DEVELOPMENT OF ILLUMINATION IN THE OTTOMAN MOSQUE ARCHITECTURE (14TH AND 17TH CENTURIES)

Yıl 2013, Cilt: 10 Sayı: 1, 295 - 320, 01.03.2013

Tuncer Doğan

Öz

The first story examples in Turkish literature appear in Tanzimat period, when the society undergoes a process of Western modernization. The modernization process becoming effective in every area of life has played an important role in the emergence of the contemporary “short story” which deals with the effects and consequences of the changes in the lives of the individual and the society. After 1980 in Turkey, there increased a great interest in stories that reflected an memory or a plot rather than an action. As the leading figure to create the finest examples of the genre, Cemil Kavukçu secured his prominence in literature. Mostly dealing with the conditions of the period, the stories adress the attitudes of the urbanite and countryman towards the modernity. Kavukçu’s stories are formed by narrating the conditions of the period they were written in. The central question of these male-character based stores is the identity crisis of the individuals who are unable to hold on to life dominated by political conflicts and deep economical depression. Sociological and psychological data become important through interpersonal communication which supplies emotion and thought transfers in stories. Besides his novels and other story collections, Kavukçu’s Temmuz Suçlu (1990) consists of 19 noteworthy stories. Loneliness, lack of livelihood, fear, bohemian lifestyle; escape from reality, crowded urban environment, and society are the main themes of the stories. Heroins and idealistic characters are few. On the contrary, unhappy young and middle-aged men who are depressed, and badly affected by the poor conditions of the period are more common. Among the characters, bohemian, adventurous, rebellious, degenerate, bum, funky, and pessimistic ones stand out. These stories mirror these people’s feelings and thoughts about their inner worlds, unbearable lives, and identity crisis caused by the conditions.

Anahtar Kelimeler

Cemil Kavukçu, Temmuz Suçlu, story, identity crisis.

Osmanlı Cami Mimarisi’nde Aydınlatma Düzenleri Açısından Gelişim (XIV. – XVII Yüzyıl)

Öz

: Bu çalışmada; Osmanlı cami mimarisinde ilk devir eserlerinden klasik dönem sonuna dek, daha iyi aydınlatmaya yönelik çabanın olup olmadığı, bunun klasik  dönemde Mimar Sinan ile ne denli geliştiği ve çözüme ulaştırıldığı konusu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışma, Osmanlı devletinin üç önemli başkenti olan Bursa,  Edirne ve İstanbul şehirlerinin yanı sıra birkaç Anadolu şehrinden seçilen cami örnekleri (yaklaşık 35-40 arası) üzerinden yürütülmüştür. XIV. - XVII. yüzyıl Osmanlı cami yapı faaliyetlerinde mimari çözümlerdeki ilerlemelerle birlikte aydınlatma anlayışının da geliştiği, özellikle Mimar Sinan’la doruk noktaya ulaştırıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Cami, Aydınlatma, Osmanlı, Cami, Aydınlatma

Kaynakça

• Anonim. (1997). Roma Sanatını Tanıyalım (Çev.: Solmaz Turunç), İstanbul: İnkılap Kitabevi
• Anonim. (1965) .Van, Ankara.
• Aksoy, Ö. (1977). Biçimlendirme, Trabzon: Karadeniz Gazetecilik ve Matbaacılık
• Akşin, İ. (1981). Hititler, basıldığı yer yok: Tekin Ofset
• Akurgal, E. (1995). Anadolu Uygarlıkları, İstanbul: Net turistik yayınları
• Akyürek, E. (1977). Sanatın Ortaçağı, İstanbul.
• Altun, A. (1978). Anadolu'da Artuklu Devri Türk Mimarisi'nin Gelişmesi, İstanbul: Kültür Bakanlığı
• Arık, O. (1999). "Osmanlı Mimarisinin Gelişimine Genel Bakış", Osmanlı Külliyatı, C.X, Ankara, 102-104.
• Arseven, C. E.; (tarihsiz). Türk Sanatı Tarihi, İstanbul.
• Aslanapa, O. (1984). Türk Sanatı, İstanbul: Remzi Kitabevi ; (1986). Osmanlı Devri Mimarisi, İstanbul: İnkılap Kitabevi
• Aslanoğlu, A. (1987). "İslam Anadolu Hayatında Mekân", İlim ve Sanat, Sy. ll, İstanbul, 25-30.
• Aydınlatma. (1961). Hayat Ansiklopedisi, İstanbul: Tifdruk Matbaacılık Sanayii, C. I,404.
• Aydınlık Feneri. (1987). Ana Britannica, İstanbul: Ana Yayıncılık, C. III, 90.
• Ayverdi, E.H. (1966). Osmanlı Mimarisinin İlk Devri, 630-805 (1230-1402), İstanbul: İstanbul Enstitüsü
• Ayverdi, E. H. - Yüksel, İ. Aydın; (1983). Osmanlı Mimarisinde II. Bayezid Yavuz Selim Devri (886-926/1481-1520), C. III, İstanbul.
• Aytekin, O. (Mayıs 2000). "Osmanlı Sanatı Üzerine", Seyir, Sy. 11-12, 21-27.
• Başar, Z. (1977). Camilerimiz, Ankara.
• Battal Gazi Belediyesi. (1997). Tanıtım Kitabı ve Çalışma Raporu, Malatya.
• Batur, S. (1968). "Osmanlı Camileri'nde Sekizgen Ayak Sisteminin Gelişmesi Üzerine", Anadolu Sanatı Araştırmaları, C. I, İstanbul: Gün, 139-164.
• Bayrak, M. O. (1979). Türkiye Tarihi Yerler Kılavuzu, İstanbul: Remzi Kitabevi
• Beştaş, Ş. ve Denizli, H. (1983). Türkiye’de Vakıf Abideler ve Eski Eserler, C. III, Ankara: Vakıflar Gen. Md.
• Bolak, O. (1967).Camilerin Aydınlatılması Üzerine Bir Araştırma, İstanbul: İTÜ
• Cantay, T. (1989). Süleymaniye Camii, İstanbul: Eren
• Çağlarca, S. (1991). Perspektif Resim ve Gölge Çizimi, İstanbul: İnkılap Kitabevi
• Çam, N. (1997). İslam 'da Sanat Sanatta İslam, Ankara: Akçağ
• Conti, F. (1985). Roman Sanatını Tanıyalım (Çev.: Eren SOLEY), İstanbul: İnkılap Kitabevi
• Darga, A. M. (1985). Hitit Mimarlığı Yapı Sanatı I, İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi
• Demir, A. (1986). Güneş Işığından Korunmak ve Yararlanmak Amacıyla Mimaride A. T.Ü.B.A, İstanbul: M.S.Ü.
• Doğan, T. (2001). Osmanlı Cami Mimarisinde Aydınlatma Düzen Gelişimi (XIV. – XVII. Yüzyıl), YYÜ. Sosyal Bil. Enst. Basılmamış yüksek lisans tezi, Van.
• Doğru, M. (1987). Eminönü Camileri, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Eminönü Şubesi
• Edman, İ. (1966). Sanat ve İnsan (Çev.: Turhan OĞUZKAN), İstanbul.
• Erler, Ş. (1966). Bursa 'da Eski Eserler, Eski Şöhretler, Bursa: Turizm Tanıtma Bürosu
• Eyice, S. (1992). İstanbul Yazıları, İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu
• Genç, A. ve Sipahioğlu, A. (1990). Görsel Algılama, İzmir: Sergi
• Gombrich, E. H.; (1986). Sanatın Öyküsü (Çev.: B. Cömert), İstanbul.
• Goodvin, G. (1996). "Sinan, Light and Form", Uluslararası Mimar Sinan Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 24-27 Ekim 1988, Ankara, 217-221.
• Gozzoli, M. C. (1982). Gotik Sanatını Tanıyalım (Çev.: Solmaz TURUNÇ), İstanbul: İnkılap ve Aka
• Gürer, L. (1996). Perspektif ve Gölge, İstanbul: Birsen
• Güvemli, Z. (1968). Sanat Tarihi, İstanbul.
• Kandil. (1993). Rehber Ansiklopedisi, C. XL, İstanbul, 99.
• Kandil. (1974). Türk Ansiklopedisi, C. XXI, Ankara: Milli Eğitim, 198.
• Kılıç, H. (1985). Çağdaş Aydınlatma Tekniği ve Günümüz Müzeciliği Verilerine GöreMüze Yapıları İçin Yeni Bir Mimari Yaklaşım, İstanbul: Yıldız Üniv.
• Konyalı, İ. H. (1948). Mimar Koca Sinan, İstanbul.
• Köknel, Ö. (1998). Zorlanan İnsan, İstanbul: Altın Kitaplar
• Kuban, D. (1988). 100 Soruda Türkiye Sanat Tarihi, İstanbul: Gerçek
• Kuban, D. (1995). Türk ve İslam Sanatı Üzerine Denemeler, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat
• Kuban, D. (1988). "Işık ve Pencere", Mimarbaşı Koca Sinan Yaşadığı Çağ ve Eserleri, C. I., İstanbul: Türkiye Vakıflar Bankası Genel Müdürlüğü, 599.
• Kuban, D. (1998). Sinan’ın Sanatı ve Selimiye, İstanbul, Ekim: Tarih Vakfı Kuran, A. (1964). İlk Devir Osmanlı Mimarisinde Cami, Ankara: Ortadoğu Teknik Üniversitesi
• Kuran, A. (1984). "Türk Mimarisinde Çeşitli Üsluplar Üzerine Görüşler", Mimaride Türk Milli Üslubu Semineri, 11-12 Haziran 1984, İstanbul: b. y. y., 62. Mimarlık-Dekorasyon; (1999). Sy.: 77, İstanbul, 77-79.
• Mahe, J. P. (2000). "Ani ve Doğu Anadolu'daki Yağhaneler (XI. Yüzyıl)", IV. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, Van: Y. Y. Ü. , 150-152.
• Morçöl, Y. (1971). Gölge, İstanbul.
• Moscati, S. (1985). Mezopotamya Sanatını Tanıyalım (Çev.: Ceyhun Çalıklar), İstanbul: İnkılap Kitabevi, 10.
• Nasr, S. H. (1992). İslam Sanatı ve Maneviyatı (Çev.: Ahmet Demirhan), İstanbul: İnsan
• Nayır, Z., İstanbul Teknik Üniversitesi. (1975). Osmanlı mimarlığında Sultan Ahmet Külliyesi ve Sonrası (1609-1690). İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi.
• Önder, M. (1996). Şaheserler Konuştukça, Ankara: Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları
• Önge, Y. (1978). "Eski Türk Hamamları'nda Aydınlatma", Vakıflar Dergisi, Sy. XII, Ankara.
• Öz, T. (1987). İstanbul Camileri, C. I, Ankara: T.T.K.
• Özel, M. (1996). Türkiye'nin Şaheserleri, Ankara.
• Ramazanoğlu, G. (1995). .Mimar Sinan 'da Tezyinat Anlayışı, Ankara: Kültür Bakanlığı
• Rasmussen, S. E. (1994). Yaşanan Mimari (Çev.: Ömer Erduran), İstanbul: Remzi Kitabevi
• Richter, G. (1984). Yunan Sanatı (Çev.: Beral Madra), İstanbul: Cem
• Sönmez, Z. (1988). Mimar Sinan Dönemi Türk Mimarlığı ve Sanatı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür
• Şamdan. (1973). Meydan Larousse, İstanbul: Meydan, C.XI, 714.
• Ünver, R. (Haziran 2000). "Aydınlatma ve Dini Yapılar", Tasarım Dergisi, Sy.: 102.,138-145.
• Toprak, B. (1963). Sanat Tarihi, C. III, İstanbul: Güzel Sanatlar Akademisi
• Turani, A. (1979). Dünya Sanat Tarihi, Ankara: İş Bankası Kültür
• Turani, A. (1963). Türk San 'atı Tarihi, C. X, İstanbul.
• Turani, A. (1993). Sanat Terimleri Sözlüğü, İstanbul.
• Uluçam, A. (1999). "Klasik Dönem Osmanlı Mimarisi", Osmanlı Ansiklopedisi, C. X, Ankara, 163-184.
• Uluçam, A. (2000). Ortaçağ ve Sonrasında Van Gölü Çevresi Mimarlığı I VAN, Ankara Kültür ve Turizm Bakanlığı
• Ülgen, A. (1996). "Cam", Osmanlı Ansiklopedisi, İstanbul: İz, C.III, 145.
• Ülgen, A. S. (1962). "XVI. Yüzyılda Türk Mimarisinin İç Dekoru Nasıl Vücut Buldu", Milletlerarası Birinci Türk Sanatı Kongresi, Ankara, 19-24 Ekim 1959, Ankara:T.T.K., 389-400.
• Wölfflin, H. (1990). Sanat Tarihinin Temel Kavramları (Çev.: Hayrullah Örs), İstanbul: Remzi Kitabevi
• Yetkin, S. K. (1954). İslam Sanatı Tarihi, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
• Yetkin, S. K. (1959). İslam Mimarisi, Ankara: Doğuş Ltd. Şirketi