GAP Bölgesinde Bazı Lokasyonlardaki Soğuklama Sürelerinin Saptanması ve Meyvecilik Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 30 Sayı: 4, 858 - 866, 31.12.2020

İbrahim Bolat Ali İkinci İbrahim Halil Yiğit

https://doi.org/10.29133/yyutbd.738906

Öz

GAP Bölgesi’nde bulunan 13 meteoroloji gözlem istasyonunun uzun yıllara ait (1975 - 2011 yılları arası) günlük maksimum, minimum ve saatlik sıcaklık değerleri kullanılarak Klasik, Soğuk Birim ve Aron yöntemlerine göre soğuklama süreleri hesaplanmıştır. Klasik Yöntem ve Soğuk Birim yöntemlerinde günün saatlik sıcaklık değerleri, Aron yöntemi’nde ise günün ortalama sıcaklık değerleri esas alınarak hesaplamalar yapılmıştır. Çalışma sonucunda; Klasik Yöntem’e göre yapılan hesaplamalarda en düşük soğuklama süresi 414 saat ile Nusaybin istasyonunda (1999 yılı), en yüksek soğuklama süresi ise 2880 saat ile Ergani istasyonunda (1993 yılı) hesaplanmıştır. Soğuk Birim yöntemine göre en düşük değer 880 SB ile Cizre istasyonunda (1999 yılı) bulunurken, en yüksek değer 2733 SB ile Mardin istasyonunda (1979 yılı) tespit edilmiştir. Aron yöntemine göre yapılan hesaplamada ise elde edilen veriler çerçevesinde en düşük ve en yüksek değerler sırasıyla1982 yılında 1006 saat, 2011 yılında 12213 saat ile Mardin istasyonunda saptanmıştır. Tüm GAP Bölgesi dikkate alındığında, bazı istasyon noktalarında (özellikle düşük rakımlı) soğuklama sürelerinin 400 saate kadar düştüğü görülmektedir. Bu nedenle; soğuklama süresi düşük olan noktalarda, soğuklama gereksinimi yüksek olan tür ve çeşitlerin yetiştirilmesi halinde, çiçek tomurcuklarının soğuklama gereksiniminin karşılanamayacağı ve bu yüzden bazı anormalliklerin meydana geleceği aşikârdır. Soğuklama süresinin düşük olduğu bölgelerdeki bu sorunun bahçe tesisi aşamasında düşük ve/veya orta düzeyde soğuklama gereksinimine sahip çeşitlerin kullanımıyla düzelebileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Soğuklama süresi, Soğuklanma ihtiyacı, Klasik yöntem, Utah modeli

Determination of Chilling Duration at Some Locations in GAP Region and Evaluation of Them in Terms of Fruit Growing

Öz

The chilling periods of 13 meteorology observation stations in the GAP Region were calculated according to the Classical, Chill Unit and Aron methods using daily maximum, minimum, and hourly temperature values for long years (between 1975 - 2011). Calculations were made based on the hourly temperature values of the day in the Classical method and Chill Unit methods, and on the average temperature values of the day in the Aron method. As a result of the study; chilling period was the lowest by 414 hours in 1999 (belonging to Nusaybin station), the highest was 2880 hours in 1993 (belonging to Ergani station) in the calculations made according to the classical method. According to the cold unit method, the lowest value was found as 880 CU (belonging to Cizre station) in 1999, while the highest value was determined as 2733 CU (belonging to Mardin station) in 1979. According to Aron method, both the lowest and highest values were found in Mardin Station as 1006 hours in 1982 and 12213 hours in 2011, respectively. When the entire GAP region is taken into account, it is seen that the chilling times at some station points (especially at low altitude) are down to 400 hours. Therefore, if the species and varieties with the high chilling requirement are grown at the points with the low chilling period, the requirement for chilling of flower buds cannot be met and therefore some abnormalities will occur. This problem in regions can be improved by using of varieties with low and moderate chilling requirement in the orchard plant stage.

Anahtar Kelimeler

Chilling hour, Chilling requirement, The classical method, Utah model

Kaynakça

• Acarsoy, N. (2013). Bazı kayısı çeşitlerinde kış dinlenmesinin tomurcuk gelişimi ve verimliliğe etkisi üzerine araştırmalar. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İzmir, 185 s.
• Ağaoğlu, S., Çelik, H., Çelik, M., Fidan, Y., Gülşen, Y., Günay, A., Halloran, N., Köksal, İ., & Yanmaz, R. (2013). Genel Bahçe Bitkileri. 6. Baskı Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Yayın No: 1579, Ders Kitabı: 531, Ankara, 369s.
• Baldocchi, D., & Wong S. (2008). Accumulated winter chill is decreasing in the fruit growing regions of California. Climatic Change, 87, 153-166.
• Bayazit, S., Tuzcu, Ö., Küden, A. B., & İmrak, B. (2012). Bazı trabzonhurması (Diospyros kaki L.) tür ve çeşitlerinin soğuklama gereksinimlerinin saptanması. Anadolu Tarım Bilim. Derg., 27(3), 127-132.
• Bolat, I., Ak, B. E., Acar, I. & İkinci, A. (2017). Plum culture in Turkey. Acta Horticulturae, 1175, 15-18. Doi:10.17660/actahortic.2017.1175.4
• Bolat, İ. & İkinci, A. (2015). Eşme ayva (Cydonia oblonga Miller) çeşidinin GAP bölgesindeki performansı. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 19(1), 16-23.
• Bolat, İ., & İkinci, A. (2020). Investigation on heat requirements and fruit growth of some early maturing apricot cultivars in semiarid conditions. Fresenius Environmental Bulletin, 29(3), 1542-1549. Bolat, İ., Yılmaz, M., & İkinci, A. (2019). Akdeniz geçit kuşağında farklı dönemlerde olgunlaşan bazı elma çeşitlerinin performanslarının belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 29(2), 258-267.
• Couvillon, G. A., & Hendershott, C. H. (1974). A characterization of the after-rest period of two peach cultivars of different chilling requirement. J. Amer. Soc. Hort. Sci., 99(1), 23-26.
• Dokuzoğuz, M. (1974). Meyve Ağaçları ve Çevre İlişkileri. E. Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları No: 221.
• Fadon, E., Herrera, S., Guerrero, B. I., Guerra, E., & Rodrigo, J. (2020). Chilling and heat requirements of temperate stone fruit trees (Prunus sp.). Agronomy, 10, 409. doi:10.3390/agronomy10030409
• Hatch, A. H., & Walker, D. R., 1969. Rest intensity of dormant peach and apricot leaf buds as influenced by temperature, cold hardiness and respiration. J. Amer. Soc. Hort. Sci., 94, 304-307.
• İkinci, A., & Bolat, İ. (2015). Bazı kiraz çeşitlerinin GAP bölgesindeki performanslarının incelenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 19(2), 54-65.
• İkinci, A., & Bolat, İ. (2016, October). Determination of phenological, pomological and yield characteristics of low chilling apple cultivars budded on M9 and MM 106 rootstocks. VIII International Scientific Agricultural Symposium "Agrosym 2016" içinde (627-636. ss.). Jahorina, Bosnia and Herzegovina.
• İkinci, A., & Bolat, İ. (2018a). Yield and quality performance of some peach varieties grown under Sanliurfa ecological conditions. African Journal of Agricultural Research, 13(2), 47-53.
• İkinci, A., & Bolat, İ. (2018b). Determination of the performance of some nectarine cultivars in semi-arid conditions. Fresenius Environmental Bulletin, 27(9), 5914-5922.
• İkinci, A., & Bolat, İ. (2019a). The effects of some rootstocks on the physical and chemical properties of fruit growing process in Anna apple cultivar. Fresenius Environmental Bulletin, 28(4), 2855-2863.
• İkinci, A., & Bolat, İ. (2019b, Haziran). Şanlıurfa ili soğuklama süresinin Dinamik Model’le hesaplanması ve diğer modellerle karşılaştırılması. 2nd International Eurasian Conference on Biological and Chemical Sciences (EurasianBioChem 2019), s: 883-892.
• İkinci, A., Bolat, I., Ercisli, S. & Esitken, A. (2016). Response of yield, growth and ıron deficiency chlorosis of ‘Santa Maria’ pear trees on four rootstocks. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca, 44(2), 563-567.
• İkinci, A., Bolat, I., Ercisli, S., & Kodad, O. (2014). Influence of rootstocks on growth, yield, fruit quality and leaf mineral element contents of pear cv.‘Santa Maria’in semiarid conditions. Biological Research, 47(1), 1-8.
• Luedeling, E., Zhang, M., & McGranahan, L. C., 2009. Validation of winter chill models using historic records of walnut phenology. Agricult. Forest Meterol., 149(1), 1854-1864.
• Mielke, E. A., & Dennis, F. G. (1978). Hormonal control of flower bud dormancy in sour cherry (Prunus cerasus L.) III.Effects of leaves, defoliation and temperature on levels of abscisic acid in flower primordia. J.Amer.Soc.Hort.Sci.103, 446-449.
• Okay, Y., & Yılmaz, A. (2014). Meyve ağaçlarında soğuklama ihtiyacı. Antepfıstığı Araştırma Dergisi, 3, 12-15.
• Richardson, E. A., Seeley, S. D., & Walker, D. R. (1974). A model for estimating the completion of rest for Redhaven and Elberta peach trees. HortScience, 9(4), 331-332.
• Walker, D. R., & Seeley, S. D. (1973). The rest mechanism in deciduous fruit trees as influenced by plant growth substances. Acta Hort., 34, 235-239.
• Weinberger, J. H. (1950). Chilling requirements of peach varieties. Proc Am Soc Hortic Sci., 56, 122-128.
• Yelmen, H. (2007). Doğu Akdeniz Bölgesinde farklı soğuklama yöntemleri kullanılarak olasılıklı soğuklama süre haritalarının çıkarılması (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 119s.