Turizm Tesisleri için AHP Tabanlı Konum Seçimi Sayısal Verilerle Derinlemesine Analiz

Yıl 2025, Cilt: 30 Sayı: 3, 1027 - 1043, 24.12.2025

Aslıhan Çetin Coşkun

https://doi.org/10.53433/yyufbed.1735698

Öz

Bu çalışma, çok kriterli bir karar verme yöntemi olan Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) kullanılarak Antalya'da yeni bir otel için en uygun lokasyonun belirlenmesini amaçlamaktadır. Çalışmanın temel amacı, konuyla ilgili daha önce yapılmış mimari çalışmaların bulunmaması durumunda AHP'nin turizm yapı seçimi problemlerine nasıl etkili bir şekilde uygulanabileceğini göstermektir. Çalışma, AHP'nin otel lokasyon seçiminde rasyonel ve objektif bir yaklaşım sağladığını ve bu sayede en uygun alternatifin belirlenmesinde etkili bir araç olduğunu varsaymaktadır. Turizm planlamasına odaklanan önceki çalışmalardan farklı olarak, bu araştırma fiziksel lokasyon seçim sürecine odaklanmakta ve AHP'nin adım adım uygulanmasını göstermektedir. Otel yatırımları yalnızca mevcut koşulları değil, aynı zamanda uzun vadeli gelişim planlarını da dikkate almalıdır. Bu bağlamda, veritabanlarından elde edilen dört ana kritere göre üç alternatif lokasyonu değerlendirmek ve sıralamak için AHP kullanılmıştır. Yöntem, karşılaştırma matrisleri oluşturmayı, kriter ağırlıklarını hesaplamayı ve güvenilirliği sağlamak için tutarlılık oranını analiz etmeyi içerir. Analiz sonuçları, belirlenen kriterlere göre en uygun otel lokasyonunun %38'lik bir puan oranıyla Side olduğunu, bunu Konyaaltı (%32) ve Göynük (%30)'ün izlediğini ortaya koymuştur. Ulaşım erişilebilirliğinin Konyaaltı'nı, arsa büyüklüğünün Göynük'ü, çevre kalitesinin ve denize yakınlığın ise Side'yi tercih ettiği görülmüştür. Bulgular, AHP'nin otel lokasyon kararları için yararlı ve güvenilir bir araç olduğunu ve hem yatırımcılar hem de şehir plancıları için anlamlı bir rehberlik sunduğunu göstermektedir. Çalışma, sürdürülebilir ve verimli turizm yatırımları planlanırken yapılandırılmış ve nicel yöntemlerin kullanılmasının değerini ortaya koymaktadır. Benzer çalışmalarda tekrarlanabilecek bir yaklaşım sunarak, bu araştırma mimari ve turizm odaklı alan seçiminde çok kriterli karar vermenin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Turizm tesisleri , Lokasyon seçimi , Karar verme , Analitik hiyerarşi süreci

AHP-Based Location Selection for Tourism Facilities In-Depth Analysis with Numerical Data

Öz

This study aims to identify the most suitable location for a new hotel in Antalya using the Analytical Hierarchy Process (AHP), a multi-criteria decision-making method. The main motivation of the study is to demonstrate how AHP can be effectively applied to tourism structure selection problems in the absence of prior architectural studies on the subject. The study hypothesizes that AHP provides a rational and objective approach in hotel location selection, making it an effective tool for determining the most appropriate alternative. Unlike previous studies emphasizing strategic tourism planning, this research focuses on the physical site selection process and illustrates the step-by-step application of AHP. Hotel investments should consider not only current conditions but also long-term development plans. In this context, AHP is applied to assess and rank three alternative locations based on four main criteria obtained from databases. The method involves constructing comparison matrices, calculating criterion weights, and analyzing the consistency ratio to ensure reliability. The analysis results revealed that Side, with a score rate of 38%, was the most suitable hotel location according to the determined criteria, followed by Konyaaltı (32%) and Göynük (30%). It was observed that transportation accessibility favored Konyaaltı, plot size favored Göynük, while environmental quality and proximity to the sea favored Side. The findings indicate that AHP is a useful and reliable tool for hotel location decisions, offering meaningful guidance for both investors and urban planners. The study demonstrates the value of using structured and quantitative methods when planning sustainable and efficient tourism investments. By presenting an approach that can be repeated in similar studies, this research contributes to a better understanding of multi-criteria decision-making in architectural and tourism-focused site selection.

Anahtar Kelimeler

Analytical hierarchy process , Decision making , Location selection Tourism facilities

Etik Beyan

The authors of this article declares that they have adhered to research and publication ethics in their work.

Kaynakça

• Alhazmi, T., & McCaffer, R. (2000). Project Procurement System Selection Model. Journal of Construction Engineering and Management, 126(3), 176–184. https://doi.org/10.1061/(ASCE)0733-9364
• Allal, A., Boudjemaa, K., & Dehimi, S. (2022). The effect of spatial differences on the quality of urban life a comparative analytical study of three cities in the high plateaux region of Algeria. Geo Journal of Tourism and Geosites, 40(1), 181–190. https://doi.org/10.30892/gtg.40122-818
• Altunkasa, M. F., & Alim, G. (2018). Kent Meydanlarının Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi ile Değerlendirilmesi: Mersin Kent Merkezi Örneği. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 35(3), 1–10. https://doi.org/10.2/Jquery.Mın.Js
• Chou, T. Y., Hsu, C. L., & Chen, M. C. (2008). A fuzzy multi-criteria decision model for international tourist hotels location selection. International Journal of Hospitality Management, 27(2), 293–301. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2007.07.029
• Cohen, E. (1979). A Phenomenology of Tourist Experiences. Sociology, 13(2), 179–201. https://doi.org/10.1177/003803857901300203
• Davras, G., & Karaatlı, M. (2014). Otel işletmelerinde tedarikçi seçimi sürecinde AHP ve BAHP yöntemlerinin uygulanmasi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 87–112. https://doi.org/10.17065/huiibf.64906
• Dickson, M. (2004). Achieving quality in building design by intention. Designing Better Buildings: Quality and Value in the Built Environment, 185.
• Doloi, H. (2010). Application of AHP in improving construction productivity from a management perspective. Construction Management and Economics, 26(8), 841–854. https://doi.org/10.1080/01446190802244789
• Dredge, D. (2014). Tourism-planning network knowledge dynamics. In Knowledge Networks and Tourism, Routledge., 9–27. https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9780203768754-2/tourism-planning-network-knowledge-dynamics-dianne-dredge
• Dredge, D., Jenkins, J., & Whitford, M. (2016). Tourism planning and policy: Historical development and contemporary challenges. In Stories of Practice: Tourism Policy and Planning, Routledge., 13–35.
• Dündar, S., & Fatih, E. (2008). Öğrencilerin GSM operatörü tercihinin analitik hiyerarşi süreci yöntemiyle belirlenmesi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(1), 195–205.
• Eryürük, Ş., Kürüm Varolgüneş, F., & Varolgüneş, S. (2022). Assessment of stakeholder satisfaction as additive to improve building design quality: AHP-based approach. Journal of Housing and the Built Environment, 37(1), 505–528. https://doi.org/10.1007/S10901-021-09855-8
• Ghosh, S., & Siddique, G. (2018). Change detection of built up areas applying built-up index for Chandannagar city. International. Journal of Technogy Research and Management, 5(4), 1–7.
• Hall, C. M. (2008). Tourism planning: Policies, processes and relationships. Pearson education.
• Harputlugil, T. (2012). Yapı Elde Etme Sürecinde Mimari Tasarım Kalitesinin Ölçülmesi ve Arttırılmasına Yönelik Analitik Hiyerarşi Prosesi Tabanlı Karar Destek Yaklaşımı ve Örnek Olaylarla Sınanması (PhD). Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• Kahveci, H. (2021). Determination of selection criteria of plants in urban coastal landscapes: An example of the eastern black sea coast, Turkey. Forestist, 72, 1–17. https://doi.org/10.5152/forestist.2021.21019
• Kangas, J. (1994). An approach to public participation in strategic forest management planning. Forest Ecology and Management, 70(1–3), 75–88. https://doi.org/10.1016/0378-1127(94)90076-0
• Kundakçı, N., Adalı, E. A., & Işık, A. T. (2015). Tourist hotel location selection with analytic hierarchy process. Journal of Life Economics, 2(3), 47–58. https://doi.org/10.1108/JHTI-03-2025-0430
• Lee, H., Han, I., & Kwak, W. (1995). Developing a business performance evaluation system: An analytic hierarchical model. Engineering Economist, 40(4), 343–357. https://doi.org/10.1080/00137919508903159
• Mahdi, A., & Esztergár-Kiss, D. (2021). Analysis of the effective factors for hotel selection by using the fuzzy AHP method. Industry 4.0, 6(2), 79–82.
• Myers, J. H., & Alpert, M. I. (1997). Determinant buying attitudes: Meaning and measurement. Marketing Management, 6(2), 50. https://doi.org/10.1177/002224296803200404
• Oral, N., Yumuşak, R., & Eren, T. (2021, January 15). AHP ve ANP yöntemleri kullanılarak tehlikeli madde depo yeri seçimi: Kırıkkale ilinde bir uygulama. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi; Nigde Omer Halisdemir University. https://doi.org/10.28948/NGUMUH.744734
• Paek, J. H., Lee, Y. W., & Napier, T. R. (1992). Selection of Design/Build Proposal Using Fuzzy‐Logic System. Journal of Construction Engineering and Management, 118(2), 303–317. https://doi.org/10.1061/(ASCE)0733-9364
• Pastras, P., & Bramwell, B. (2013). A strategic-relational approach to tourism policy. Annals of Tourism Research, 43, 390–414. https://doi.org/10.1016/j.annals.2013.06.009
• Popovic, G., Stanujkic, D., Brzakovic, M., & Karabasevic, D. (2019). A multiple-criteria decision-making model for the selection of a hotel location. Land Use Policy, 84, 49–58. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2019.02.030
• Saaty, T. (2005). Theory and applications of the analytic network process: decision making with benefits, opportunities, costs, and risks. RWS publications.
• Saaty, T. L. (1980). The Analytic Hierarchy Process For Decisions In A Complex World. Pittsburgh: RWS Publications.
• Saaty, T., & Vargas, L. (2006). Decision making with the analytic network process. Berlin, Germany: Springer Science+ Business Media, LLC, 282.
• Seçme, G. (2022). Firma Performans Değerlendirmesine Çok Kriterli Yaklaşım: Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Uygulama. Journal of Research in Economics Politics and Finance, 7(2), 457–480. https://doi.org/10.30784/EPFAD.1109033
• Serdar, T. M. (2015). Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi ile Süpermarket Kuruluş Yeri Seçimi(PhD). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye.
• Sitorus, F., Cilliers, J. J., & Brito-Parada, P. R. (2019). Multi-criteria decision making for the choice problem in mining and mineral processing: Applications and trends. Expert Systems with Applications, 121, 393–417. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2018.12.001
• Taherdoost, H., & Brard, A. (2019). Analyzing the process of supplier selection criteria and methods. Procedia Manufacturing, 32, 1024–1034. https://doi.org/10.1016/j.promfg.2019.02.317
• Timor, M. (2011). Analitik hiyerarşi prosesi. Türkmen Kitapevi.
• Ulucan, E. (2020). The hotel site selection: Determining locational factors by fuzzy TOPSIS. Journal of Environmental Management and Tourism, 11(5), 1183–1191. https://doi.org/10.14505//jemt.v11.5(45).18
• Ünal, Ö. F. (2011). Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Personel Seçimi Alaninda Uygulamalari. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 3(2), 18–38.
• Yılmaz, H., & Surat, H. (2015). Analitik hiyerarşi süreci kullanılarak en uygun ekoturizm etkinliğinin belirlenmesi. Turkish Journal of Forestry, 16(2), 164–176. https://doi.org/10.18182/tjf.86170
• Zahedi, F. (1986). The Analytic Hierarchy Process-A Survey of the Method and its Applications. Interfaces, 16(4), 96–108. https://doi.org/10.1287/INTE.16.4.96