The Relationship between Teachers' Professional Motivation Levels and Classroom Guidance Practices

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 3, 869 - 892

Naciye Aynas , Suat Aynas , Cahit Atsız

https://doi.org/10.33711/yyuefd.1544325

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin, mesleki motivasyon düzeylerini ve sınıf rehberlik uygulamalarını çeşitli değişkenlere göre incelemek ve mesleki motivasyonları ile sınıf rehberlik uygulamaları arasındaki ilişkiyi tespit etmektir. Araştırmanın örneklemini Hakkari il ve ilçelerinde mevcut eğitim kurumlarının ilköğretim birinci ve ikinci kademe ve ortaöğretim kademelerinde görev yapmakta olan 347 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmış ve veriler “Mesleki Motivasyon Ölçeği” ve “Öğretmenlerin Rehberlik Uygulamaları Ölçeği” kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmadan elde edilen verilerde farklılaşma olup olmadığını tespit etmek üzere öğretmenlerin cinsiyetleri ve eğitim düzeyleri değişkenleri için bağımsız gruplar için t testi, yaşları, mesleki deneyimleri, görev yaptıkları okul kademeleri ve branşları için tek yönlü varyans analizi, mesleki motivasyon düzeyleri ile sınıf rehberlik uygulamaları arasındaki ilişkiyi belirlemek için ise pearson korelasyon katsayısı analizi kullanılmıştır. Çalışmanın bulgularında öğretmenlerin mesleki motivasyon düzeyleri oldukça yüksek çıkmıştır. Öğretmenlerin mesleki motivasyonları yaş, cinsiyet, mesleki deneyim ve branş değişkenleri bakımından anlamlı bir farklılaşma göstermemiştir. Görev yaptıkları okul kademesi ve eğitim düzeyleri bakımından ise anlamlı farklılaşmalar gözlenmiştir. Öğretmenlerin sınıf rehberlik uygulama düzeyleri de yüksek düzeyde bulunmuş olup yaş, cinsiyet, mesleki deneyim, görev yapılan okul kademesi, eğitim düzeyi ve branş bakımından anlamlı bir farklılaşma göstermemiştir. Öğretmenlerin mesleki motivasyonları ve sınıf rehberlik uygulamaları arasındaki ilişki ise (r=0.423) orta düzeyde, pozitif yönde (p=0,000<0.05) ve anlamlı çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

teacher, professional motivation, classroom guidance practices

Öğretmenlerin Mesleki Motivasyon Düzeyleri ile Sınıf Rehberlik Uygulamaları Arasındaki İlişki

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin, mesleki motivasyon düzeylerini ve sınıf rehberlik uygulamalarını çeşitli değişkenlere göre incelemek ve mesleki motivasyonları ile sınıf rehberlik uygulamaları arasındaki ilişkiyi tespit etmektir. Araştırmanın örneklemini Hakkari il ve ilçelerinde mevcut eğitim kurumlarının ilköğretim birinci ve ikinci kademe ve ortaöğretim kademelerinde görev yapmakta olan 347 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmış ve veriler “Mesleki Motivasyon Ölçeği” ve “Öğretmenlerin Rehberlik Uygulamaları Ölçeği” kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmadan elde edilen verilerde farklılaşma olup olmadığını tespit etmek üzere öğretmenlerin cinsiyetleri ve eğitim düzeyleri değişkenleri için bağımsız gruplar için t testi, yaşları, mesleki deneyimleri, görev yaptıkları okul kademeleri ve branşları için tek yönlü varyans analizi, mesleki motivasyon düzeyleri ile sınıf rehberlik uygulamaları arasındaki ilişkiyi belirlemek için ise pearson korelasyon katsayısı analizi kullanılmıştır. Çalışmanın bulgularında öğretmenlerin mesleki motivasyon düzeyleri oldukça yüksek çıkmıştır. Öğretmenlerin mesleki motivasyonları yaş, cinsiyet, mesleki deneyim ve branş değişkenleri bakımından anlamlı bir farklılaşma göstermemiştir. Görev yaptıkları okul kademesi ve eğitim düzeyleri bakımından ise anlamlı farklılaşmalar gözlenmiştir. Öğretmenlerin sınıf rehberlik uygulama düzeyleri de yüksek düzeyde bulunmuş olup yaş, cinsiyet, mesleki deneyim, görev yapılan okul kademesi, eğitim düzeyi ve branş bakımından anlamlı bir farklılaşma göstermemiştir. Öğretmenlerin mesleki motivasyonları ve sınıf rehberlik uygulamaları arasındaki ilişki ise (r=0.423) orta düzeyde, pozitif yönde (p=0,000<0.05) ve anlamlı çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

öğretmen, mesleki motivasyon, sınıf rehberlik uygulamaları

Kaynakça

• Ada, Ş., Akan, D., Ayık, A., Yıldırım, İ., & Yalçın, S. (2013). Öğretmenlerin motivasyon etkenleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 151-166. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/32419
• Algan, H. (2021). Öğretmenlerin iletişim becerileri ile iş motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Eyüp Sultan ilçesi örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Algın, G. (2023). Öğretmenlerin mesleki yabancılaşması ve mesleki motivasyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Akman, E., & Durgun, B. (2022). Öğretmenlerin meslekî motivasyon ve teknostres düzeylerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 487-500. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1025152
• Akpınar, A. M., Akpınar, C., Ağbulut, Ü., Püllü, N. D., & Pekince, S. (2024). Mesleki motivasyonun iş tatmini üzerindeki etkisi: öğretmenler üzerinde bir inceleme. Balkan & Near Eastern Journal of Social Sciences (BNEJSS), 10(2). https://www.ibaness.org/bnejss/2024_10_02/04_Akpinar_et_al.pdf
• Aksel, N. (2016). Ortaokul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışları ile öğretmenlerin motivasyonu arasındaki ilişki, Samsun ili örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. On Dokuz Mayıs Üniversitesi.
• Aluede, O., & Egboghuku, E. (2009). Teachers’ opinions of school counseling programs in Nigerian secondary schools. Educational Research Quarterly, 33(1), 42-59. https://www.proquest.com/openview/df362e6512c93291d3503396db466738/1?cbl=48020&pq-origsite=gscholar adresinden ulaşılmıştır.
• Arslantaş, H. İ., Tösten, R., & Marakçı, D. B. (2018). Lise öğretmenlerinde mesleki motivasyon unsurları: Karma yöntemli bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 880-895. https://doi.org/10.17860/mersinefd.485161
• Aycan, M. M. (2020). Öğretmenlerde mesleki motivasyon ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Aygün, G. (2016). İlkokul öğretmenlerinin rehberlik hizmetlerine yönelik tutumları ile okul iklimi algıları arasındaki ilişki incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Bayrakçeken, S., Oktay, Ö., Samancı, O., & Canpolat, N. (2021). Motivasyon kuramları çerçevesinde öğrencilerin öğrenme motivasyonlarının arttırılması: Bir derleme çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 677-698.
• Berkant, H.G., & Tuncay, A. A. (2012). İlköğretim birinci kademedeki sınıf öğretmenlerinin rehberlik hizmetlerindeki yeterlilikleri gerçekleştirme düzeylerinin değerlendirilmesi. Turkish Studies- International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(3), 617-635. https://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=makale_tr_ozet&makale_id=15640
• Bingöl, Y. H. (2021). Eğitim yöneticilerinin eğitim liderliği davranışlarının öğretmenlerin motivasyonlarına etkileri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Bursalıoğlu, Z. (2002). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Demirel, F., Karadeniz, Ş., & Çakmak, E. K. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem A Yayıncılık.
• Can, E. & Gündüz, Y. (2016). İlkokullarda çalışan öğretmenlerin, maarif müfettişleri ve okul müdürlerinin yapmış olduğu rehberlik çalışmalarından yararlanma düzeylerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(1), 1-28. https://doi.org/10.14527/kuey.2016.001
• Ceviz, H. (2018). Toplumdaki öğretmenlik mesleğine ilişkin algı ile öğretmenin mesleki motivasyonu arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Düzce Üniversitesi.
• Çilekar, H. (2014). Müdürlerin okullardaki rehberlik uygulamalarına yönelik liderliği ile rehberlik uygulamaları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Çoban, Ö. (2019). Öğretmenlerin motivasyon düzeylerinin mesleki gelişime yönelik görüşleri bakımından değerlendirilmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Darakçı, A.C. (2010). İlköğretim okullarında sınıf öğretmenlerinin etkili rehberlik hizmetlerinin gerçekleştirilmesinde okul yöneticilerinin etkililik düzeyi (Afyonkarahisar ili örneklemi) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Demir, M. (2010). Sınıf rehber öğretmenlerinin rehberlik anlayışları ve rehberliğe yönelik tutumları [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Demir, M., & Can, G. (2015). Sınıf rehber öğretmenlerinin psikolojik danışma ve rehberlik anlayışları ile psikolojik danışma ve rehberliğe yönelik tutumları. Eğitim ve Bilim, 40(179). http://doi.org/10.15390/EB.2015.3864
• Dur, B. (2014). Lise öğretmenlerinin motivasyon düzeyi ve motivasyon düzeyi ile okul kültürü arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Ekici, Ö., Ekici, Y., Konakcı, G., Büyükbahçıvan, E., & Kunt, A. (2024). Okul müdürlerinin yaratıcı liderlik özelliklerinin öğretmenlerin mesleki motivasyonlarına etkisinin incelenmesi. Journal of Management and Educational Sciences, 3(2), 128-136. https://doi.org/10.5281/zenodo.11639591
• Ertürk, R. (2016). Öğretmenlerin iş motivasyonları. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 2(3), 1-15. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/286576
• Gömleksiz, M. N., & Serhatlıoğlu, B. (2013). Öğretmen adaylarının akademik motivasyon düzeylerine ilişkin görüşleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 173(173), 99-128. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/200445
• Güleryüz, D. G. (2017). Öğretmenlerin örgütsel güven seviyeleri ve motivasyon seviyeleri ilişkisinin incelenmesi (Bursa ili Nilüfer ilçesi örneği). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Güneş, A. (2021) Okul yöneticilerinin kayırmacı davranışları ile öğretmen motivasyonu arasındaki ilişki (Adıyaman ili örneği) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Kaçmaz, S. (2020). Okul yöneticilerinin vizyoner liderlik davranışları ile öğretmen motivasyonu arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Siirt Üniversitesi.
• Karademir, L., & Demirdağ, S. (2023). Uzaktan eğitime yönelik tutum, mesleki motivasyon ve örgütsel iletişim iklimi: Covıd-19 pandemisi ve öğretmenler. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (56), 346-361.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karayol, M., & Eroğlu, S. Y. (2020). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin mesleki etik ve mesleki motivasyon durumlarının incelenmesi: Muş İli Örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 655-664. https://doi.org/10.18506/anemon.683076
• Kılıç, F. (2010). İlköğretim birinci kademe yönetici, sınıf rehber öğretmeni ve rehber öğretmenin rehberlik görevleri ile ilgili bilgi düzeyi ve okul rehberlik hizmetleri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Kızıl, D. (2007). Ortaöğretim kurumlarındaki rehber öğretmenlerin ve sınıf rehber öğretmenlerin sınıf içi rehberlik etkinlikleri ile ilgili görüşleri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Köse, M. F. (2022). Okul dışında çalışan öğretmenlerde mesleki motivasyon: rehberlik ve araştırma merkezleri üzerine bir inceleme. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 56(56), 60-75. https://doi.org/10.15285/maruaebd.1050838
• Kurt, E. (2020). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ile sınıf rehber öğretmenlerinin rehberlik uygulamaları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
• Kurt, B. (2013). İlkokul ve ortaokul yöneticilerinin öğretim liderliği davranışlarının öğretmen motivasyonuna etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Küçükler, Ş. (2024). Özel eğitim öğretmenlerinin çevresel yoksunluk düzeyleri ile mesleki motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
• MEB, (2018). Rehberlik ve araştırma merkezi kılavuzu. Özel Eğitim Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Rehberlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_01/17234231_ram_kilavuzu_2018.pdf
• Nur, K., & Erkılıç, T. A. (2023). Öğretmenlerin mesleki motivasyon düzeyleri ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 76-100. https://doi.org/10.48066/kusob.1253710
• Özdemir, M., & Yirmibeş, A. (2016). Okullarda liderlik ekibi uyumu ve öğretmen performansı ilişkisinde iş doyumunun aracı etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 323-348. https://doi.org/29793/320352
• Öztemel, K. (2000). Kendini ayarlama becerilerini algılamaları farklı öğretmenlerin rehberlik anlayışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Pershing, J. A., & Demetropoulus, E. G. (1981). Guidance and guidance systems in secondary schools: The teacher’s view. The Personel and Guidance Journal, 59(7), 455-459.
• Polat, S. (2010). Okul öncesi yöneticilerinin kullandıkları yönetsel güç kaynaklarına ilişkin öğretmen algıları ile öğretmen motivasyonu arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Saltan, E. (2014). İlk ve ortaokullarda sınıf rehber öğretmenlerinin rehberlik faaliyetlerinde karşılaştığı zorluklar [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Sarı, M., Yıldız, E., & Canoğulları, E. (2018). Öğretmenlerin algıladıkları müdür yönetim tarzı ile mesleki motivasyon düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(10), 188-208. https://doi.org/10.20860/ijoses.467606
• Satan, Ş. (2021). Örgüt sağlığı ile mesleki motivasyon arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi.
• Taneri, G. (1986). Orta dereceli okullarda rehberlik ve uygulanması. İstanbul: Er-Diz Yayıncılık.
• Teker, A. (2007). İlköğretim I. kademede görev yapan sınıf öğretmenlerinin rehberlik görevleri ile ilgili görüşleri ve uygulamaları [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Beykent Üniversitesi
• Terekeci, P. (2010). İlköğretim birinci kademe sınıf öğretmenlerinin rehberlik uygulamaları ve öğretmen yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Türk, N., & Kansu, C. Ç. (2024). Sınıf öğretmenlerinin sınıf rehberliği uygulamaları: bir karma yöntem araştırması. Trakya Eğitim Dergisi, 14(1), 207-225. https://doi.org/10.24315/tred.1340101
• Türk Dil Kurumu (2018). Güncel Türkçe sözlük. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts Urhan, F. (2018). Öğretmenlerin motivasyon düzeylerine etki eden değişkenlerin analizi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Yeşilyaprak, B. (1999). Sınıf öğretmenlerinin rehberlik açısından rol ve işlevleri. Milli Eğitim Dergisi, 144(27), 30. https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/144/yaprak.htm
• Yeşilyaprak, B. (2005). Eğitimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Yılmaz, R. (2008). Orta öğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin sınıf rehberlik çalışmaları ile ilgili uygulamalarının araştırılması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Yılmaz, E., & Aslan, H. (2013). Öğretmenlerin iş yerinde yalnızlıkları ve yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(3), 59-69. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/209633
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. baskı.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.