Ergenlerin Atılganlık ve Sürekli Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 15 Sayı: 1, 1490 - 1516, 29.11.2018

Zöhre Kaya , Rengin Karaca

Öz

Bu çalışmanın amacı, ergenlerin atılganlık ve sürekli
kaygı düzeylerinin cinsiyet, sınıf ve yaş gibi değişkenlere göre farklılaşıp
farklılaşmadığını incelemektir. Araştırma ilişkisel tarama modeline dayalı
olarak yapılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını İzmir
iline bağlı 5 farklı meslek lisesinde okumakta olan 189 kadın, 177 erkek olmak
üzere toplam 366 ergen oluşturmuştur. Araştırmanın verileri, Rathus
Atılganlık Envanteri, Sürekli Kaygı Envanteri ve Kişisel Bilgi Formu
aracılığıyla toplanmıştır. Analizlerde, betimsel istatistikler, “t-testi”, “tek yönlü
varyans analizi” ve korelasyon analizi teknikleri kullanılmıştır. Elde
edilen bulgulara göre, ergenlerin atılganlık düzeyi ile sürekli kaygı düzeyi
arasında negatif yönde anlamlı ilişki olduğu görülmüştür. Cinsiyete göre
bakıldığında; kadınların sürekli kaygı düzeyinin anlamlı olarak erkeklerden
daha yüksek olduğu, atılganlık düzeyi açısından ise anlamlı fark olmasa da
erkeklerin ortalamalarının kadınlardan yüksek olduğu bulunmuştur. Sonuçlar; 12.
sınıf öğrencilerinin atılganlık düzeylerinin anlamlı olarak 9. sınıf
öğrencilerinden yüksek olduğunu, 17 yaş grubundaki öğrencilerin 15 yaş ve 16 yaş
gruplarındaki öğrencilere oranla daha yüksek atılganlık düzeyine sahip olduklarını
ortaya koymuştur. Araştırmadan elde edilen bulgular ilgili alanyazın ışığında
tartışılarak öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Atılganlık, Kaygı, Saldırganlık, Çekingenlik, Sürekli-Durumluluk Kaygı, Ergen

Investigating Adolescents’ Assertiveness and Trait Anxiety Levels Based on Certain Variables

Öz

The aim of the present study was to investigate
whether the assertiveness and trait anxiety levels of adolescents differ based
on certain variables such as gender, grade and age. The study was designed as a
relational screening model. The participants of the study consisted of total
366 adolescents (189 females, and 177 males) who were enrolled in 5 different
vocational high schools in İzmir province. The data were collected via Rathus
Assertiveness Inventory, Trait Anxiety Inventory and Demographic Information
Form. Descriptive statistics, t-test, one-way ANOVA and regression analyses
were used. The results indicated that there was a significant negative
correlation between the assertiveness and trait anxiety scores of adolescents.
When compared according to gender, females were found to have higher trait
anxiety scores compared to males. Even no significant difference was found,
males had higher mean scores on assertiveness. The results also showed that 12^th
grade students have significantly higher assertiveness levels compared to 9^th
grade students. Also 17-year-old students were found to have higher
assertiveness levels compared to students both 15 and 16 years old. The results
were discussed within the framework of the related literature and suggestions
were presented.

Anahtar Kelimeler

Assertiveness, Anxiety, Aggression, Shyness, Trait-State Anxiety, Adolescent

Kaynakça

• Abakay, U., Alıncak, F.ve Ay, S. (2017). Üniversite öğrencilerinin beden algısı ve atılganlık düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (9), 12-18.
• Adana, F., Aktaş, B., Erdağı, S., Eliş, S., Alkan, H.ve Uluman, Ö. (2009). Hemşirelik ve sağlık memurluğu öğrencilerinin atılganlık düzeylerinin belirlenmesi. Journal Of Anatolia Nursing And Health Sciences, 12(2).
• Akboy, R. (1990). Öğretmen adaylarında durumluk-sürekli kaygı düzeylerinin belirlenip karşılaştırılması ve kaygı alanlarının saptanması. İzmir: DEÜ Buca Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Akyıldız, H. (1987).Normal ve kaygılı ortamlarda kişilerarası çekicilik. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Alagül, Ö. (2004). Farklı spor branşlarındaki sporcuların atılganlık ile beden algısı ilişkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi,Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Alberti, R. E.,& Emmons, M. L. (1986). The professional edition of your perfect right: A manual for assertiveness trainers. Impact Publishers.
• Arı. R. (1989). Üniversite öğrencilerinin baskın ben durumları ile bazı özlük niteliklerinin atılganlık ve uyum düzeylerine etkisi.(Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Boyacı, S. (1990). Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi son sınıf öğrencilerinin mesleğe yönelik beklenti ve kaygı düzeyleri üzerine bir araştırma.(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Cooley, E. L., & Nowicki Jr, S. (1984). Locus of control and assertiveness in male and female college students. The Journal of Psychology, 117(1), 85-87.
• Coskuner, Z., Coban, B., Savucu, Y., Gacar, A. ve Genc, E. (2013). A study on assertiveness level of college students who are doing orienteering sports. Advances in Environmental Biology, 725-730.
• Çam, İ., Özçelik, İ., Çetin, B., Salman, M. ve Çekin, R . (2010). Celal Bayar Üniversitesi beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin değişik demografik özeliklere göre atılganlık düzeylerinin araştırılması. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5 (2), 46-51.
• Del Greco, L., Breitbach, L., Rumer, S., McCarthy, R. H., & Suissa, S. (1986). Four-year results of a youth smoking prevention program using assertiveness training. Adolescence, 21(83), 631-640.
• Delamater, R. J., &Mcnamara, R. J. (1985). Perceptions of assertiveness by high-and low-assertive female college students. The Journal of Psychology, 119(6), 581-586.
• Dinçer, F. ve Öztunç, G. (2009). Hemşirelik ve ebelik öğrencilerinin benlik saygısı ve atılganlık düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 16(2), 22-33.
• Ekinci, M., Şahin Altun, Ö. ve Can, G. (2013). Hemşirelik öğrencilerinin stresle başa çıkma tarzları ve atılganlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 4(2), 67-74.
• Farrell, G. A. (2001). From tall poppies to squashed weeds: why don’t nurses pull together more? Journal of Advanced Nursing, 35(1), 26-33.
• Gacar, A. ve Coşkuner, Z. (2010). Güreşçilerin atılganlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Sport Sciences, 5(3), 195-203.
• Geçtan, E. (1993). Psikodinamik psikiyatri ve normal dışı davranışlar. Remzi Kitabevi.
• Güler, R. (2011). Hemşirelik öğrencilerinin benlik saygısı ve atılganlık düzeyleri.(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yakın Doğu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Lefkoşa.
• Güven, M. (2010). An analysis of the vocational education undergraduate students’ levels of assertiveness and problem-solving skills. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 2064-2070.
• Hurt, V. K. (1986). The effect of assertiveness training on the agressi-ve behavıor, self concept, locus of control and classroom behavıor delinquent adolescent males. Dissertation Abstracts, 47(2), 773-774.
• Jakubowski-Spector, P. (1973). An introduction to assertive training procedures for women. Washington, DC: American Personnel Guidance Association Press.
• Kapıkıran, Ş. (1993). İçten ve dıştan denetimliliğe sahip ergenlerin atılganlık düzeyinin saptanması.(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Kaya, Z., İkiz, F. E. Ve Asıcı, E. (2016). Fen lisesi öğrencilerinin problemli internet kullanımı ile psikolojik semptomları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Investigation of the relationship between problematic internet use and psychological symptoms of science high school students). İnternational Journal of Human Sciences, 13(1), 451-465.
• Kessler, G. R., Ibrahim, F. A., & Kahn, H. (1986). Character development in adolescents. Adolescence, 21(81), 1-9.
• Kılkus. S. P. (1993). Assertiveness among professional nurses. Journal of Advanced Nursing. (18), 1324-1330.
• Kırımoğlu, H. (2008). Türkiye 13 yaş altı badminton şampiyonasına katılan sporcu öğrenciler ile sporcu olmayan öğrencilerin atılganlık düzeylerinin karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Dergisi, 10(2), 1-9.
• Kırımoğlu, H., Kepoğlu, A., Dereceli, Ç., Parlak, N. ve Tozoğlu, E. (2009). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin atılganlık düzeylerinin spora katılımları bakımından incelenmesi (Ankara-Elmadağ ilçesi örneği). Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(1), 7-15.
• Kimble, C. E., Marsh, N.B., & Kıska, A. C. (1984). Sex, age and cultural differences in self-reported assertiveness. Psychological Reports. 55(2), 419-422.
• Lazarus, A. A. (1973). On assertive behavior: A brief note. Behavior therapy, 4(5), 697-699.
• Menteş, A. (2007). Lise öğrencilerinin atılganlık düzeyine sporun etkisi.(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Nacar, E., İmamoğlu, O., Karahüseyinoğlu, M. F. ve Açak, M. (2011). Hentbolcuların sürekli kaygı düzeylerinin bazı değişkenler açısından araştırılması. Sport Sciences, 6(1), 1-12.
• Onur, B. (1993). Çocuk ve ergen gelişimi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Öner, N. (2006). Türkiye'de kullanılan psikolojik testlerden örnekler.(2. Baskı). Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Öner, N. ve Le Compte, A. (1983). Durumluluk ve sürekli kaygı envanteri el kitabı [Handbook of state and trait anxiety inventory]. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 1-26.
• Öztürk, M.O. (1994). Ruh sağlığı ve bozuklukları (Yenilenmiş 5. Baskı). Ankara, Hekimler Yayın Birliği.
• Pardeck. J.T., Anderson. C., Giannino. E. A., Miller. B., Mothershead. M.S., & Smith. S.A. (1991). Assertiveness of social work students. Psychological Reports. (69), 589-590.
• Percell, L. P., Berwick, P. T., & Beigel, A. (1974). The effects of assertive training on self-concept and anxiety. Archives of General Psychiatry, 31(4), 502-504.
• Rathus, S. A. (1973). A 30 item schedule for assesing assertive. Behavior Therapy. 4, 398-406.
• Ray, J. J. (1986). Assertiveness as authoritarianism and dominance. The Journal of social psychology, 126(6), 809-810.
• Russel, G., & Russel, A. (1987). Mother-child and father-child relationships in middle childhood. Child Development, 58(6), 1573-1585.
• Sargın, N. (1990). Lise I. ve Lise III. sınıf öğrencilerinin durumluk sürekli kaygı düzeylerinin belirlenip karşılaştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Smith, M. J. (1998). Hayır dediğimde kendimi suçlu hissediyorum. (çev. Gülden Güvenç). Ankara: HYB yayıncılık.
• Spielberg, C. D., Gorsuch, R. L., & Lushene, R. E. (1970). Manual for the state-trait anxiety inventory. California: Consulting Psychologists Press.
• Sünbül, A. ve Yılmaz, E. (2008, Mayıs). Üniversite öğrencilerinin girişimcilik ve atılganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. 2. Uluslararası Girişimcilik Kongresi, 7-10 Mayıs. Bişkek, 494-498.
• Şahin, D. ve Güvenç, G. B. (1996). Ergenlerde aile algısı ve benlik algısı. Türk Psikoloji Dergisi, 11 (38), 22-32.
• Tan, S. ve Aldemir, S. (2012). Ergenlerde stresle başa çıkma tarzlarının atılganlık düzeyleri ve sosyo-demografik özellikler açısından incelenmesi. New/Yeni Symposium Journal, 50 (1).
• Tegin. B. (1990). Üniversite öğrencilerinin atılganlık davranışının ve eğilimlerinin cinsiyet ve fakülte değişkeni açısından incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi. 7 (25), 21-32.
• Top, F. Ü. ve Kaya, B. (2009). Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin benlik saygıları ve atılganlık düzeylerinin sosyodemografik özellikleri açısından incelenmesi.New/Yeni Symposium Journal, 47 (4).
• Tucker, R. K., Weaver, R. L., & Redden, E. M. (1983). Differentiating assertiveness, aggressiveness, and shyness: a factor analysis. Psychological reports, 53(2), 607-611.
• Uğurluoğlu, Y. M. (1996). Lise öğrencilerinde özsaygı düzeyi ile atılgan kişilik özelliği arasındaki ilişkinin incelenmesi.(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Üstün, B. (1995). Hemşirelerin atılganlık ve tükenmişlik düzeyleri.(Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Vanbeleare, N. (1996). Gruplar arası davranışın sosyal psikolojik analizi: bireyci bir yaklaşımdan sosyal kimlik yaklaşımına. (çev. Arkonaç, S.A). IX. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmalar. Türk Psikoloji Derneği Yayınları, 45-71.
• Voltan, N. (1980). Rathus Atılganlık Envanteri geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, (10), 23-25.
• Voltan-Acar, N. ve Whirter, M. J. (2000). Ergen ve çocukla iletişim. Ankara: USA Yayıncılık.
• Waksman, S. A. (1984). Assertion training with adolescents. Adolescence, 19(73), 123-130.
• Wehr, S. H., & Kaufman, M. E. (1987). The effects of assertive training on performance in highly anxious adolescents. Adolescence, 22(85), 195.
• Williams, J. M., & Stout, J. K. (1985). The effect of high and low assertiveness on locus of control and health problems. The Journal of Psychology: Interdisciplinary and Applied. 119(2), 169-173.
• Wills, T. A., Baker, E., & Botvin, G. J. (1989). Dimensions of assertiveness: Differential relationships to substance use in early adolescence. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 57(4), 473-478.
• Yanbastı, G. (1994). Kişilik kuramları. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını. No:53, İzmir.
• Yaycı, L. ve Düşmez, İ. (2016).Üniversite öğrencilerinin cinsiyet rolleri tutumları ve atılganlık düzeylerinin bazı demografik özelliklere göre incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 34-62.
• Yılmaz, E. ve Sünbül, A. M. (2009). Üniversite öğrencilerine yönelik girişimcilik ölçeğinin geliştirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (21), 195-203.