THE RELATIONSHIP BETWEEN ADOLESCENTS’ SELF PERCEPTION, PARENTAL ATTITUDES, AND SOME OTHER VARIABLES

Yıl 2010, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 19, 01.03.2010

Yrd.doç.dr. Özcan Sezer

Öz

The relationship between predictors of adolescents’ self evaluation such as parental attitudes, and some demographic variables were examined in this study. A total of 549 high school students consisted of 274 males and 275 females participated in this study. “Social Comparison Scale” to measure participants’ self-perception, “Parental Attitudes Scale” to measure parental attitudes, and “Personal Information Form” developed by the researcher to get personal information of the participants were employed. In data analysis, percentages, Mann-Whitney-U Test, and Kruskal Wallis-H Test were used. The findings indicated significant differences between gender, low-levels of democratic parental attitudes, medium to high levels of autocratic parental attitudes, and communication with peers and others in participants’ immediate environment.

Anahtar Kelimeler

Adolescents, self-perception, parental attitudes

ERGENLERİN KENDİLİK ALGILARININ ANNE BABA TUTUMLARI VE BAZI FAKTÖRLERLE İLİŞKİSİ

Öz

Bu çalışmada ergenlerde kendilik algısını yordayıcı olarak anne baba tutumları ve bazı demografik değişkenler arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırmaya 274 erkek, 275 kız olmak üzere toplam 549 lise öğrencisi katılmıştır. Katılanların kendilik algısını belirlemek için Sosyal Karşılaştırma Ölçeği, algılanan anne ve baba tutumlarının ölçümü için Ana Baba Tutumları Ölçeği ve kendilerine ilişkin bilgilere ulaşmak için hazırlanan Kişisel Bilgi Formu uygulanmıştır. Verilerin analizinde yüzdelik hesaplama, Mann-Whitney-U Testi ve Kruskal Wallis-H Testi kullanılmıştır. Sonuçlar cinsiyet, düşük düzeyde demokratik, orta ve yüksek düzeyde otoriter anne baba tutumları ile arkadaşlar ve çevresindeki kişilerle iletişim durumuyla kendilik değeri arasında anlamlı fark olduğunu, dolayısıyla anne babalara, çocuklarının gelişim ihtiyaçlarına yönelik duyarlılığı arttırıcı eğitim çalışmalarının yaygınlaştırılmasının gerekliliğini göstermektedir

Anahtar Kelimeler

Ergenler, kendilik algısı, anne baba tutumları

Kaynakça

• Aydın, B. (2005). Çocuk ve Ergen Psikolojisi. 2. Baskı. Ankara: Atlas Yayın Dağıtım.
• Aydoğmuş, K. (2001). Çocuklarda Uyum ve Davranış Bozuklukları (9. Baskı). Ana-Baba Okulu. İstanbul: Remzi Kitap Yayıncılık.
• Balcı, A. (2006). Sosyal Bilimlerde Araştırma. 6. Baskı. Ankara:Pegem A Yayıncılık.
• Baumrind, D. (1966). The effects of authoritative parental control on child behaviors. Child Development, 37, 887- 907.
• Baumrind, D. (1991). The influence of parenting style on adolescent competence and substance abuse. Journal of Early adolescence, 11, 56–94.
• Blacovich, J. & Tomako, J. (1991). Measures of self-esteem. In J.P.Robinson P.R.Shaver ve L.S. Wrightsman (Eds), Measures of Personality and Social Psychological Attitudes, Vol. 1.San Diego C.A. Academic Press.
• Budak, S. (2000). Psikoloji Sözlüğü. Ankara:Bilim ve Sanat Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi Kitabı. 1.Baskı.Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Ceral, S. ve Dağ, İ. (2005). Ergenlerde algılanan Anne Baba Tutumlarına Bağlı Benlik Saygısı, Depresiflik ve Genel Psikolojik Belirti Düzeyi Farklılıkları. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi.13(4): 233–241.
• Coopersmith, S. (1981). SEI. Self-esteem inventories. Polo Alto, CA. Consulting Psychologist Press.
• Çağdaş, A ve Seçer, Z. (2004). Anne Baba Eğitimi. Konya: Eğitim Kitabevi.
• Çeçen, R. (2008). Öğrencilerin Cinsiyetlerine ve Anababa Tutum Algılarına Göre Yalnızlık ve Sosyal Destek Düzeylerinin İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. Yaz 2008, 6(3), 415–431.
• Demiriz, S. ve Öğretir, A.D. (2007). Alt ve Üst Sosyo-Ekonomik Düzeydeki 10 Yaş Çocuklarının Anne Tutumlarının İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 10(1), 105–122.
• Dökmen, Ü. (1996).İletişim Çatışmaları ve Empati. 4.Baskı. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Erkan, Z. (2002). Sosyal Kaygı Düzeyi Yüksek ve Düşük Ergenlerin Ana Baba Tutumlarına İlişkin Nitel Bir Çalışma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Enstitü Dergisi/E Dergi ISSI:13, 10 (10), 120-133.
• Web:http://sosyalbilimler.cu.edu.tr/dergi/download/94.pdf?sc=063 Kaynaktan 18.06.2009 tarihinde alınmıştır.
• Erözkan, A. (2004). Lise Öğrencilerinin Sosyal Karsılaştırma ve Depresyon Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, Sayı: 13, 1- 18.
• Erwin, P. (2000).Çocuklukta ve ergenlikte arkadaşlık. (Çev. Osman Akınhay). İstanbul: Alfa Kitabevi (Orijinal çalışmanın basıldığı yıl 1998).
• Freedman, J. L., Sears, D. O. & Carlsmith, J. M. (1989). Sosyal Psikoloji (Çev. A. Dönmez). İstanbul: Ara Yayıncılık
• Griffin-Shirley N. & Nes, S. L. (2005). Self- esteem and empaty in sighted and visuallay impaired preadolescents. Journal of Visual Impairment &Blindless, 99 (5), 276–285.
• Guindon, M. H. (2002).Toward accountability in the use of the self-esteem construct. Journal of Counseling and Development, 80, 204–214.
• Haktanır, G. ve Baran, G. (1998). Gençlerin Benlik Saygısı Düzeyleri İle Anne Baba Tutumlarının Algılanmasının İncelenmesi. Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Dergisi. 5 (39), 134–141.
• Haktanır, G., Aral, N., Alisinanoğlu, F., Baran, G., Başar, F., Köksal, A. ve Bulut, Ş. (1999).Türkiye’de Anne Baba Tutumu Araştırmalarına Genel Bakış. Cumhuriyet ve Çocuk. (Edt. B.Onur). 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi. A.Ü. Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, Ankara.
• Kaplan, L. S. (1995) Self-Esteem Is Not Our National Wonder Drug. School Counselor, 42 (5), 341–345.
• Keskin, G. ve Çam, O. (2008). Ergenlerin Ruhsal Durumları ve Anne Baba Tutumları ile Bağlanma Stilleri arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi.9 (3).139–147.
• Kulaksızoğlu, A. (1998). Ergenlik Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kuzgun, Y. (1973). Ana Baba Tutumlarının Bireyin Kendini Gerçekleştirme Düzeyine Etkisi. Hacettepe Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt:5, Sayı:1.
• Kuzgun, Y. ve Bacanlı, F. (2005). PDR’de Kullanılan Ölçekler. Rehberlik ve Psikolojik Danışmada Kullanılan Ölçme araçları Dizisi:1. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Leary, M. R. & Kowalski, R. M. (1995). Social Anxiety, New York, London: The Guildford Press.
• Maccoby, E.E. & Martin, J. A. (1983). Socialization in the Context of Family: Parent Child Interaction (Eds.Mussen, P.H. ve Hetherington, E.M.). Handbook of Child Psyhology: Socialition, Personality and Social Development. 1–101. New York: Willey.
• Navaro, L. (1989). Aşırı Koruyuculuğun Çocuk Eğitimine Etkileri. 6.Ya-pa Okulöncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri. İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
• Özabacı, N. (2000). Öğrencilerin kişisel özellikleri okuldaki başarısını belirler mi? Yaşadıkça Eğitim, 65, 27–28.
• Özen, Ş., Antar, S. ve Özkan, M. (2007). Çocukluk Çağı Travmalarının Umutsuzluk, Sigara ve Alkol Kullanımı Üzerine Etkisi: Üniversite Son Sınıf Öğrencilerini inceleyen Bir Çalışma. Düşünen Adam. 20(2), 79–87.
• Pişkin, M. (1999). Özsaygıyı geliştirme eğitimi. (Ed: Y. Kuzgun) İlköğretimde Rehberlik. Ankara: Nobel Yayınları Dağıtım.
• Plotnik, R. (2009) Psikoloji’ye Giriş. 1. Baskı, (Çev. Geniş, Tamer). İstanbul: Kaknüs Yayınları: 309.
• Rosenberg (1965). Society and the Adolescent Self-İmage, Princeton, NJ: Princeton Universitiy Press.
• Savaşır, I. ve Şahin, N.H. (1997).Bilişsel Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Steinberg, L. (2007). Ergenlik (Edt: F. Çok). Ankara: İmge Kitapevi.
• Şahin, F. T. ve Kalburan, N. C. (2009). Aile Eğitim Programları ve Etkililiği:Dünyada neler Uygulanıyor?. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 1 (25), 1–12.
• Şahin, N. H., Basım, H. N. ve Çetin, F. (2009). Kişiler Arası Çatışma Çözme yaklaşımlarında Kendilik Algısı ve Kontrol Odağı. Türk Psikiyatri Dergisi, 20 (2), 151–163.
• Tuttle, D. W. ve Tuttle, N. R. ( 2004). Self-esteem and adjusting with blindlees. (3rd ed.). Springfield IL: Charles C Thomas.
• Ulusoy, M.D., Demir, N.Ö. ve Baran, A.G. (2005).Ebeveynin Çocuk Yetiştirme Biçimi ve ergen Problemleri:Anka İli Örneği. G.Ü. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 3(3). Web:http://www.tebd.gazi.edu.tr/c3s3. Kaynaktan18.06.2009 tarihinde alınmıştır.
• Uzuner, Y. (2003). Çocukta Ruh Sağlığı, Uyum Bozukluğu. Ailede Ruh Sağlığı (ed. Y. Uzuner).Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları, s. 45-56.
• Woolfolk, A. (2001). Educational Psychology (8th ed.) Needham Heights, MA: Allyn&Bacon.
• Yavuzer, H. (2004). Çocuk Psikolojisi (26. Baskı). İstanbul: Remzi Kitapevi Yayıncılık.