İlköğretim Öğretmenlerinin Etkili Takım Çalışmasına İlişkin Algıları İle Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki

Yıl 2015, Cilt: 12 Sayı: 1, 49 - 69, 01.06.2015

Nezahat Güçlü Veysel Okçu

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin ilköğretim okullarında gerçekleştirilen etkili takım çalışmasına ilişkin algıları ile örgütsel bağlılıkları (uyum, özdeşleşme, içselleştirme boyutunda) arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde dizayn edilmiştir. Araştırmada, araştırmacılar tarafından "Etkili Takım Çalışması Ölçeği" (ETÇÖ) ve Balay (2000b) tarafından geliştirilen “Örgütsel Bağlılık Ölçeği” (ÖBÖ) yer almaktadır. Araştırma için 2009-2010 öğretim yılında Siirt ili merkez ilköğretim okullarında görev yapan tüm öğretmenler (730) evren olarak kabul edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre; öğretmenlerin etkili takım çalışmasına ilişkin algıları ile örgütsel bağlılığın içselleştirme ve özdeşleşme boyutları arasında pozitif yönde ve orta düzeyde bir ilişkinin olduğu saptanmıştır. Öğretmenlerin etkili takım çalışmasına ilişkin algıları ile örgütsel bağlılığın uyum boyutu arasında negatif yönde ve orta düzeye yakın anlamlı bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir. İlköğretim öğretmenlerinin etkili takım çalışmasına ilişkin algılarının “katılıyorum” düzeyinde oldukları saptanmıştır. Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri ise içselleştirme boyutunda en yüksek olduğu, bunu özdeşleşme ve uyum boyutunun izlediği görülmüştür. Yapılan regresyon analizi sonucunda, etkili takım çalışması uyum, özdeşleşme ve içselleştirme boyutlarındaki örgütsel bağlılığı anlamlı düzeyde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca araştırma sonuçlarına bağlı önerilerde bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Takım çalışması, örgütsel bağlılık, İlköğretim öğretmenleri

Relation Between Perceptions Of Primary School Teachers Related To Effective Team Work And Their Organizational Commitments

Öz

Objective of this study is to analyze the relation between perceptions of teachers related to effective team works conducted at primary schools and their organizational commitments (in the dimension of adaptation, identification and internalization). This study has been designed within the relational screening model. Within the study, there exist “Organizational Commitment Scale”, developed by Balay (2000b) and “Effective Team Work Scale” developed by researchers. For the study, all of the teachers (730) working at central primary schools in Siirt province during years 2009-2010 comprise the population. According to the findings obtained as a result of the study, it has been identified that there is a positive and moderate relation in perceptions of teachers related to effective team work and the internalization and identification dimensions of organizational commitment. It has been observed that there exists a negative and quasi-moderate level and significant relation between perceptions of teachers related to effective team work and adaptation dimension of organizational commitment. Having employed regression analysis, it was determined that effect team work predicted internalization, identif*ication and adaptation based organizational commitment positively. It has been identified that perceptions of primary school teachers related to effective team work have been at level of “I agree”. As regards levels of organizational commitments of teachers, it has been observed thatinternalization dimension is the highest followed by identification and adaptation dimension. Moreover, suggestions have been given depending on the results of the study

Anahtar Kelimeler

Team work, organizational commitment, primary school teachers

Kaynakça

• Aksu, M. (2002). Eğitimde stratejik planlama ve toplam kalite yönetimi. Ankara:Anı Yayıncılık.
• Balay, R. (2000a). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara:Nobel Yayınları
• Balay, R. (2000b). Özel ve resmi liselerde yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılığı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Balay, R. (2007). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık etkenleri:Şanlıurfa ili örneği. (Ed. Ergin Erginer). XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi. Tam Metinler/ Cilt I. Tokat:Gaziosmanpaşa
• Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü.
• Balcı, A. (2003). Örgütsel sosyalleşme kuram strateji ve taktikler. Ankara:PegemA Yayıncılık.
• Barutçugil, İ. (2004). Stratejik insan kaynakları yönetimi. İstanbul:Kariyer Yayıncılık.
• Başaran İ. E. (1993). Eğitim yönetimi. Ankara:Gül Yayınevi.
• Başaran İ. E. (1998). Yönetimde insan ilişkileri. Ankara:Aydan Web Tesisleri Basımevi.
• Başkan, G. A. ve Aydın, A. (2000). Eğitim sisteminde insan unsuru ve toplam kalite yönetimi anlayışı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 18.
• Becker , T. E. ve Billings, R. S. (1993). Profiles of commitment: An empirical test. Journal of Organizational Behavior,14, 177-189.
• Biçer, T. (1997). Yaşam ve sporda doruk performans. (2. Basım). İstanbul:Mayıs Yayınevi.
• Bursalıoğlu, Z. (1997). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Cafoğlu, Z. (1996). Eğitimde toplam kalite yönetimi. İstanbul: Avni Akyol Ümit Kültür ve Eğitim Vakfı.
• Celep, C. (2000). Eğitimde örgütsel adanma ve öğretmenler. Ankara:Anı Yayıncılık.
• Ceylan S. (2006). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin takım çalışmasına ilişkin algıları (Balıkesir ili Burhaniye örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Clyton, S. (2000). Yönetim takımınızın yeteneklerini geliştirme. (Çev:Mehmet Zaman). İstanbul:Hayat Yayınları.
• Çelik, V. (2003). Eğitimsel liderlik. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Çelikten, M. (2001). Etkili okullarda karar süreci. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 1-12
• Ölçüm Çetin, M. (1998). İlköğretim okullarında takım çalışması. (1. Baskı). İstanbul:Alfa Basım Yayım.
• Ölçüm Çetin, M. (2004). Örgüt kültürü ve örgütsel bağlılık. Ankara:Nobel Yayın Dağıtım.
• Çetin, S. (2001). İlköğretim okullarında takım çalışması konusunda öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Demirci, M. K., Develioğlu, K., Özler, H. ve Özenli, S.(2006). Örgütsel Kültür ve takım Çalışması
• Uygulamaları Arasındaki İlişki:Ampirik Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi üniversitesi
• Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2).
• Doğan, E. (2002). Eğitimde toplam kalite yönetimi. Ankara: Academyplus Yayınevi.
• Doğan S. ve Demiral, Ö. (2009). Örgütsel bağlılığın sağlanmasında personel güçlendirme ve psikolojik sözleşmenin etkisine ilişkin bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 32, 21-46.
• Erdheim, J., Wang, M. ve Zicker, M. J. (2006). Linking the big five personality constructs to organizational commitment. Personality and Individual Differences, 41, 959-970.
• Güçlü, N. ve Türkoğlu, H. (2003). İlköğretim okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin öğrenen organizasyona ilişkin algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1 (2), 137-160
• Gökçe, F. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin takım rolleri (öğretmenlerin Belbin’in takım rollerini algılama düzeyleri). Eğitim ve Bilim, 34 (151), 3-16.
• Günal, N. (2007). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin takım algısı düzeylerinin incelenmesi.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,İzmir
• Haris, P. R. ve Haris, K. G. (1996). Managing effectively through teams. Team Performance Management. An International Journal, 2(3).
• İlsev, A. (1997). Örgütsel bağlılık: Hizmet sektöründe bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara:Nobel Yayın Dağıtım.
• Kayıkçı K. (1999). Toplam kalite yönetiminde liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi,20, 577-595.
• Kelman, H.C. (1958). Compliance, identification, and internalization: Three processes of attitude change. Journal of Conflict Resolution, 2(1), 51-60.
• Kuyumcu M. (2007). İlköğretim Okullarında Okul Kültürü ve Takım Liderliği (Elazığ İli Örneği). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Meyer, J. P. ve Allen, N. J. (1997). Commitment in the workplace:Theory, research and aplication. CA:Sage Publications.
• Merter, M. E. (2006). Toplam kalite yönetimi. İstanbul: Atlas Yayınları.
• Mowday, T. R., Porter, L.W. ve Steer, R. M. (1979).The measurement of organizational commitment. Journal of Vocational Behaviour, 14, 224-247.
• Mowday, R.T. ve Steers, R. M., ve Porter, L.W. (1982). Employee-organizational linkages:the psychology of commitment, absenteeism ve turnover. New York:Academic Pres.
• Nal, K. (2003) Sınıf öğretmenlerinin yöneticilerinin yönetim tarzlarına ilişkin tutumları ile kuruma bağlılıkları arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• O’Reilly, C. ve Chatman, J. (1986).Organizational commitment and psychological attachment: The effects of compliance, identification and internalization on prosocial behavior. Journal of Applied Psychology, 71 (3), 492-499.
• Okçu, V. (2011). İlköğretim okulu yöneticilerin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve yıldırma (mobbing) yaşama düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Doktora Tezi,
• Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Okçu, V. (2014). Ortaöğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretmenler Etik Liderlik Davranışları ile
• Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim
• Yönetimi 20(4), 501-524.
• Özden Y. (1997). Öğretmenlerde adanmışlık:Yönetici davranışları ile ilişkili mi? Milli Eğitim Dergisi, 135,35-41.
• Özkan, Y. (2005). Örgütsel sosyalleşme sürecinin öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özler, E. ve Koparan E. (2007). Takım performansına etki eden takım çalışmasına ilişkin faktörlerin belirlenmesine yönelik bir araştırma.
• http://.www.akademikbakis.org. (29.06.2006).
• Porter, L., Crampon, W. ve Smith, F. (1976). Organizational commitment and managerial turnover. Organizational Behaviour and Human Performance, 15, 87-98.
• Sheldon, M. E. (1971). Investments and involvement in mechanisms producing commitment to the organization. Administrative Science Quarterly, 16, 142-150
• Scribner, J. P., Sawyer, R. K. ve Watson, R. K. ve Myers, V. L. (2007). Teacher teams and distributed leadership:A study of group discourse and collaboration. Educational Administration Quarterly, 43(1), 67-100.
• Senge, P. M. (2007). Beşinci disiplin. (Çev. Ayşegül İldeniz, Ahmet Doğukan). İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş.
• Senge, P. M. (1998). Beşinci disiplin öğrenen organizasyon düşünüşü ve uygulaması. (Çev. Ayşegül İldeniz veAhmet Doğukan) İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş.
• Sezgin, F. (2009). Examining the relationship between teacher organizational commitment and school health in Turkish primary schools. Educational Research and Evaluation, 15(2), 185- 201.
• Sümter E. (2003). Örgütlerde takım çalışması ve performansa etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şahin S. ve Balkar B. (2008). İlköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin okul ortamında kullandıkları sosyalizasyon mekanizmaları ve örgütsel bağlılıkları ile ilişkisi. Proceedings of International
• Conference on Educational Science ICES’08. Depart Of Educational Sciences Faculty Of Education. Volume III, 1810-1819. Nort Cyprus:Eastern
• Mediterranean University
• Şimşek, M. (2001). Toplam kalite yönetimi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Temgilimoğlu, D. (2005). Hizmet işletmelerinde liderlik davranışları ile iş doyumu arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Gazi üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 23-48.
• Terzi, A. R. ve Kurt T. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin yöneticilik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 166, 98-110.
• Thomas, E. B. ve Billings, R., S. (1993). Profiles of commitment: An emprical test. Journal of Organizational Behavior, 14 (2), 177-190.
• Töremen, F. (2001). Öğrenen okul. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Töremen, F. ve Karakuş, M. (2007). Okullarda sinerjinin engelleri: Takım çalışması üzerine nitel bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 617-645.
• Tuna, B. (2003). Takım çalışmasına ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Tsui, K. T., ve Cheng, Y. C. (1999). School organizational health and teacher commitment: A contingency study with multi-level analysis. Educational Research and Evaluation, 5, 249-268.
• Uygur, A. (2009). Örgütsel bağlılık ve işe bağlılık. Ankara:Barış Platin Kitabevi.
• Wallace, M. (1998). Synergy through teamwork: Sharing primary school leadership. Paper Presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association (San
• Diego, CA, April 13- 17, 1998). University of Wales Cardiff, Wales, UK.
• Weiner, Y. (1982). Commitment in organizations: A normative view. Academy of Management Review,7 (3), 418-428.
• Yeniçeri, Ö. (2002). Örgütsel değişmenin yönetimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Zaman, O. (2006). Ortaöğretim kurumlarında çalışan alan dışından atanmış rehber öğretmenlerin iş doyumları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Ankara ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.