan, E. Ş. (2013). Kalite, Değer ve Tatminin Davranışsal Niyet Üzerine Etkileri: Perakendecilik Sektöründe Alternatif Modellerin Değerlendirilmesi. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(2), 15-52.
• Earthday. (2021). earthday.org. 02 27, 2021 tarihinde https://www.earthday.org/history/ adresinden alındı
• Erden, O., & Erkartal, P. Ö. (2019). Greenwashing in Turkey: Sustainability as an Advertising Strategy in Architecture. ArchDesign(5), 1-13.
• Ertürk, H. (2018). Çevre Bilimleri (5 b.). Bursa: Ekin Yayınevi.
• ETKB. (T.B). 03 11, 2021 tarihinde https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-elektrik adresinden alındı
• EU. (2020). ec.europa.eu. 02 28, 2021 tarihinde https://ec.europa.eu/environment/action-programme/ adresinden alındı
• Euronews. (2019, 07 26). euronews.com. 02 27, 2021 tarihinde https://tr.euronews.com/2019/05/27/avrupa-parlamentosu-secimleri-ulke-ulke-secim-sonuclar adresinden alındı
• Foster, J. B. (2002). Savunmasız Gezegen Çevrenin Kısa Ekonomik Tarihi. (H. Ünder, Çev.) Ankara : Epos Yayınları.
• Furlow, N. (2010). Greenwashing in the New Millennium. Journal of Applied Business and Economics, 10(6), 22-25.
• Futerra. (2011). Greenwash Guide. 03 07, 2021 tarihinde https://www.slideshare.net/patsario/futerra-greenwash-guide adresinden alındı
• Görmez, K. (1991). Türkiye'de Çevre Politikaları. Ankara: Büro Yaınları.
• Güney, E. (2004). Çevre Sorunları . Ankara: Nobel Yayın Dağıtım .
• Habitat. (2011, 06 23). inhabitat.com. (B. Meinhold, Düzenleyen) 03 09, 2021 tarihinde https://inhabitat.com/omighty-green-a-commentary-on-greenwashing-in-architecture/ adresinden alındı
• Harris, P. (2015). Militarism in Environmental Disguise: The Greenwashing of an Overseas Military Base. International Political Sociology, 9(1), 19-36.
• Hürriyet Haber. (2018, 03 11). hürriyet.com.tr. 03 11, 2021 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/once-sahil-temizligi-sonra-spor-40768284 adresinden alındı
• Jungjohann, A. (2013). The German Green Party: From a Broad Social Movement to a Volkspartei. M. Achilles, & D. Elzey içinde, Environmental Sustainability in Transatlantic Perspective (s. 69-90). London: Palgrave Macmillan.
• Karaköprü Belediyesi. (2019, 07 25). 03 10, 2021 tarihinde https://www.karakopru.bel.tr/icerik/521/12/karakoprude-vatandaslar-geri-donusum-projesine-ilgi-gosterdi adresinden alındı
• Kavuncu, A. Ç. (2017). Prof. Dr. Ruşen Keleş İle “Ekolojik Bakışın Geleceği” Üzerine Bir Söyleşi. İdealkent, 14-25.
• Kazgan, G. (1993). İktisadi Düşünce veya Politik İktisadın Evrimi. İstanbul : Remzi Kitabevi.
• Keleş, R. (2015). 100 Soruda Çevre. İzmir: Yakın Ktabevi.
• Keleş, R., Hamamcı, C., & Çoban, A. (2009). Çevre Politikası. Ankara: İmge Kitabevi.
• KİA. (T.B). kia.com. 03 11, 2021 tarihinde https://www.kia.com/tr/kia-dunyasi/sss/elektrikli-bir-araba-nerede-sarj-edilir.html adresinden alındı
• Kılıç, S. (2008). Çevre Etiği: Ortaya Çıkışı, Gelişimi ve Sonuçları. Ankara: Orion Kitabevi.
• Koçer, L. L., & Delice, T. (2017). Yeşile Boyama ve Yeşil Güven Arasındaki İlişkide Algılanan Yeşil Riskin Ve Algılanan Tüketici Şüpheciliğinin Aracılık Rolü. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1-25.
• Marcuse, H. (1991). One-Dimensional Man (2 b.). New York: Beacon Press. doi:https://www.cs.vu.nl/~eliens/download/marcuse-one-dimensional-man.pdf
• Marsh, G. P. (1867). Man and Nature; or, Physıcal Geography as Modıfıed by Human Actıon. New York: John F. Trow & Co. 02 24, 2021 tarihinde http://www.gutenberg.org/files/37957/37957-h/37957-h.htm adresinden alındı
• Naess, A. (1994). Derin Ekolojinin Temelleri. G. Tamkoç içinde, Derin Ekoloji. İzmir : Ege Yayıncılık.
• Netto, S. V., & Sobral, M. F. (2020). Concepts And Forms Of Greenwashing: A Systematic Review. Environmental Sciences Europe, 32(19), 1-12.
• Odaş Enerji. (T.B). odasenerji.com.tr. 03 11, 2021 tarihinde https://www.odasenerji.com.tr/tr/uretim/#null adresinden alındı
• Odaş Grup. (tarih yok). odasenerji.com.tr. 03 11, 2021 tarihinde https://www.odasenerji.com.tr/tr/sosyal-sorumluluk/kiyilari-temizledik/#null adresinden alındı
• OECD. (2008). www.oecd.org. 03 13, 2021 tarihinde https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/9789264040519-sum-tr.pdf?expires=1615623111&id=id&accname=guest&checksum=ADC47283AB31AECA8932F041C8043D61 adresinden alındı
• OSS. (2021). oss.org.uk/about-us. https://www.oss.org.uk/about-us/ adresinden alındı
• Özdek, Y. (1993). İnsan Hakkı Olarak Çevre Hakkı. Ankara: TODAİE.
• Pepper, D. (2003). Modern Environmentalism. New York: Routledge.
• Pimonenko, T., Bilan, Y., Horák, J., Starchenko, L., & Gajda, W. (2020). Green Brand of Companies and Greenwashing under Sustainable Development Goals. Sustainability, 1-15.
• Richards, L. (2013). Examining Green Advertising and İt's İmpact on Comsumer Skepticism Purchasing Patterns. The Elon Journal of Undergratuate Research in Communication, 4(2), 78-90.
• Rothacher, A. (1984). The Green Party in German Politics. West European Politics, 7(3), 109-116.
• S360. (T.B). s360.com.tr. (A. Kurtuluș, & E. Salkım, Dü) 03 09, 2021 tarihinde https://s360.com.tr/Contents360/images/dragslider/yesilbadana.pdf adresinden alındı
• SBB. (1973). 03 08, 2021 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/%C3%9C%C3%A7%C3%BCnc%C3%BC-Be%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-1973-1977%E2%80%8B.pdf adresinden alındı
• Schumacher, E. F. (1973). Küçük Güzeldir. (O. Ç. Deniztekin, Çev.) İstanbul: Varlık Yayınları.
• Sherwood, P. (2007). vuir.vu.edu.au. 03 13, 2021 tarihinde A Triple Bottom Line Evaluation of the Impact of Special Events: The Development of Indicators adresinden alındı
• Sipahi, E. B., & Dinçer, S. (2019). YEŞİL İDEOLOJİLER BAĞLAMINDA YEŞİL SİYASETİN TÜRKİYE’DEKİ SİYASİ PARTİLERE YANSIMALARI. Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 1(1), 17-57.
• SPAB. (2017). spab.org.uk. 02 23, 2021 tarihinde https://www.spab.org.uk/ adresinden alındı
• Şengün, H. (2015). Türkiye’de Çevre Yönetimi ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Uygulamaları. Strategic Public Management Journal (SPMJ), Issue No: 1, October 2015 - ISSN 2149-9543, pp. , 109-130.
• TBMM. (2018, 10 19). mevzuat.gov.tr. 03 12, 2021 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=25883&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 adresinden alındı Toprak, Z. (2002). Çevre Yönetimi ve Politikası. İzmir .
• Toprak, Z. (2016). Kent Yönetimi ve Politikası. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Trust, N. (2021, 01 05). nationaltrust.org.uk. 02 23, 2021 tarihinde https://www.nationaltrust.org.uk/ adresinden alındı
• Turan, A., & Güler, M. (2013). Türkiye’de Sürdürülebilir Çevre Politikaları: İklim Değişikliği. INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES (s. 953-960). Sessıon 4d: Çevre ve Enerji.
• Turhan, E., Çağatay, H., & Keçeci, A. (2015). Hidroelektrik Santrallerin (HES) Çevresel ve Sosyal Etkileri: Alakır Vadisi Örneği. 4. Su Yapıları Sempozyumu (s. 67-76). Antalya: İnşaat Mühendisleri Odası.
• UN. (1972, 06 5). United Nations. 02 27, 2021 tarihinde https://www.un.org/en/conferences/environment/stockholm1972 adresinden alındı
• UN. (1987, 08 04). United Nations. 02 27, 2021 tarihinde https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/5987our-common-future.pdf adresinden alındı
• UN. (1992, 06 13). 02 27, 2021 tarihinde https://www.un.org/en/conferences/environment/rio1992 adresinden alındı
• UN. (2015). United Nations. 02 28, 2021 tarihinde News on Millennium Development Goals: https://www.un.org/millenniumgoals/ adresinden alındı
• UN. (2020, 12 13). un.org. 03 13, 2021 tarihinde https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/sgspeech-the-state-of-planet.pdf adresinden alındı
• Warfvinge, P., & Bertills, U. (2000). Recovery from Acidification in the Natural Environment. Stockholm: Swedısh Envıronmental Protectıon Agency.
• Yeşil Gazete. (2017, 09 12). yesilgazete.org. 03 08, 2021 tarihinde https://yesilgazete.org/greenwashing-yesil-ile-goz-boyama-trendi-kubra-kopruluoglu/ adresinden alındı
• Zeithaml, V. A., & Berry, L. L. (1996). The Behavioral Consequences of Service Quality. Journal of Marketing, 60(2), 31-46.